U Nang Là Gì? Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Các Phương Pháp Điều Trị Hiệu Quả

U nang là một vấn đề sức khỏe phổ biến, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ về nó. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân hình thành, các loại u nang thường gặp, triệu chứng nhận biết và các phương pháp điều trị hiệu quả hiện nay.

Nguyên nhân hình thành u nang?

U nang là những túi chứa đầy chất lỏng hoặc bán rắn có thể hình thành ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể. Nguyên nhân gây ra u nang rất đa dạng, bao gồm:

• Nhiễm trùng: Vi khuẩn hoặc virus xâm nhập vào cơ thể có thể gây ra viêm nhiễm và dẫn đến hình thành u nang.
• Tắc nghẽn tuyến bã nhờn: Các tuyến bã nhờn bị tắc nghẽn có thể dẫn đến sự tích tụ chất bã và hình thành u nang.
• Khối u: Một số khối u có thể phát triển thành u nang.
• Di truyền: Yếu tố di truyền có thể đóng vai trò trong sự hình thành của một số loại u nang.
• Sai sót trong quá trình phát triển phôi: Các sai sót trong quá trình phát triển phôi có thể dẫn đến sự hình thành u nang ở các cơ quan.
• Khiếm khuyết tế bào: Các tế bào bị khiếm khuyết có thể gây ra sự hình thành u nang.
• Viêm mãn tính: Tình trạng viêm nhiễm kéo dài có thể góp phần vào sự hình thành u nang.
• Tắc nghẽn ống dẫn: Sự tắc nghẽn các ống dẫn trong cơ thể có thể khiến dịch tích tụ và hình thành u nang.
• Ký sinh trùng: Một số loại ký sinh trùng có thể gây ra u nang.
• Chấn thương: Chấn thương có thể gây vỡ tạng và dẫn đến hình thành u nang.

Trong hầu hết các trường hợp, u nang thường lành tính và không gây nguy hiểm. Tuy nhiên, một số u nang có thể gây ra các biến chứng như vỡ, nhiễm trùng hoặc viêm.

U nang lành tính và ác tính: Phân biệt như thế nào?

Hầu hết các u nang hình thành do sự tắc nghẽn các ống dẫn bên trong cơ thể, dẫn đến tích tụ dịch. Tuy nhiên, một số u nang chứa khối u bên trong có thể là ác tính (ung thư).

U nang không giống với khối u. Cần có các xét nghiệm chuyên sâu để xác định bản chất của u nang.

Triệu chứng của u nang

Các triệu chứng của u nang rất khác nhau tùy thuộc vào loại u nang và vị trí của nó. Một số u nang có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào và chỉ được phát hiện tình cờ trong quá trình kiểm tra sức khỏe định kỳ. Tuy nhiên, các triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Khối u: Có thể cảm nhận được một khối bất thường, đặc biệt là khi u nang nằm ngay dưới da.
• Đau: U nang có thể gây đau, đặc biệt là khi nó lớn hoặc chèn ép vào các dây thần kinh hoặc cơ quan xung quanh.
• Sưng: Vùng da xung quanh u nang có thể bị sưng tấy.

Nhiều u nang bên trong các cơ quan như thận hoặc gan có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào và thường được phát hiện bằng các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như MRI, CT hoặc siêu âm.

U nang phát triển trên não hoặc vú có thể gây đau và đi kèm với các triệu chứng khác.

Các loại u nang phổ biến

Có rất nhiều loại u nang khác nhau, mỗi loại có đặc điểm và nguyên nhân riêng. Dưới đây là một số loại u nang phổ biến nhất:

U nang trứng cá

Mụn nang, hay mụn trứng cá, xuất hiện khi lỗ chân lông trên da bị tắc nghẽn, dẫn đến nhiễm trùng và gây viêm.

U nang màng nhện

U nang màng nhện hình thành trong não hoặc tủy sống chứa dịch não tủy. U nang có nguồn gốc bẩm sinh trong quá trình phân tách màng nhện khi còn là bào thai. Khoảng 1-5% số trường hợp có liên quan đến chấn thương hoặc nhiễm trùng, còn lại đa phần là lành tính.

