Thân trung ấm là một khái niệm quan trọng trong Phật giáo, đặc biệt là Phật giáo Tây Tạng, mô tả trạng thái trung gian giữa cái chết và sự tái sinh. Đây là giai đoạn mà linh hồn trải qua sau khi lìa khỏi thể xác, một khoảng thời gian chuyển tiếp đầy biến động và cơ hội để giải thoát.
Thân trung ấm, trạng thái trung gian giữa cái chết và tái sinh, linh hồn và thể xác tách rời
Người ta tin rằng, sau khi qua đời, linh hồn sẽ bước vào một thế giới thực tại ảo sống động, nơi họ chứng kiến những nghiệp mình đã tạo ra trong cuộc đời. Theo Phật giáo Tây Tạng, giai đoạn này kéo dài tối đa 49 ngày trước khi linh hồn tái sinh vào một trong sáu cõi luân hồi.
Có nhiều loại thân trung ấm được đề cập trong các văn bản Phật giáo Tây Tạng, bao gồm thân trung ấm giấc mơ, thân trung ấm thiền định và thân trung ấm của cuộc đời. Các nhà bí truyền Tây Tạng xem sự tồn tại như một chuỗi các trạng thái chuyển tiếp, từ thức giấc đến ngủ, thiền định, hấp hối, và cuối cùng là tái sinh.
Thời gian tối đa của thân trung ấm là 49 ngày, nhưng tâm thức có thể tái sinh bất cứ lúc nào trong khoảng thời gian này, tùy thuộc vào nghiệp và các yếu tố khác. Những người chưa giác ngộ sẽ chịu ảnh hưởng của nghiệp và tái sinh vào một trong sáu cõi luân hồi: địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh, A-tu-la, người và trời.
Mục Lục
Nguồn Gốc Của Khái Niệm Thân Trung Ấm
Theo truyền thống Tây Tạng, khái niệm thân trung ấm bắt nguồn từ Đức Liên Hoa Sanh (Padmasambhava), một đạo sư Mật tông Ấn Độ, người đã mang Phật giáo đến Tây Tạng vào thế kỷ thứ 8. Ngài được tôn kính là “Bậc Thượng Sư” và có ảnh hưởng lớn đến Phật giáo Tây Tạng.
Đức Liên Hoa Sanh được cho là tác giả của thân trung ấm, một phần của tác phẩm lớn hơn có tên “Chu kỳ của các Bổ Sư Hòa Bình và Bạo Lực”. Văn bản này, được viết bởi vợ và các học trò của ngài, đã được cất giấu ở vùng đồi Gampo, miền trung Tây Tạng, và được Karma Lingpa phát hiện vào thế kỷ 14.
Đức Liên Hoa Sanh, người được cho là khởi nguồn của khái niệm thân trung ấm
Từ đầu thế kỷ 20, tác phẩm này đã được dịch sang nhiều ngôn ngữ, bản dịch tiếng Anh đầu tiên do Walter Evans-Wentz thực hiện năm 1927 với tựa đề “Sách Chết Tây Tạng” (The Tibetan Book of the Dead).
Ba Giai Đoạn Của Thân Trung Ấm
Trong Phật giáo Tây Tạng, quá trình thân trung ấm kéo dài tối đa 49 ngày và được chia thành ba giai đoạn chính:
Giai đoạn 1: Chikai Bardo (Thời điểm của cái chết)
Giai đoạn này bao gồm quá trình chết và sự tan rã của các yếu tố cấu thành cơ thể vật lý, tương ứng với lửa, đất, nước và không khí. Đây là sự phân tách của linh hồn khỏi cơ thể.
Sự tan rã này diễn ra theo một quy trình nhất định: các giác quan suy yếu, cơ thể mất kiểm soát, máu ngừng lưu thông, môi và mắt khô dần, cơ thể mất nhiệt và hơi thở yếu đi.
