Đạo Tin Lành, cùng với Công giáo, là hai nhánh chính của Kitô giáo, một tôn giáo Abraham có nguồn gốc sâu xa. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về đạo Tin Lành, từ nguồn gốc, giáo lý cơ bản đến các nghi lễ chính.
Mục Lục
Nguồn Gốc Ra Đời Của Đạo Tin Lành
Đạo Tin Lành và đạo Công giáo đều bắt nguồn từ đạo Kitô giáo, một trong những tôn giáo Abraham. Đặt nền tảng trên giáo huấn, sự chết trên thập tự giá và sự sống lại của Giêsu Kitô như được ký thuật trong Kinh thánh Tân Ước. Thuộc tôn giáo độc thần, hầu hết Kitô hữu tin rằng chỉ có một Thiên Chúa duy nhất hiện hữu trong ba thân vị (tiếng Hy Lạp: hypostasis) gọi là Ba Ngôi.
Qua hai thiên niên kỷ, những bất đồng về thần học và giáo hội học đã dẫn đến sự hình thành các hệ phái Kitô giáo khác nhau. Vào thế kỷ XVI, thời kỳ của các cuộc cách mạng tư sản châu Âu, Martin Luther, chịu ảnh hưởng của tư tưởng tự do tư sản, đã phản kháng lại những quy định nghiêm ngặt của đạo Công giáo.
Luther thừa nhận Kinh Thánh nhưng phủ nhận truyền thống của nhà thờ, bãi bỏ các nghi lễ phức tạp, cải cách ngày Phục Sinh và chủ trương cho phép các mục sư kết hôn. Những tư tưởng cải cách này đã gây ra xung đột gay gắt với Tòa Thánh Vatican, dẫn đến sự ra đời của một tôn giáo mới: đạo Tin Lành.
Về nội dung cơ bản, đạo Tin Lành vẫn giữ nguyên những yếu tố cốt lõi của đạo Công giáo. Tuy nhiên, luật lệ, lễ nghi, cách thức hành đạo và cơ cấu tổ chức Giáo hội có nhiều thay đổi, mang đậm tư tưởng dân chủ tư sản và nhấn mạnh ý chí cá nhân.
Đạo Tin Lành du nhập vào Việt Nam năm 1911. Ban đầu, tôn giáo này chỉ được phép hoạt động tại các vùng do Pháp quản lý và bị cấm ở các khu vực khác. Đến năm 1920, đạo Tin Lành mới được phép hoạt động trên toàn lãnh thổ Việt Nam.
Tổ Chức Của Đạo Tin Lành
Đạo Tin Lành không xây dựng một Giáo hội duy nhất mà thành lập các giáo hội riêng rẽ, độc lập với các hình thức khác nhau tùy theo hệ phái và từng quốc gia. Nhà thờ đạo Tin Lành thường có kiến trúc hiện đại nhưng bài trí đơn giản.
Hội Thánh Tin lành tại Việt Nam
Trong đạo Tin Lành, có hai chức giáo sỹ chính là Mục sư và Truyền đạo (Giảng sư). Các giáo sỹ có thể có gia đình bình thường, nhưng họ phải chịu sự giám sát của các tín đồ, không có thần quyền và vai trò tuyệt đối đối với các tín đồ.
Giáo Lý Cơ Bản Của Đạo Tin Lành
Giống như nhiều tôn giáo khác, đạo Tin Lành có những tín ngưỡng và định hướng riêng.
Đạo Tin Lành đề cao vị trí của Kinh Thánh, coi đó là chuẩn mực căn bản duy nhất của đức tin và hành đạo. Mặc dù lấy Kinh Thánh làm giáo lý, đạo Tin Lành chỉ công nhận 36 trong tổng số 46 cuốn Cựu Ước.
Sự Khác Biệt Giữa Tin Lành Và Công Giáo
Có một số khác biệt chính giữa đạo Tin Lành và đạo Công giáo:
-
Kinh Thánh: Đạo Tin Lành cho rằng tất cả tín đồ và giáo sĩ đều có quyền sử dụng, diễn giải và làm theo Kinh Thánh, khác với đạo Công giáo, nơi mà việc giải thích Kinh Thánh thường được dành cho các giáo sĩ.
-
Đức Mẹ Maria: Đạo Tin Lành tin rằng Đức Mẹ Maria sinh ra Chúa Giêsu một cách mầu nhiệm, nhưng không xem bà là mẹ của Thiên Chúa và tin rằng bà đồng trinh cho đến khi sinh Chúa.
-
Các Thánh: Đạo Tin Lành tin vào sự tồn tại của thiên sứ, các thánh tông đồ, các thánh tử vì đạo và các thánh khác, nhưng không sùng bái và thờ lạy họ như trong đạo Công giáo.
-
Thiên Đàng và Địa Ngục: Đạo Tin Lành tin vào Thiên Đàng và Địa Ngục, nhưng không quá coi trọng việc sử dụng chúng như một công cụ để khuyến khích, răn đe hoặc trừng phạt con người.
-
Tôn giáo và Văn hóa truyền thống: Đạo Tin Lành có một đặc điểm là không chấp nhận điều gì trái với Kinh Thánh, không cho phép tín đồ thờ cúng tổ tiên hoặc tham gia các lễ hội truyền thống, vì những điều này bị coi là khác với lời dạy của Chúa. Điều này có thể dẫn đến việc các tín đồ phải từ bỏ tôn giáo và văn hóa truyền thống của dân tộc mình.
Đạo Tin Lành chú trọng đến các vấn đề của cuộc sống hàng ngày, khuyên dạy con người sống văn minh, từ bỏ những hủ tục và quy định những điều cấm kỵ như không quan hệ nam nữ bất chính, không có vợ bé, không cờ bạc, rượu chè, ma túy, đánh chửi nhau. Điều này giúp đạo Tin Lành dễ dàng thu hút quần chúng.
Nghi Lễ Của Đạo Tin Lành
Nghi lễ của đạo Tin Lành khá đơn giản, giúp các tín đồ không bị gò bó vào các nghi thức và có thể dễ dàng “giao thiệp với Chúa”.
-
Đạo Tin Lành không thờ tranh ảnh, hình tượng hoặc di vật.
-
Thánh ca là phương tiện diễn đạt hàng đầu.
-
Tín đồ đạo Tin Lành chỉ công nhận hai bí tích là rửa tội và thánh thể, nhưng quan niệm và cách thức thực hiện các nghi lễ này có nhiều điểm khác biệt so với đạo Công giáo.
-
Tín đồ đạo Tin Lành xưng tội trực tiếp với Thiên Chúa, không cần thông qua linh mục như trong đạo Công giáo. Khi xưng tội hoặc cầu nguyện, tín đồ có thể ở nhà thờ hoặc trước đám đông để sám hối và bày tỏ ý nguyện một cách công khai.
Kết luận
Đạo Tin Lành là một nhánh quan trọng của Kitô giáo, có nguồn gốc từ những cuộc cải cách tôn giáo vào thế kỷ XVI. Với giáo lý nhấn mạnh vào Kinh Thánh, ý chí cá nhân và các nghi lễ đơn giản, đạo Tin Lành đã có ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều nền văn hóa trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Dù có những khác biệt so với đạo Công giáo, cả hai đều chia sẻ niềm tin vào Chúa Giêsu Kitô và tình yêu thương của Thiên Chúa.