Bóc tách khối lượng là một công đoạn quan trọng trong ngành xây dựng, giúp xác định chính xác số lượng vật liệu và công việc cần thiết trước khi bắt đầu thi công. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa hiểu rõ về khái niệm này và những kinh nghiệm cần thiết để thực hiện nó một cách hiệu quả. Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện và dễ hiểu về bóc tách khối lượng, các công cụ hỗ trợ và những lưu ý quan trọng để áp dụng vào thực tế.
Mục Lục
Bóc Tách Khối Lượng Là Gì?
Bóc tách khối lượng, còn gọi là tính tiên lượng hoặc đo bóc tiên lượng, là quá trình xác định khối lượng các công tác xây dựng của một công trình hoặc hạng mục công trình trước khi thi công. Điều này bao gồm việc đo đạc, tính toán và kiểm tra dựa trên bản vẽ thiết kế, yêu cầu của dự án, các chỉ dẫn liên quan và các tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng Việt Nam.
Theo hướng dẫn của Bộ Xây dựng: “Bóc tách khối lượng là việc xác định khối lượng công tác xây dựng cụ thể được thực hiện theo phương thức đo, đếm, tính toán, kiểm tra trên cơ sở kích thước, số lượng quy định trong bản vẽ thiết kế (thiết kế cơ sở, thiết kế kttc, thiết kế bản vẽ thi công) hoặc từ yêu cầu triển khai dự án và thi công xây dựng, các chỉ dẫn có liên quan và các tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng Việt Nam”.
Bóc tách khối lượng là quá trình xác định chính xác số lượng vật liệu và công việc cần thiết.
Các Phần Mềm Hỗ Trợ Bóc Tách Khối Lượng Phổ Biến
Hiện nay, có rất nhiều phần mềm hỗ trợ bóc tách khối lượng, giúp tăng năng suất và độ chính xác cho các kỹ sư và kiến trúc sư. Dưới đây là một số phần mềm phổ biến:
1. AutoCAD
AutoCAD là một phần mềm thiết kế kỹ thuật và vẽ kỹ thuật 2D, 3D được sử dụng rộng rãi trong các ngành xây dựng, kiến trúc và cơ khí. Một trong những tính năng quan trọng của AutoCAD là khả năng trích xuất dữ liệu dạng bảng, hay còn gọi là BOM (Bill of Materials). Việc bóc tách khối lượng chính xác trong AutoCAD giúp tính toán khối lượng công tác xây dựng, vật liệu, nhân công dựa trên kích thước bản vẽ thiết kế, từ đó xác định chi phí hoàn thành công trình.
AutoCAD cung cấp nhiều lệnh hỗ trợ quá trình bóc tách khối lượng, bao gồm:
- Lệnh Filter: Lọc các đối tượng theo thuộc tính.
- Lệnh Bcount: Đếm số lượng block trong bản vẽ.
- Lệnh Data Extraction: Trích xuất dữ liệu từ các đối tượng trong bản vẽ.
- Lệnh Area (AA): Tính diện tích.
- Lệnh List (LS): Liệt kê thông tin đối tượng.
- Lệnh Layiso: Ẩn hiện các layer
AutoCAD: Công cụ thiết kế và trích xuất dữ liệu mạnh mẽ cho bóc tách khối lượng.
2. CostX
CostX được đánh giá là một trong những phần mềm bóc tách khối lượng hàng đầu hiện nay, hỗ trợ cả bản vẽ 2D và 3D. Phần mềm này có khả năng tính toán khối lượng trên nhiều định dạng bản vẽ khác nhau như DWG, PDF, ảnh scan và bản vẽ 3D. Đặc biệt, CostX cho phép cập nhật các thay đổi thiết kế một cách nhanh chóng.
Ngoài ra, CostX còn cung cấp kho dữ liệu trực tuyến và cập nhật thông tin từ nhiều khu vực địa lý khác nhau, giúp người dùng dễ dàng tiếp cận thông tin và áp dụng vào dự án của mình.
CostX: Phần mềm bóc tách khối lượng chuyên nghiệp, hỗ trợ đa dạng định dạng bản vẽ.
3. Microsoft Excel
Excel là một công cụ bảng tính quen thuộc và phổ biến, được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, bao gồm cả bóc tách khối lượng. Với các tính năng mạnh mẽ như tính toán, thống kê và tạo biểu đồ, Excel giúp người dùng tổ chức và phân tích dữ liệu một cách hiệu quả.
Phần mềm excel trong bóc tách khối lượng công trình
4. Revit
Revit là phần mềm BIM (Building Information Modeling) cho phép tạo mô hình thông tin công trình 3D. Với Revit, việc bóc tách khối lượng trở nên dễ dàng hơn nhờ chức năng tạo bảng thống kê (schedule) vật tư chi tiết. Thay vì phải đo đạc và đếm thủ công như với bản vẽ AutoCAD, Revit tự động cập nhật thông tin khi có thay đổi trong mô hình, giúp tiết kiệm thời gian và giảm thiểu sai sót.
