Windows PE (Windows Preinstallation Environment) là một phiên bản hệ điều hành tối giản của Microsoft, được thiết kế để triển khai và phục hồi cài đặt Windows trên nhiều máy tính một cách hiệu quả. Việc cài đặt Windows 10 trên một máy tính cá nhân đã khá đơn giản, nhưng Windows PE còn hữu ích hơn nhiều trong môi trường doanh nghiệp, nơi cần triển khai hàng loạt hệ điều hành. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về Windows PE, bao gồm chức năng, cách tải xuống, cài đặt và những hạn chế cần lưu ý.
Mục Lục
Windows PE: Tổng Quan và Mục Đích Sử Dụng
Windows PE không phải là một hệ điều hành đầy đủ chức năng để sử dụng hàng ngày. Thay vào đó, nó là một công cụ chuyên dụng, được thiết kế cho các mục đích triển khai, phục hồi và chẩn đoán hệ thống. Mặc dù có kích thước nhỏ gọn, Windows PE không phù hợp để sử dụng như một hệ điều hành nhúng. Microsoft đã thiết kế PE để tự động tắt sau 72 giờ sử dụng liên tục, và mọi thay đổi thực hiện trong quá trình này (bao gồm cả thay đổi registry) sẽ bị mất khi khởi động lại.
Để lưu giữ các thay đổi vĩnh viễn, bạn cần gắn (mount) và tùy chỉnh nó.
Các Ứng Dụng Thực Tế của Windows PE
Windows PE cung cấp một loạt các chức năng hữu ích, bao gồm:
- Chuẩn bị ổ cứng: Thiết lập và phân vùng ổ cứng trước khi cài đặt Windows.
- Cài đặt Windows tự động: Sử dụng script hoặc ứng dụng để cài đặt Windows qua mạng hoặc từ ổ đĩa cục bộ.
- Sao lưu và phục hồi ảnh Windows: Chụp (capture) và áp dụng (apply) ảnh hệ thống Windows.
- Sửa chữa hệ điều hành ngoại tuyến: Chỉnh sửa và khắc phục sự cố hệ điều hành khi nó không khởi động được.
- Thiết lập công cụ khôi phục tự động: Tạo các công cụ khôi phục hệ thống tùy chỉnh.
- Khôi phục dữ liệu: Cứu dữ liệu từ các thiết bị không khởi động được.
- Tùy chỉnh giao diện người dùng: Thêm giao diện người dùng hoặc giao diện tùy chỉnh để tự động hóa các tác vụ.
- Tạo đĩa cứu hộ Windows PE: Tạo một đĩa cứu hộ để khắc phục các sự cố hệ thống.
Windows PE cung cấp một môi trường tối giản để triển khai và phục hồi hệ thống Windows.
Windows PE hỗ trợ nhiều tính năng của một hệ điều hành thông thường, bao gồm các file batch, script, ứng dụng Win32, trình điều khiển chung, giao thức mạng (TCP/IP, NetBIOS), hỗ trợ NTFS, công cụ DiskPart và BCD Boot. Về mặt bảo mật, nó cũng hỗ trợ BitLocker, TPM và Secure Boot. Ngoài ra, bạn có thể sử dụng VHD, tích hợp chuột và các tính năng khác cho phép PE chạy trong môi trường ảo hóa (hypervisor).
Tuy nhiên, Windows PE cũng có những hạn chế nhất định. Nó không hỗ trợ Terminal Services, domain network, Remote Desktop, các tiện ích mở rộng MSI, kiến trúc 64-bit trên nền 32-bit và việc thêm gói ứng dụng thông qua DISM.
Giới Hạn Về Kích Thước của Windows PE
Do Windows PE thường được cài đặt trên hệ thống файловой FAT32, nó bị giới hạn về kích thước file tối đa là 4GB và kích thước ổ đĩa tối đa là 32GB. Ngay cả khi bạn có ổ đĩa lớn hơn 32GB, nó cũng chỉ sử dụng được 32GB. Để khắc phục điều này, bạn có thể tạo nhiều phân vùng trên ổ USB, sử dụng nhiều USB riêng biệt, hoặc sử dụng hình ảnh từ một vị trí mạng.
Tải Xuống và Cài Đặt Windows PE
Để chạy Windows PE, bạn cần tối thiểu 512 MB RAM, vì nó hoạt động như một đĩa RAM, chứa toàn bộ hình ảnh Windows PE. Lưu ý rằng Windows PE 32-bit tương thích với cả máy tính UEFI và BIOS 32-bit, cũng như máy tính BIOS 64-bit. Trong khi đó, Windows PE 64-bit chỉ có thể khởi động máy tính UEFI và BIOS 64-bit.
Bắt đầu từ bản cập nhật Windows 10 tháng 10 (version 1809), Windows PE trở thành một tiện ích bổ sung (add-on) cho Bộ công cụ triển khai và đánh giá Windows (Windows Assessment and Deployment Kit – ADK). Bạn cần tạo ổ đĩa flash WinPE USB có khả năng khởi động, CD, DVD hoặc ổ cứng ảo. Các file cần thiết để tạo phương tiện WinPE nằm trong WinPE Add-on cho Windows ADK.
Để tạo phương tiện WinPE, bạn cần cài đặt ADK với công cụ triển khai (Deployment Tools), sau đó cài đặt bộ bổ trợ WindowsPE.
Đối với người dùng các phiên bản Windows 10 cũ hơn 1809 (ví dụ: 1803 trở xuống), bạn cần sử dụng Windows ADK đi kèm với WinPE. Trong quá trình cài đặt, hãy chọn các tính năng “Deployment Tools” và “Windows Preinstallation Environment (Windows PE)”.
Kết Luận
Windows PE là một công cụ mạnh mẽ và linh hoạt, hỗ trợ đắc lực cho việc triển khai, phục hồi và bảo trì hệ thống Windows. Mặc dù có những hạn chế nhất định, nó vẫn là một phần không thể thiếu trong bộ công cụ của các chuyên gia IT và quản trị viên hệ thống. Hiểu rõ về Windows PE và cách sử dụng nó hiệu quả có thể giúp bạn tiết kiệm thời gian, công sức và giải quyết các vấn đề hệ thống một cách nhanh chóng.