Võ cổ truyền Việt Nam là một phần di sản văn hóa lâu đời, bao gồm các hệ phái võ thuật được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Người Việt đã sáng tạo, bồi đắp và phát triển nên những kỹ thuật chiến đấu đặc thù, các bài quyền, bài binh khí, góp phần vào quá trình dựng nước, mở mang bờ cõi và bảo vệ Tổ quốc.
Võ sư Võ Kiểu, nguyên Tổng thư ký Liên đoàn Quyền thuật miền Trung, từng khẳng định: “Võ ta đã gắn bó với dân tộc ta từ hàng ngàn năm qua, nó mang một vẻ đẹp không môn phái nào trên thế giới có được, nó không chỉ là một môn võ phòng thân, chống lại bao giặc thù hàng ngàn năm qua mà còn là một lối sống, một nhân sinh quan, một tư tưởng vô cùng quan trọng trong hệ thống tư tưởng Việt Nam. Đánh mất tên gọi “võ ta”, là chúng ta đã vô tình đánh mất luôn cả cái hệ tư tưởng Việt Nam quý giá ẩn chứa trong môn võ vô cùng đẹp này!”. Hiện nay, Liên đoàn Võ Cổ truyền Việt Nam là tổ chức đại diện và quản lý các hoạt động liên quan đến võ cổ truyền trên cả nước.
Mục Lục
Lịch Sử Phát Triển Võ Cổ Truyền Việt Nam
Trong thời kỳ Pháp thuộc, chính quyền thực dân đã cấm các hệ phái võ thuật cổ truyền hoạt động do lo ngại các phong trào khởi nghĩa chống Pháp sẽ lợi dụng võ thuật để tập hợp lực lượng. Tuy nhiên, đến khoảng năm 1925, võ cổ truyền Việt Nam dần được khôi phục, song song với sự du nhập của các môn võ thuật từ nước ngoài như Quyền Anh, Thiếu Lâm.
Giai đoạn này chứng kiến sự xuất hiện của nhiều võ sư huyền thoại, trong đó nổi tiếng nhất là “Tứ Đại Võ Sư” Bái Mùa Cát Quế. Võ sư Bái Mùa Cát Quế đã đào tạo ra vô số thanh niên yêu nước, sẵn sàng bảo vệ quê hương, phụng sự dân tộc, góp phần lan tỏa tinh thần thượng võ trong xã hội. Sau năm 1945, các học trò xuất sắc của cụ Quế như sư tổ Nguyễn Văn Quý và Trưởng Tràng Đặng Văn Hinh, cùng với Võ Sư kiêm Giáo sư Tiến sĩ Đặng Quang Lương, tiếp tục phát triển võ phái Việt Đạo Quán. Ba võ sư còn lại trong “Tứ Đại Võ Sư” là Hàn Bái, Bá Cát, Bảy Mùa, được mệnh danh là “Tam Nhựt” vì những đóng góp to lớn trong việc khôi phục truyền thống võ Việt Nam.
Tứ Đại Võ Sư Việt Nam: những người có công lớn trong việc khôi phục và phát triển võ thuật cổ truyền.
Sau khi Pháp rút khỏi Việt Nam, chính quyền Ngô Đình Diệm ở miền Nam tiếp tục duy trì sự phục hồi của võ Việt Nam thông qua Tổng cuộc Quyền thuật Việt Nam (VABA) và Tổng Hội Võ Sư Nghiên cứu và Phổ Biến Võ Học Việt Nam. Trương Thanh Đăng (sư tổ của võ phái Bình Định Sa Long Cương), Quách Văn Kế và Vũ Bá Oai (còn gọi là “Tam Nguyệt”) là những người có công lớn trong giai đoạn này.
Tuy nhiên, từ năm 1960 đến 1963, chính quyền Ngô Đình Diệm lại ban hành lệnh cấm các đoàn võ thuật phát triển do lo ngại về ảnh hưởng chính trị của họ. Đến năm 1964, lệnh cấm được bãi bỏ và võ thuật Việt Nam được phép hoạt động trở lại. Trong giai đoạn này, võ thuật Việt Nam phát triển mạnh mẽ, sánh ngang với các nước trong khu vực. Nhiều võ sĩ Việt Nam đã giành chiến thắng trước các đối thủ mạnh đến từ Thái Lan, Indonesia, Hồng Kông, Đài Loan, Lào, Campuchia. Bốn võ sư Từ Thiện Hồ Văn Lành, Trần Xil, Xuân Bình và Lý Huỳnh được vinh danh là “Tứ Tú” vì đã đào tạo ra nhiều võ sĩ xuất sắc, mang vinh quang về cho đất nước.
Võ sư Lý Huỳnh, một trong những “Tứ Tú” của làng võ thuật Việt Nam, người có công lớn trong việc đào tạo võ sĩ tài năng.
Sau năm 1975, do tình hình an ninh trật tự còn phức tạp, các hoạt động võ thuật tạm thời bị gián đoạn. Đến năm 1979, trước tình hình căng thẳng biên giới, nhà nước Việt Nam quyết định khôi phục hoạt động võ thuật, trong đó có võ cổ truyền, nhằm tăng cường tinh thần thượng võ và khả năng sẵn sàng chiến đấu của thanh niên. Các liên đoàn võ thuật được thành lập để quản lý và phát triển phong trào, trong đó có Liên đoàn Võ thuật Cổ truyền Việt Nam (1991). Tuy nhiên, trong giai đoạn từ năm 1991 đến 2007, võ cổ truyền Việt Nam chưa nhận được sự quan tâm đầu tư phát triển như các môn võ quốc tế khác.