Phần mềm Revit trong bóc tách khối lượng công trình
Navisworks cung cấp các công cụ cho phép các chủ đầu tư, kỹ sư thiết kế, nhà thầu thi công và tư vấn quản lý cộng tác, điều phối và trao đổi thông tin công việc một cách hiệu quả hơn. Đặc biệt, Navisworks hỗ trợ bóc tách khối lượng chính xác theo từng công đoạn thi công và kết xuất dữ liệu hỗ trợ lập dự án.
Navisworks: Phần mềm quản lý dự án, hỗ trợ bóc tách khối lượng và phối hợp thông tin.
Kinh Nghiệm Bóc Tách Khối Lượng Thực Tế
Để công việc bóc tách khối lượng đạt hiệu quả cao và tránh được những sai sót không đáng có, bạn nên lưu ý những kinh nghiệm sau:
1. Bóc Khối Lượng Bê Tông và Thép
Khi bóc khối lượng bê tông, không cần trừ phần thép hoặc dây buộc chiếm chỗ, vì thực tế lượng vữa bê tông sử dụng có thể ít hơn so với tính toán. Tuy nhiên, khi quyết toán, hóa đơn chứng từ vẫn cần ghi đủ số lượng theo tính toán ban đầu.
Bên cạnh đó, cần trừ đi các khe co giãn và lỗ rỗng trên bề mặt kết cấu bê tông có thể tích lớn hơn 0.1m3. Đối với cốp pha, trừ các khe co giãn và lỗ rỗng trên bề mặt kết cấu bê tông có diện tích lớn hơn 1m2. Nếu diện tích khe co giãn hoặc lỗ rỗng từ 0.5m2 trở xuống, có thể trừ hoặc không trừ vào bản tính toán.
Lưu ý: Nếu không trừ diện tích nhỏ hơn 1m2, không tính cốp pha thành; nhưng nếu đã trừ thì phải tính cốp pha thành.
2. Bóc Cốp Pha Cột, Cọc Vuông BTCT Đúc Sẵn
Nên tính ván khuôn cột, cọc vuông BTCT đúc sẵn là 3 mặt thay vì 2 mặt. Nếu chỉ tính 2 mặt, nhà thầu cần được tính thêm chi phí làm bãi đúc cọc.
3. Bóc Tách Chiều Cao Công Trình
Khi bóc tách, nếu chiều cao công trình ở mức nào thì bóc các mã hiệu ứng với chiều cao đó. Ví dụ, tòa nhà cao 70m thì toàn bộ các mã hiệu công việc sẽ áp dụng cho công trình có chiều cao trên 50m.
4. Xử Lý Phần Giao Nhau Giữa Các Cấu Kiện
Không có quy định cụ thể về việc phần giao nhau giữa các kết cấu được tính vào kết cấu nào. Quyết định này phụ thuộc vào người thực hiện đo bóc. Thông thường, người lập dự toán sẽ tính vào phần nào thuận lợi và nhanh nhất, còn người thi công sẽ tính vào phần nào có lợi hơn.
Áp dụng kinh nghiệm thực tế giúp bóc tách khối lượng chính xác và hiệu quả hơn.
5. Bóc Tách Khối Lượng Kết Cấu Thép
- Khối lượng kết cấu thép phải được đo bóc và phân loại theo chủng loại, đặc tính kỹ thuật, kích thước, kiểu liên kết (hàn, bu lông…), yêu cầu kỹ thuật và biện pháp gia công, lắp dựng.
- Khối lượng kết cấu thép bao gồm cả mối nối chồng, khối lượng cắt xiên, cắt vát đầu, khối lượng khoét bỏ tạo rãnh, lỗ (diện tích mỗi lỗ nhỏ hơn 0.1m2), khối lượng bu lông, đai ốc, con kê. Không bao gồm khối lượng bu lông, chi tiết gá lắp tạm thời.
- Khi tính diện tích sơn, không tính chi tiết cho từng tấm nối, đinh tán, bu lông, đai ốc.
- Đối với kết cấu thép yêu cầu sơn bảo vệ trước khi lắp đặt, cần bổ sung khối lượng sơn vá, dặm hoàn thiện sau khi lắp đặt.
Kết Luận
Bóc tách khối lượng là một công việc quan trọng, đòi hỏi sự tỉ mỉ, chính xác và kinh nghiệm. Việc nắm vững các khái niệm, sử dụng thành thạo các phần mềm hỗ trợ và áp dụng những kinh nghiệm thực tế sẽ giúp bạn thực hiện công việc này một cách hiệu quả, góp phần vào sự thành công của dự án xây dựng.