U nang Baker (U nang hoạt dịch vùng khoeo chân)

U nang Baker là sự tích tụ của dịch khớp làm đầu gối người bệnh bị phồng và cảm giác đau căng sau đầu gối. Cơn đau có thể trở nên trầm trọng hơn khi duỗi đầu gối hoặc trong khi hoạt động thể chất.

U nang Baker thường hình thành do các tổn thương khớp gối như viêm khớp hoặc rách sụn.

U nang Baker (U nang hoạt dịch vùng khoeo chân) gây đau và khó chịu ở đầu gối

U nang tuyến Bartholin

U nang Bartholin có thể xảy ra nếu các ống dẫn của tuyến Bartholin bên trong âm đạo bị tắc nghẽn.

Điều trị u nang Bartholin có thể cần phẫu thuật kết hợp kháng sinh, kháng viêm theo chỉ định của bác sĩ.

U nang vú

U nang vú là tình trạng phổ biến có thể gây đau nhưng thông thường không cần điều trị. Ở nữ giới, những u nang này có thể phát triển hoặc thay đổi kích thước trong suốt chu kỳ kinh nguyệt và thường tự thoái triển.

Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, các u nang đơn thuần không làm tăng nguy cơ ung thư vú. Tuy nhiên, có một khả năng nhỏ các u nang phức tạp có thể chứa tế bào ung thư hoặc làm tăng nguy cơ mắc ung thư sau này.

U nang Chalazion (Chắp)

Các tuyến ở mí mắt rất nhỏ được gọi là tuyến meibomian có chức năng tạo ra chất bôi trơn đổ ra từ các lỗ nhỏ ở rìa của mí mắt. Chắp có thể hình thành nếu các ống dẫn tuyến bị tắc nghẽn.

U nang Colloid (U nang keo nội sọ)

U nang keo hình thành trong não chứa gelatin. Thông thường, u nang keo được khuyến nghị nên phẫu thuật loại bỏ.

U nang Dentigerous (U nang do răng)

Khi mầm răng hình thành cơ quan tạo men hình chuông được bao bọc bởi tổ chức liên kết. Tổ chức này bao phủ cơ quan tạo men làm thành một lớp sẽ trở thành một túi quanh thân răng đầu tiên, túi này thông với tổ chức liên kết của cuống túi sau này là cuống của nang.

U nang Dermoid (U nang dạng bì)

Cấu trúc của u nang dạng bì rất đa dạng bao gồm da, nang lông, tuyến mồ hôi tóc, cũng như mỡ, xương, sụn và mô tuyến giáp.

U nang Epididymal (U nang mào tinh)

U nang mào tinh hình thành trong các mạch gắn với tinh hoàn. Loại u nang này gây nhiều lo lắng cho bệnh nhân nhưng thường không làm giảm khả năng sinh sản và không cần phải điều trị. Tuy nhiên, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật trong một vài trường hợp đặc biệt.

U nang hạch

U nang hạch là những u nang nhỏ, lành tính hình thành trên hoặc gần khớp, bao phủ gân. U nang hạch thường phát triển trên cổ tay, bàn tay, bàn chân, mắt cá chân hoặc đầu gối.

U nang hydatid

U nang hydatid gây ra do một loại sán nhỏ. Những u nang này thường hình thành trong phổi hoặc gan. Điều trị u nang hydatid bao gồm phẫu thuật và thuốc.

U nang thận

Có nhiều loại u nang thận khác nhau, u nang đơn thuần chứa dịch đôi khi bao gồm cả máu. Một số u nang thận là bẩm sinh do tắc nghẽn ống thận gây ra. Những người mắc bệnh mạch máu thận có thể hình thành u nang do sự giãn nở của các mạch máu.

U nang buồng trứng

U nang buồng trứng là tình trạng phổ biến ở phụ nữ có chu kì kinh bình thường, hình thành trong quá trình rụng trứng.

Phần lớn các u nang buồng trứng là lành tính và không gây ra triệu chứng. Tuy nhiên, một số u nang có thể phát triển quá mức gây chèn ép các cơ quan xung quanh.