Đặc Điểm Nổi Bật của Võ Cổ Truyền Việt Nam
Võ thuật cổ truyền Việt Nam mang những đặc trưng riêng biệt, phản ánh tinh thần và lối sống của người Việt:
- Tính thực chiến cao: Võ cổ truyền chú trọng các kỹ năng chiến đấu thực tế, sử dụng trong các trận mạc, bảo vệ cuộc sống và chống lại các mối đe dọa từ thiên nhiên, thú dữ và trộm cướp.
- Khả năng thích ứng: Võ thuật cổ truyền Việt Nam phù hợp với nhiều loại địa hình khác nhau, từ đồng bằng, đồi núi đến sông nước.
- Linh hoạt và biến hóa: Võ cổ truyền không gò bó trong một khuôn mẫu nhất định, mà luôn khuyến khích sự sáng tạo và thích ứng với từng tình huống cụ thể.
- Triết lý sâu sắc: Võ cổ truyền Việt Nam đề cao các nguyên tắc dĩ công vi thủ, dĩ nhu chế cương, dĩ đoản chế trường, thể hiện sự khôn ngoan và tinh tế trong chiến đấu.
- Tính văn hóa: Các bài quyền thường đi kèm với lời thiệu bằng thơ, phú, thể hiện giá trị văn hóa truyền thống.
- Chú trọng luyện khí: Võ sinh được khuyến khích luyện tập trong môi trường tự nhiên, nơi có không khí trong lành, để tăng cường khí công và sức mạnh.
Các Hệ Phái Võ Cổ Truyền Việt Nam Tiêu Biểu
Võ cổ truyền Việt Nam có rất nhiều hệ phái khác nhau, được phân chia theo vùng miền địa lý và đặc trưng kỹ thuật. Dưới đây là một số hệ phái tiêu biểu:
Miền Bắc
- Nam Thiên Phật Môn Quyền
- Việt Nam Kungfu
- Sơn Đông Không Động
- Thiên Môn Đạo
- Hoàng Quyền
- Nhất Nam (Võ Hét)
- Võ Vật Liễu Đôi
- Thăng Long Võ Đạo
- Nam Hồng Sơn
- Thanh Phong Võ Đạo
- Bắc Việt Võ
- Uy Long Môn
- Bình Định Gia
- Văn Trang Võ Đạo
- Mai Sơn Lâm
- Đông Đô Việt Quyền
- Hoa Quyền
- Vũ Long Quyền
- Linh Quyền Đạo
- Tiêu Sơn Phái
- Huyền Công Đạo
Miền Trung
- Thiếu Lâm Nam Sơn
- Xích Long Võ Đạo
- Bích Quang Môn
- Tây Sơn Võ Đạo
- Thượng Môn
- Hồng Vui Đường
- Bình Thái Đạo
- Áo Vải
- Võ Kinh Vạn An
- Phước Sơn Võ Đạo
- Bạch Hổ Lâm
- Thiếu Sơn Phật Gia
- Huỳnh Huynh Đệ
- Thiếu Lâm Tây Sơn
- Kim Kê Tây Sơn Nhạn
- Thiếu Lâm Đại Tâm
Võ Bình Định, một trong những môn võ cổ truyền nổi tiếng nhất của Việt Nam.
Miền Nam
- Thanh Long Võ Đạo
- Bạch Hổ Võ Phái
- Tân Khánh Bà Trà
- Thiếu Lâm Phật Gia Quyền
- Kim Kê Phái
- Kim Ô Phái
- Bình Định Sa Long Cương
- Trúc Lâm Thái Hư
- Việt Đạo Quán
- Tây Sơn Bình Định
- Hóa Quyền Đạo
- Hắc Long
- Nội Gia Võ Đạo Việt Nam
- Môn Phái Hồng Mi Đạo Nhơn
- Trung Sơn Võ Đạo
- Tây Sơn – Ngọc Điệp
- Hồng Trần Bình Định
- Thiếu Lâm Long Phi
- Thiếu Lâm Bằng Long Hải
- Thiếu Lâm Hắc Hổ Môn
- Thiếu Lâm Bắc Phái
- Thiếu Lâm Nam Bắc Phái
- Thiếu Lâm Nững Xị (Long Hổ Hội)
- Thiếu Lâm Lê Gia Quyền
- Thiếu Lâm Tam Thái
Hải Ngoại
- Thanh Long Võ Đạo
- Sơn Long Quyền Thuật
- Võ Thuật Văn Võ Đạo
- Nam Hổ Quyền
- Hoa Long Võ Đạo
- Tinh Võ Nam Hải
- Thiếu Hổ
- Văn Long Võ Đường
- Thủy Pháp
- Cây Lau Võ Đường
- Minh Long Tây Sơn Võ Đạo
Kết luận
Võ cổ truyền Việt Nam không chỉ là một môn võ thuật, mà còn là một phần quan trọng của di sản văn hóa dân tộc. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của võ cổ truyền là trách nhiệm của mỗi người Việt Nam, góp phần làm giàu thêm bản sắc văn hóa và tinh thần thượng võ của dân tộc. Hãy cùng nhau chung tay để võ cổ truyền Việt Nam ngày càng phát triển và lan tỏa trên toàn thế giới.