Mạng xã hội xôn xao về câu chuyện vlogger Giang Ơi từng bị tẩy chay thời cấp 2, một phần lý do thúc đẩy cô du học. Sự việc trở nên phức tạp khi cô giáo chủ nhiệm và bạn học cũ lên tiếng, phủ nhận việc tẩy chay, chỉ cho rằng đó là sự “ái ngại” và trêu chọc vô tư do cá tính “dị” của Giang.
Nhiều người cho rằng việc trẻ bị bỏ rơi là một phần tự nhiên của tương tác xã hội, không đáng lo. Tuy nhiên, quan điểm này bỏ qua sự thật về “tẩy chay” và những hậu quả nghiêm trọng mà nó gây ra.
Mục Lục
Tẩy Chay Là Gì? Định Nghĩa và Các Giai Đoạn
Giáo sư Kipling D. Williams, chuyên gia tâm lý tại Đại học Purdue (Mỹ), mô tả tẩy chay qua ba giai đoạn:
- Bị Lờ Đi/Khai Trừ: Bị loại khỏi nhóm hoặc không được chú ý.
- Phản Ứng: Người bị tẩy chay có những phản ứng khác nhau. Họ có thể tìm cách lấy lại sự chú ý, hòa nhập bằng cách làm mọi việc, thậm chí bị sai vặt hoặc bắt chước người khác.
- Từ Bỏ: Tình trạng kéo dài dẫn đến cảm giác buồn bã, bất lực, có thể gây trầm cảm hoặc hành vi tiêu cực.
Tùy từng cá nhân, các giai đoạn tiến triển khác nhau. Một số người tìm cách hòa nhập, số khác lại buông xuôi.
Vì Sao Tẩy Chay Là Nỗi Ám Ảnh Học Đường?
Tẩy chay là một dạng bắt nạt, tuy nhiên, ít được nghiên cứu sâu. Nó thường bị xem là hành vi thông thường của trẻ con vì khó xác định hơn bắt nạt thể chất.
Nghiên cứu của Giáo sư Williams chỉ ra rằng khi bị tẩy chay, khu vực não bộ kiểm soát nỗi đau thể chất bị kích hoạt. Tức là, bị tẩy chay gây ra cảm giác đau đớn thực sự. Từ thời xa xưa, con người đã cần sống và làm việc cùng nhau để tồn tại. Vì vậy, bị tẩy chay đe dọa nhu cầu cơ bản về sự kết nối và thuộc về.
Nghiên cứu cũng cho thấy thanh thiếu niên chịu ảnh hưởng nặng nề bởi tẩy chay. Đây là giai đoạn hình thành bản sắc, tìm kiếm cái tôi và nhu cầu hòa nhập rất lớn. Bị tẩy chay trong giai đoạn này là một cú sốc lớn, vượt quá sức chịu đựng của nhiều em.
Hậu quả của tẩy chay rất nghiêm trọng:
- Học tập sa sút: Điểm số giảm, ít tham gia hoạt động ngoại khóa.
- Tự tin giảm: Ảnh hưởng đến lòng tự trọng và giá trị bản thân.
- Trầm cảm: Dẫn đến các hành vi tiêu cực, thậm chí tự tử.
Giải Pháp: Làm Gì Khi Trẻ Bị Tẩy Chay?
Giáo sư Williams cho rằng không thể ngăn chặn hoàn toàn tẩy chay. Tuổi teen là giai đoạn nhạy cảm, dễ tổn thương khi bị hiểu lầm hoặc cố ý cô lập.
Khi trẻ tâm sự về việc bị bỏ rơi, người lớn cần thực sự quan tâm. Hãy lắng nghe, tạo cơ hội cho trẻ chia sẻ, nhưng tránh đổ lỗi hoặc chỉ trích lý do bị tẩy chay. Bất kể nguyên nhân gì, tẩy chay vẫn là hành động gây tổn thương và không thể chấp nhận.
Thay vì tức giận và ép trẻ khai ra người tẩy chay, hãy dạy trẻ hiểu giá trị bản thân và tự vượt qua. Bạn có thể giúp trẻ xây dựng các mối quan hệ xã hội khác, tham gia hoạt động ngoại khóa, tìm bạn mới. Quan trọng nhất, trẻ cần hiểu rằng dù không thể thay đổi cách cư xử của người khác, vẫn có thể kiểm soát thái độ của mình.