Hội chứng buồng trứng đa nang là tình trạng buồng trứng phát triển nhiều u nang nhỏ do rối loạn nội tiết thường gặp ở nữ giới. Đây cũng là một trong những nguyên nhân chính gây ra vô sinh.

U nang tuyến tụy

Hầu hết các chuyên gia không coi u nang tuyến tụy là u nang thực sự. Thay vào đó, chúng thường được gọi là nang giả tụy do không chứa các loại tế bào của một u nang thực sự.

Chúng có thể chứa các tế bào thường có trong các cơ quan khác như dạ dày hoặc ruột.

U nang quanh cuống (Periapical cysts)

U nang quanh cuống thường hình thành do viêm tủy, chết tủy hoặc sâu răng. Độc tố thoát ra khỏi cuống răng dẫn đến viêm quanh cuống

U nang Pilar

U nang Pilar còn được gọi là u nang trichilemmal là những u nang chứa đầy dịch hình thành từ một nang tóc thường gặp ở da đầu.

U nang Pilonidal (Xoang lông)

U nang Pilonidal hình thành ở vùng da gần xương cụt đặc trưng bởi một u nang bất thường trong da có chứa các tóc, lông vụn và da. Các u nang này có thể phát triển thành cụm, đôi khi tạo ra một lỗ hoặc khoang trên da.

U nang tuyến tùng

U nang lành tính hình thành ở tuyến tùng trong não. Theo một nghiên cứu từ năm 2007, u nang tuyến tùng là tình trạng khá phổ biến.

U nang bã nhờn

U nang thường xuất hiện trên da mặt, lưng, da đầu hoặc bìu. Đặc trưng là những u nang nhỏ, kích thước từ 0.6-5cm. Các u nang này phát triển chậm, hầu như không có triệu chứng, không gây đau, hầu hết không phải là ung thư.

U nang Tarlov (U nang rễ thần kinh)

U nang Tarlov là u nang rễ thần kinh gặp hầu hết ở xương cùng. Chúng xuất hiện dọc theo rễ sau dây thần kinh, có thể có valve hoặc không. Số u nang có thể hình thành từ một hoặc nhiều u nang và chứa đầy dịch não tủy.

U nang Tarlov (U nang rễ thần kinh) thường gặp ở vùng xương cùng

U nang dây thanh âm

Có hai loại u nang dây thanh âm: u nang giả nhầy (mucus retention cyst) và u nang biểu bì. U nang dây thanh âm có thể ảnh hưởng đến cách phát âm gây các tình trạng như:

• Đa âm (Diplophonia);
• Rối loạn giọng nói;
• Khàn tiếng.

Phương pháp điều trị u nang

Các lựa chọn điều trị cho u nang sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như loại u nang, vị trí, kích thước và mức độ ảnh hưởng mà u nang gây ra. Đối với các u nang rất lớn đang gây ra các biến chứng có thể cần phẫu thuật cắt bỏ.

Một số trường hợp có thể dẫn lưu hoặc chọc hút dịch nang dưới sự định hướng của X-quang hoặc siêu âm nếu cần thiết. Sau đó dịch dẫn lưu có thể được kiểm tra để xác định xem có sự hiện diện của tế bào ung thư nào hay không.

Nếu nghi ngờ rằng u nang là ung thư, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật và kết hợp các liệu pháp điều trị khác nếu cần.

Nhiều u nang hình thành là hậu quả của một bệnh lý mãn tính hoặc các vấn đề tiềm ẩn khác như u xơ vú hoặc hội chứng buồng trứng đa nang. Trong những trường hợp như vậy, mục tiêu sẽ là điều trị nguyên nhân gốc mà không phải là điều trị u nang.

Tóm lược

U nang là những túi dịch bất thường tương đối phổ biến, có nhiều loại khác nhau hình thành trong bất kỳ bộ phận nào của cơ thể. Nhiễm trùng, khối u, ký sinh trùng và chấn thương có thể là nguyên nhân gây ra u nang. Phần lớn u nang thường không ung thư.

Nếu bạn cảm thấy lo lắng về u nang hoặc cảm nhận có sự xuất hiện của một u nang mới, bạn nên gặp bác sĩ để chẩn đoán và điều trị chính xác.