Tôi luôn có một tình yêu đặc biệt với gỗ, từ những vụn mùn cưa nhỏ bé đến thân cây vững chãi. Khi bước chân vào thế giới mùi hương, tôi cũng bị cuốn hút bởi hương gỗ hơn là những nốt hương hoa cỏ hay trái cây. Hôm nay, tôi muốn giới thiệu đến bạn 4 hương gỗ chính thường gặp trong nước hoa: Patchouli (Hoắc Hương), Santal (Đàn Hương), Cèdre (Tuyết Tùng) và Vétiver (Cỏ Hương Bài).
Có lẽ bạn sẽ thắc mắc tại sao tôi không đề cập đến Pine (Gỗ Thông) hay Oud (Gỗ Trầm Hương) trong bài viết này? Bởi vì chúng không phải là những hương gỗ cơ bản và không được sử dụng rộng rãi trong nước hoa như bốn loại hương kể trên. Hơn nữa, để đơn giản hóa các nhóm hương, chỉ cần bốn nhóm gỗ này là đủ. Ví dụ, Oud có thể được xếp vào nhóm Patchouli.
Mục Lục
Patchouli (Hoắc Hương): Hương Đất Ẩm, Bí Ẩn và Quyến Rũ
Patchouli, trong tiếng Tamil (một ngôn ngữ ở Sri Lanka và Ấn Độ), có nghĩa là “lá xanh”. “Patch” biểu thị màu “xanh lá”, còn “ilai” có nghĩa là “lá”.
Xuất thân từ châu Á xa xôi, cụ thể là Ấn Độ và Trung Quốc, Patchouli (Hoắc Hương) được người Anh mang về châu Âu từ giữa thế kỷ 19. Giống như trà, nó nhanh chóng được người phương Tây yêu thích. Patchouli trở thành một thành phần không thể thiếu trong những “lọ mùi hương khô” (pot-pourri) và trong nước hoa.
Lá hoắc hương tươi xanh mướt mang đến hương thơm nồng nàn, đặc trưng
Với những nốt hương rêu sồi, ẩm ướt, vị tiêu đen, sống động, hơi rượu, tối và đậm chất đất, Patchouli được cộng đồng Hippy ưa chuộng và gắn liền với phong trào này vào những năm 1970. Có lẽ vì vậy mà nốt hương Patchouli trong nước hoa thường bị gắn mác “dirty”. Tôi có một người bạn Colombia, khi tôi nhắc đến Patchouli, cô ấy rùng mình và nói rằng ở đất nước cô ấy, người ta rất sợ mùi hương này vì nó quá “hôi”. Tôi hỏi cô ấy dùng loại nước hoa nào, cô ấy kể một loạt, và tôi cười bảo rằng ít nhất hai trong số đó có chứa Patchouli. Cô ấy lắc đầu không tin.
Nhiều người không thích Patchouli nhưng lại không hề biết rằng loại nước hoa họ đang dùng lại chứa nó. Vì không phải nốt hương Patchouli nào cũng “dơ” và mang lại “sự ẩm ướt” cho mùi hương (tất nhiên, tôi không nói đến Coriandre Jean Couturier và Patchouli Réminiscence!). Khi kết hợp với hoa hồng, Patchouli làm cho mùi hương trở nên sâu lắng và nữ tính hơn, như trong Aromatics Elixir, Idylle Rose Patchouli, Opium Yves Saint Laurent hay Narciso For Her. Sự kết hợp giữa Vanilla và Patchouli trong Angel tạo ra điểm nhấn và nhiều sự biến chuyển cho mùi hương.
Patchouli là một trong những nguyên liệu tự nhiên khó thay thế nhất trong nước hoa bằng các nguyên liệu nhân tạo vì nó quá phức tạp và mang lại nhiều hiệu ứng bất ngờ. Hoắc hương được đánh giá cao bởi khả năng tạo chiều sâu và sự phong phú cho hương thơm.
Santal (Đàn Hương): Hương Kem Sữa Ngọt Ngào và Ấm Áp
Santal hay Đàn hương được sử dụng rộng rãi trong các họ nước hoa Phương Đông (Oriental) nhờ mùi hương đậm vị kem sữa, ngọt ngào, ấm áp và balsamic.
Được trồng ở Ấn Độ từ 4000 năm trước, Santal trở thành một phần của truyền thống tôn giáo và tâm linh của người Ấn. Họ sử dụng Đàn Hương để xây dựng đền chùa và trong các nghi lễ tâm linh như hỏa táng. Mỗi lần hỏa táng tiêu tốn đến 400kg gỗ. Điều này giải thích sự khan hiếm của giống Đàn Hương Mysore quý giá của Ấn Độ. Mặc dù ngày nay, người ta đã tìm ra các biện pháp thay thế như sử dụng Đàn Hương của Úc hoặc các nguyên liệu tổng hợp như Sandalore, Polysantol, nhưng Santal Mysore vẫn là nguyên liệu được các nhà điều chế nước hoa ưa chuộng vì độ kem sữa ngào ngạt của nó. Hơn nữa, các nguyên liệu tổng hợp vẫn chưa đạt đến độ hoàn hảo như nguyên liệu tự nhiên. Tôi đã có dịp so sánh hai phiên bản Tabac Blond cổ điển và hiện đại và thất vọng vì sự khác biệt quá lớn. Santal nhân tạo khô khan, không tròn trịa và sống động như Santal tự nhiên.
