Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách tính trung bình trọng số trong Excel, sử dụng hàm SUM hoặc SUMPRODUCT, giúp bạn xử lý dữ liệu hiệu quả hơn.
Mục Lục
Trung Bình Trọng Số Là Gì?
Trung bình trọng số là một loại trung bình cộng, trong đó một số phần tử của tập dữ liệu có tầm quan trọng lớn hơn các yếu tố khác. Nói cách khác, mỗi giá trị được tính trung bình sẽ được gán một tỉ trọng nhất định.
Ví dụ, điểm số của sinh viên thường được tính bằng cách sử dụng trung bình trọng số. Chỉ số trung bình cộng thông thường có thể được tính dễ dàng bằng cách sử dụng hàm AVERAGE. Tuy nhiên, bạn cần công thức để tính trung bình cho các hoạt động chiếm tỉ trọng khác nhau, như được liệt kê trong cột C dưới đây.
Trong toán học, bạn thường tính trung bình trọng số bằng cách nhân mỗi giá trị với một tỉ trọng phù hợp, sau đó cộng các kết quả lại với nhau và chia tổng đó cho tổng tỉ trọng. Ví dụ: để thực hiện tính trung bình trọng số, bạn nhân mỗi loại với tỉ lệ phần trăm tương ứng, rồi cộng 5 kết quả lại chia cho tổng số phần trăm.
*((910.1)+(650.15)+(800.2)+(730.25)+(680.3)) / (0.1+0.15+0.2+0.25+0.3)=73.5**
Như bạn có thể thấy, mức trung bình cộng (75,4) và trung bình trọng số (73,5) là những giá trị khác nhau. Sự khác biệt này cho thấy tầm quan trọng của việc sử dụng trung bình trọng số khi các yếu tố đầu vào có mức độ ảnh hưởng khác nhau. Việc sử dụng trung bình trọng số giúp phản ánh chính xác hơn giá trị trung bình thực tế.
Tính Toán Trung Bình Trọng Số Trong Excel
Có hai phương pháp chính để tính trung bình trọng số trong Excel: sử dụng hàm SUM và sử dụng hàm SUMPRODUCT. Mỗi phương pháp có ưu điểm riêng và phù hợp với các tình huống khác nhau.
Ví dụ 1: Tính Trung Bình Trọng Số Bằng Cách Sử Dụng Hàm SUM
Nếu bạn đã có kiến thức cơ bản về hàm SUM, bạn có thể dễ dàng hiểu công thức sau:
*=SUM(B2C2, B3C3, B4C4, B5C5, B6C6) / SUM(C2:C6)**
Về bản chất, hàm này thực hiện tính toán tương tự như mô tả phía trên, chỉ khác là bạn cung cấp các tham chiếu ô thay vì số.
Công thức tính trung bình trọng số trong Excel sử dụng hàm SUM, minh họa cách các giá trị được nhân với trọng số tương ứng và chia cho tổng trọng số.
Như bạn đang thấy trong hình, công thức này trả về kết quả chính xác như kết quả tính chúng ta đã làm trước đó. Chú ý rằng sẽ có sự khác biệt giữa trung bình cộng từ hàm AVERAGE(C8) cùng với trung bình trọng số (C9).
Mặc dù hàm SUM đơn giản và dễ hiểu, nhưng nó không phải là một lựa chọn tốt nếu bạn tính trung bình cho nhiều số. Đối với trường hợp này, bạn nên dùng hàm SUMPRODUCT trong ví dụ tiếp theo. Việc sử dụng hàm SUM có thể trở nên phức tạp và dễ gây lỗi khi số lượng giá trị cần tính toán lớn.
Ví dụ 2: Tìm Trung Bình Trọng Số Với Hàm SUMPRODUCT
Hàm SUMPRODUCT rất phù hợp cho việc này vì hàm được thiết kế để tính tổng số sản phẩm, đó là những gì bạn đang cần. Vì vậy, thay vì thực hiện nhân mỗi giá trị theo trọng số riêng lẻ, bạn có thể cung cấp hai mảng trong công thức SUMPRODUCT (trong bài viết này, mảng được biết đến là một dãy các ô liên tiếp), rồi sau đó chia cho tổng trọng số:
=SUMPRODUCT(values_range, weights_range) / SUM(weights_range)
Giả sử các giá trị trung bình nằm trong các ô B2:B6 cùng trọng số trong các ô C2:C6, ta dùng hàm SUMPRODUCT có dạng sau:
=SUMPRODUCT(B2:B6, C2:C6) / SUM(C2:C6)
Sử dụng hàm SUMPRODUCT trong Excel để tính trung bình trọng số, thể hiện rõ cách hàm này đơn giản hóa quá trình tính toán với nhiều giá trị và trọng số khác nhau.
Để xem được các giá trị trong mảng, bạn hãy chọn mảng có chứa các giá trị này trong thanh công thức rồi nhấn phím F9. Kết quả lúc này sẽ tương tự như sau:
Để có thể đảm bảo rằng hàm SUMPRODUCT có thể mang lại kết quả chính xác, bạn có thể so sánh nó với hàm SUM ở ví dụ trước và sẽ thấy rằng các con số đều giống nhau.
Khi dùng hàm SUM hoặc là SUMPRODUCT để thực hiện tìm trọng lượng trung bình trong Excel, thì tỉ trọng không nhất thiết là 100% hay thể hiện dưới dạng phần trăm. Giả sử: bạn có thể tiến hành tạo ra mức độ ưu tiên/tầm quan trọng cũng như chỉ định một số nhất định cho mỗi mục, như hình bên dưới:
Ví dụ minh họa cách sử dụng trọng số không phải là phần trăm trong công thức tính trung bình trọng số của Excel, cho thấy tính linh hoạt của hàm SUMPRODUCT.