Trong giai đoạn Chikai Bardo, tâm thức có thể trải nghiệm những ký ức trong quá khứ một cách chân thật. Phật giáo Tây Tạng tin rằng đây là thời điểm thuận lợi để đạt niết bàn và giải thoát khỏi vòng luân hồi nếu tâm thức nhận ra ánh sáng của Phật. Tuy nhiên, phần lớn mọi người thường lẩn tránh ánh sáng này.
Ý thức của người quá cố vẫn có thể tiếp nhận những lời nói và cầu nguyện, giúp họ vượt qua sự nhầm lẫn do ảo giác gây ra. Những lời dạy sâu sắc này rất quan trọng đối với những người tu hành Phật giáo, vì giai đoạn này được xem là cơ hội để quyết định không tái sinh và tránh khỏi những đau khổ của sáu cõi luân hồi.
Giai đoạn 2: Chonyid Bardo (Thời điểm của thực tại)
Trong giai đoạn này, tâm thức có thể thấy những hiện thân đáng sợ như ma quỷ và các vị thần hung dữ. Nếu không được chuẩn bị, tâm thức có thể trở nên sợ hãi.
Những cảm xúc tiêu cực như tội lỗi, sợ hãi và thiếu kiểm soát có ý thức về trải nghiệm có thể gây ra nhiều vấn đề. Sợ hãi có thể gây mất tập trung và dẫn đến sự nhầm lẫn trong việc lựa chọn cõi luân hồi.
Đối với những người đã tu hành, họ có thể gặp gỡ các vị thần và bước vào cõi của những vị thần giác ngộ. Khi những vị thần này xuất hiện, họ thường đi kèm với ánh sáng và âm thanh mạnh mẽ, có thể gây hoang mang và sợ hãi. Ánh sáng tinh thần được mô tả là chói lọi, rõ ràng và sắc nét.
Người bình thường thường có xu hướng tập trung vào những ánh sáng dịu mắt hơn, đôi khi những gì họ thấy lại biểu hiện cho những đam mê của họ.
Trong giai đoạn thân trung ấm, ký ức và nghiệp lực có thể ảnh hưởng đến trải nghiệm của tâm thức
Người có kinh nghiệm sẽ ít bị mất phương hướng bởi dòng xoáy bên trong của thân trung ấm. Trong khi tâm thức bơi giữa đại dương mênh mông không biết nương tựa vào đâu, thì định hướng có thể là một vị thần, một thần chú hoặc một lời cầu nguyện. Tâm thức phải có khả năng tập trung vào mục tiêu để đạt được ước nguyện.
Đây là một trong những lý do quan trọng để thực hành thiền hoặc niệm Phật trong cuộc sống. Thiền định và tụng kinh hàng ngày giúp tâm thức được định hướng rõ ràng trong thân trung ấm.
Giai đoạn 3: Sidpa Bardo (Thời điểm của tái sinh)
Giai đoạn cuối cùng của thân trung ấm là giai đoạn luân hồi, giai đoạn chuyển đổi thành một cơ thể mới. Trong giai đoạn này, ý thức đi xuống và một cơ thể mới sẽ được sinh ra.
Phật giáo Tây Tạng tin rằng thế giới vật chất là thế giới được mong muốn nhất, vì nó mang lại cơ hội cho sự phát triển và thực hành tâm linh. Giai đoạn này bao gồm một loạt các hình ảnh được xác định bởi nghiệp lực, dẫn đến các xoáy tâm linh kéo tâm thức vào bào thai người mẹ, và một cuộc sống mới bắt đầu từ đó. Sau khi tái sinh, nghiệp lực ở tiền kiếp sẽ ảnh hưởng đến bản chất của người đó trong cuộc sống mới.
Những người không tái sinh vào cõi người sẽ tìm đến một trong năm cõi tái sinh khác.
Như vậy, chúng sinh trong thời gian thọ thân trung ấm chưa quyết định tái sinh về cõi nào. Tùy theo nghiệp lực mà thân trung ấm đó định hướng cho sự tái sinh. Để có một hướng tái sinh tốt, chúng ta nên tạo nhiều nghiệp lành để hướng đến một cảnh giới tốt đẹp sau khi qua đời.