Vẻ đẹp kỳ vĩ của thạch nhũ trong các hang động đá vôi ở Quảng Bình, Ninh Bình, Hạ Long… luôn khiến du khách say đắm. Nhưng bạn có bao giờ tự hỏi, những khối thạch nhũ tráng lệ ấy được hình thành như thế nào qua hàng triệu năm? Hãy cùng Sen Tây Hồ khám phá quá trình kỳ diệu này.
Mục Lục
Sự Hình Thành Hang Động Đá Vôi: Khởi Nguồn Của Thạch Nhũ
Thuật ngữ “Karst” (cac-xtơ) bắt nguồn từ tên một vùng thuộc Slovenia, nơi địa hình đặc biệt này lần đầu tiên được nghiên cứu một cách hệ thống. Địa hình Karst được hình thành do sự hòa tan của đá vôi, một loại đá trầm tích phổ biến chứa thành phần chính là canxi cacbonat (CaCO3).
Trong lòng các khối đá vôi thường tồn tại vô số các khe nứt ngang dọc. Nước mưa, với đặc tính hơi axit, len lỏi qua những khe nứt này, hòa tan đá vôi và dần mở rộng chúng, tạo thành những hang động kỳ vĩ.
Quá trình hòa tan đá vôi diễn ra theo phương trình hóa học sau:
H2O + CO2 + CaCO3 → Ca(HCO3)2
Nước mưa (H2O) hấp thụ khí CO2 từ khí quyển tạo thành axit cacbonic yếu. Axit này phản ứng với canxi cacbonat (CaCO3) trong đá vôi, chuyển hóa nó thành canxi bicacbonat [Ca(HCO3)2] hòa tan trong nước.
Phương trình phản ứng hóa học thể hiện sự hòa tan đá vôi và hình thành thạch nhũ trong các hang động
Do canxi bicacbonat không ổn định về mặt hóa học, nó dễ dàng bị phân hủy ngược lại thành axit cacbonic và canxi cacbonat. Khi dung dịch canxi bicacbonat chảy qua trần và vách hang, CO2 thoát ra, làm giảm độ hòa tan của canxi cacbonat. Lượng canxi cacbonat dư thừa sẽ kết tủa, tạo thành các túp vôi và những hình dạng thạch nhũ độc đáo trong hang động.
Các hang động Karst thường có cấu trúc dạng hành lang kéo dài, mở rộng ở một số đoạn và kết nối với bề mặt bằng một vài lối vào nhỏ. Nếu quá trình hòa tan đá vôi dừng lại, hang động sẽ trở thành “hang khô”. Động Thiên Đường tại Phong Nha – Kẻ Bàng là một ví dụ điển hình về hang khô ở Việt Nam.
Thạch Nhũ Hình Thành Như Thế Nào?
Thạch nhũ là những cấu trúc đá độc đáo được hình thành từ quá trình kết tủa canxi cacbonat trong hang động đá vôi. Dựa vào vị trí, thạch nhũ được phân loại thành nhiều dạng khác nhau:
- Trên trần hang: Chuông đá, mảng đá.
- Trên vách hang: Rèm đá, thác đá.
- Trên sàn hang: Măng đá, cột đá.
Quá trình hình thành thạch nhũ bắt đầu khi dung dịch canxi bicacbonat thấm qua các khe nứt trên trần hang. Khi giọt nước chứa canxi bicacbonat rơi xuống, nó tiếp xúc với không khí trong hang, nơi có nhiệt độ và áp suất khác biệt. Điều này làm cho một phần CO2 hòa tan trong nước thoát ra, làm giảm khả năng hòa tan canxi cacbonat. Kết quả là, canxi cacbonat kết tủa và bám vào trần hang, tạo thành những “chuông đá” (hay còn gọi là nhũ đá) hình nón lộn ngược.
Những giọt nước tiếp tục rơi từ chuông đá xuống sàn hang, mang theo canxi cacbonat hòa tan. Tại đây, canxi cacbonat tiếp tục kết tủa, tạo thành những “măng đá” mọc ngược lên từ sàn hang.
Hình ảnh các loại thạch nhũ: măng đá, rèm đá trong Động Thiên Đường – Quảng Bình
Đôi khi, các chuông đá phát triển dọc theo các khe nứt trên trần hoặc vách hang, tạo thành một loạt các cấu trúc gần nhau. Khi chúng liên kết với nhau bằng một lớp đá mỏng, tạo thành những “rèm đá” với nhiều nếp rủ xuống, tạo nên một cảnh quan vô cùng ấn tượng.
Qua hàng ngàn, hàng triệu năm, chuông đá và măng đá có thể kết nối với nhau, tạo thành những cột đá hùng vĩ, vươn cao từ sàn lên trần hang, minh chứng cho sức mạnh của thời gian và sự kiên trì của tự nhiên.
Giá Trị Và Thời Gian Hình Thành Thạch Nhũ
Để hình thành những thạch nhũ kỳ vĩ và tráng lệ như ở Động Phong Nha và Động Thiên Đường, Quảng Bình, cần trải qua hàng trăm triệu năm. Chính vì vậy, vẻ đẹp của thạch nhũ trong hang động là một kiệt tác vô giá mà thiên nhiên ban tặng cho con người.
Sự hình thành thạch nhũ trong các hang động đá vôi là một quá trình kỳ diệu, được tạo nên từ sự kết hợp giữa đá và nước, qua thời gian vô tận. Các hang động đá vôi ở Quảng Bình, như Động Phong Nha, Động Thiên Đường, Động Tiên Sơn, hang Sơn Đoòng… đã trở thành những điểm du lịch hấp dẫn, thu hút du khách trong và ngoài nước đến khám phá và chiêm ngưỡng vẻ đẹp độc đáo của chúng.
Du khách tham quan, checkin tại Động Phong Nha-Quảng Bình
Những hang động này không chỉ là những kỳ quan thiên nhiên, mà còn là những bảo tàng địa chất sống động, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về lịch sử hình thành và phát triển của Trái Đất.
Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về quá trình hình thành thạch nhũ trong hang động đá vôi. Nếu bạn là một người đam mê du lịch và khám phá vẻ đẹp của hang động, đừng bỏ lỡ cơ hội đến với Quảng Bình và chiêm ngưỡng những kiệt tác thiên nhiên tuyệt vời này.