Thế giới VUCA, một khái niệm mô tả sự biến động (Volatility), không chắc chắn (Uncertainty), phức tạp (Complexity) và mơ hồ (Ambiguity), đã trở nên quen thuộc hơn bao giờ hết sau đại dịch Covid-19. Vậy làm thế nào để chúng ta có thể bình tĩnh sống và chủ động vượt qua những thách thức mà VUCA mang lại?
Khái niệm VUCA (Volatility, Uncertainty, Complexity, Ambiguity) lần đầu được giới thiệu bởi Trường Chiến tranh Quân đội Hoa Kỳ vào đầu thập niên 1990, nhằm diễn tả thế giới “đa cực” sau Chiến tranh Lạnh. Gần đây nhất, cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009 cũng đẩy thế giới vào trạng thái VUCA. Đại dịch Covid-19, với những ảnh hưởng sâu rộng, một lần nữa khiến chúng ta phải đối mặt với thực tế này.
Hình ảnh minh họa về sự biến động và bất ổn của thế giới VUCA
Báo cáo của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) vào ngày 10/06/2020 dự báo sự suy giảm kinh tế toàn cầu có thể lên đến 6% trong năm đó, trước khi có dấu hiệu phục hồi vào năm 2021. Tổ chức này cũng cảnh báo về nguy cơ gián đoạn phục hồi kinh tế nếu có thêm làn sóng Covid-19, gây ra những tổn thương kinh tế sâu sắc hơn. Tương tự, World Bank dự đoán nền kinh tế toàn cầu giảm 5,2% trong năm 2020, trong khi IMF ước tính mức giảm là 3%. Những con số này cho thấy một viễn cảnh không mấy sáng sủa từ các tổ chức tài chính hàng đầu thế giới.
Sự suy thoái kinh tế toàn cầu kéo theo những hệ lụy trực tiếp đến tài chính cá nhân, bao gồm giảm thu nhập, mất việc làm và nguy cơ phá sản. Mặc dù Việt Nam đã nỗ lực kiểm soát dịch bệnh và giảm thiểu thiệt hại kinh tế, chúng ta vẫn không thể tránh khỏi những ảnh hưởng tiêu cực trong bối cảnh toàn cầu hóa. Vậy, làm thế nào để chúng ta có thể bình tĩnh đối mặt và thậm chí vượt lên trên những “làn sóng” của VUCA? Thay vì hoang mang và bị động, bạn hoàn toàn có thể chủ động kiểm soát tình hình với những bí quyết sau:
Mục Lục
1. Linh Hoạt Để Ổn Định
Trong thế giới VUCA, sự linh hoạt chính là chìa khóa để thích nghi và duy trì sự ổn định. Thay vì bám víu vào những điều cố định, chúng ta cần liên tục cập nhật thói quen và cách sống để phù hợp với trạng thái “bình thường mới” ở mỗi giai đoạn.
Đây là thời điểm để bước ra khỏi vùng an toàn, chủ động học hỏi kiến thức mới, làm chủ công nghệ và xây dựng các kế hoạch dự phòng linh hoạt. Nếu công việc hiện tại gặp khó khăn, hãy mạnh dạn thay đổi cách tiếp cận, tìm kiếm cơ hội gia tăng thu nhập, hoặc thậm chí chuẩn bị cho việc chuyển đổi nghề nghiệp.
2. Chọn Lọc Thông Tin
Minh họa việc chọn lọc thông tin từ nhiều nguồn khác nhau
Trong bối cảnh hỗn loạn, thông tin sai lệch và tiêu cực dễ dàng lan truyền, đặc biệt trên mạng xã hội. Vì vậy, việc chọn lọc thông tin trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Hãy ưu tiên thông tin từ các nguồn chính thống và kiểm chứng kỹ lưỡng trước khi tin vào bất cứ điều gì. Từ đó, bạn có thể đưa ra những quyết định sáng suốt dựa trên lý trí.
Bên cạnh đó, duy trì kết nối với mọi người cũng rất quan trọng. Hãy thường xuyên liên lạc với đồng nghiệp, bạn bè, đối tác và người thân để cập nhật tình hình và nhận được những góc nhìn khách quan. Gọi điện, nhắn tin, gửi email hoặc sử dụng các ứng dụng gọi video là những cách tiện lợi để duy trì kết nối.
3. Tư Duy Tích Cực
Suy nghĩ tích cực là một yếu tố quan trọng để vượt qua những thách thức do VUCA mang lại. Thay vì chìm đắm trong bi quan, hãy cố gắng tìm kiếm những điểm tích cực trong mọi tình huống và nhìn nhận vấn đề theo hướng lạc quan.
Ngay cả khi đối mặt với những khó khăn, hãy cố gắng tìm ra những cơ hội tiềm ẩn. Tinh thần suy sụp có thể đánh gục bạn trước khi những tác động tiêu cực của dịch bệnh hoặc suy thoái kinh tế thực sự xảy ra.
Một số phương pháp bạn có thể áp dụng: ghi lại 3 điều bạn cảm thấy biết ơn mỗi tối, luôn nói lời cảm ơn, tránh phàn nàn về những khó khăn, và chủ động nghĩ đến các phương án dự phòng thay vì chỉ tập trung vào kế hoạch ban đầu.
4. Chuẩn Bị Cho VUCA Kéo Dài
Không ai có thể chắc chắn rằng những hệ quả của VUCA sẽ sớm kết thúc. Vì vậy, thay vì chờ đợi, hãy chuẩn bị tâm lý và lên kế hoạch cho tình huống VUCA kéo dài. Hãy suy nghĩ về cách đảm bảo hiệu quả công việc và cân bằng cuộc sống cá nhân nếu có đợt giãn cách xã hội tiếp theo.
Nếu bạn chưa có quỹ dự phòng (ví dụ như tiết kiệm, bảo hiểm), hãy bắt đầu xây dựng ngay từ bây giờ. Đừng ngần ngại tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia tài chính để có những quyết định đúng đắn.
Khi chúng ta sẵn sàng và chủ động, việc chinh phục khó khăn sẽ trở nên dễ dàng hơn. VUCA không phải là một thế lực không thể đánh bại, mà là một cơ hội để chúng ta thay đổi và phát triển.