Gỗ đàn hương nghiền nhỏ, nguyên liệu quý giá cho ngành công nghiệp nước hoa
Để lấy tinh dầu Santal, người ta nghiền nhỏ thân cây rồi đem đi chiết xuất bằng dung môi hữu cơ. Quy trình này đòi hỏi sự tỉ mỉ và cẩn thận để đảm bảo chất lượng tinh dầu.
Những loại nước hoa nổi tiếng có chứa Santal phải kể đến Samsara Guerlain và Santal Majuscule Serge Lutens. Santal mang đến sự ấm áp, sang trọng và quyến rũ cho các loại nước hoa này.
Cèdre (Tuyết Tùng): Hương Gỗ Thanh Mát và Dịu Nhẹ
So với các loại gỗ khác, Cèdre/Cedar có mùi hương quen thuộc nhất vì nó từng được sử dụng nhiều trong công nghiệp sản xuất bút chì. Người ta thường dùng thuật ngữ “odeur du crayon” (mùi bút chì) để mô tả mùi tinh dầu Cèdre. Gỗ Cèdre có rất nhiều chủng loại khác nhau: Mỹ, Maroc, Trung Quốc, nên mùi hương cũng rất khác biệt. Cèdre có mùi hương dịu nhẹ, mỏng manh, đôi khi hơi hướng Santal, mùi thông. Vì thế, nó được sử dụng rất nhiều trong nước hoa nữ. Tiêu biểu là trong Féminité du Boise Serge Lutens và Dolce Vita Dior, đây là hai loại nước hoa nữ đầu tiên có chứa Cèdre.
Với người Liban, Cèdre là một biểu tượng tâm linh quan trọng. Theo họ, cây Cèdre là loại cây duy nhất được Chúa tự tay trồng. Nó xuất hiện trên cả lá cờ của nước này. Nhưng không hiểu tại sao giống Cèdre Liban lại không nổi tiếng trong ngành công nghiệp mùi hương. Có lẽ là do sự khan hiếm và khó khăn trong việc khai thác.
Vétiver (Cỏ Hương Bài): Hương Đất Khô và Xanh Thẫm Đầy Nam Tính
Khác với những loại gỗ trên, Vétiver tuy mang đậm mùi gỗ nhưng lại không phải là cây thân gỗ. Lần đầu tiên ngửi Vétiver, tôi rất ngạc nhiên vì mùi tinh dầu và hình dáng của cây khác xa nhau quá đỗi. Vétiver rất giống cây sả, dáng lá thanh mảnh, trồng nhiều ở những vùng đất nắng nóng. Nhưng mùi tinh dầu Vétiver lại dày dặn, đậm mùi đất khô và xanh thẫm. Giống như Hoa Diên Vĩ, phần cho hương của cây lại nằm ở rễ. Rễ Vétiver có thể phát triển đến 3m, độ dài của rễ cũng như chất lượng tinh dầu phụ thuộc lớn vào thời gian trồng. Mặc dù đến từ Ấn Độ, giống Vétiver nổi tiếng lại là Vétiver Bourbon (La Réunion). Các vùng khai thác chính khác là Haiti, Java, Brazil, Ấn Độ và Trung Quốc. Ở Việt Nam, theo tôi biết, Vétiver được gọi là Cỏ Hương Bài, cũng được trồng nhưng không hiểu sao lại không nổi tiếng và xuất khẩu được.
Rễ cỏ hương bài (Vétiver) với hương thơm nồng nàn, đặc trưng
Vétiver được sử dụng nhiều trong nước hoa nam lẫn nước hoa nữ, đặc biệt là nước hoa nam. Vétiver rắn rỏi, xanh, đôi khi lẫn chút khói nên rất đẹp trên da nam giới. Nó mang lại sự mạnh mẽ, nam tính và cuốn hút cho người sử dụng.
Các tác phẩm có Vétiver mà tôi yêu thích: Vetiver de Carven, Vetiver Guerlain, Vetiver Extraordinaire Frédéric Malle, Grey Vétiver Tom Ford, Infusion de Vetiver Prada, Sycomore Chanel.
Gỗ Nóng và Gỗ Lạnh: Sự Phân Loại Thú Vị Trong Thế Giới Hương Gỗ
Cũng tương tự như gia vị, dựa theo mùi hương tinh dầu nguyên chất và hiệu ứng tạo ra trong nước hoa, người ta thường chia gỗ thành hai nhóm: Gỗ Nóng và Gỗ Lạnh.
Gỗ Nóng gồm có Patchouli và Santal vì Patchouli mang mùi đất ẩm còn Santal mùi kem sữa. Chúng tạo ra cảm giác ấm áp, gần gũi và quyến rũ.
Gỗ Lạnh gồm Vétiver và Cèdre vì Vétiver mang mùi đất khô còn Cèdre lại có mùi gỗ thanh mảnh. Chúng mang đến sự tươi mát, sảng khoái và thanh lịch.
Sự tương phản giữa gỗ nóng và gỗ lạnh trong thế giới nước hoa
Một trong những chai nước hoa tôi thấy dung hòa được Gỗ Nóng và Gỗ Lạnh là: Gentleman Givenchy. Trong Gentleman, hương đất lạnh Vétiver hòa hợp hoàn hảo với hương đất ẩm Patchouli. Mùi hương cân bằng, có nhiều biến chuyển giữa các lớp hương. Thoáng chốc ngửi thấy nhiều Vétiver, thoáng chốc lại đậm vị Patchouli. Một cuộc ganh đua đầy quyết liệt để trở nên nổi bật của hai chàng trai! Sự kết hợp này tạo nên một hương thơm độc đáo, vừa mạnh mẽ vừa tinh tế.