Bạn đã bao giờ tự hỏi máy tính của mình đang sử dụng chuẩn UEFI hay Legacy BIOS? Sự khác biệt giữa hai chuẩn này là gì và tại sao bạn nên quan tâm đến nó? Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện về UEFI và Legacy, giúp bạn hiểu rõ hơn về ưu nhược điểm, cách kiểm tra chuẩn đang sử dụng và hướng dẫn chuyển đổi từ Legacy sang UEFI.
Mục Lục
Legacy BIOS là gì?
Legacy BIOS (Basic Input/Output System) là một phần mềm firmware truyền thống, ra đời từ năm 1975. Nó được lưu trữ trên một chip trên bo mạch chủ và đóng vai trò là cầu nối giữa phần cứng và hệ điều hành khi máy tính khởi động.
Legacy BIOS thực hiện các công việc sau khi khởi động:
- Kiểm tra bộ nhớ RAM để đảm bảo hoạt động bình thường.
- Kiểm tra và khởi tạo các thiết bị phần cứng như bàn phím, chuột, máy in, v.v.
- Đọc thông tin cấu hình từ CMOS, bao gồm thời gian, ngày tháng và các thiết lập khác.
- Nạp các trình điều khiển thiết bị vào bộ nhớ.
UEFI là gì?
UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) là một tiêu chuẩn firmware hiện đại, được thiết kế để thay thế Legacy BIOS. UEFI cung cấp nhiều tính năng tiên tiến và khắc phục những hạn chế của BIOS truyền thống.
UEFI hỗ trợ các phiên bản Windows 64-bit và các phiên bản 32-bit từ Windows 8 trở lên. Tương tự như Legacy BIOS, UEFI cũng thực hiện kiểm tra phần cứng và khởi tạo các thành phần máy tính trước khi hệ điều hành được tải.
Ưu điểm của UEFI so với Legacy BIOS:
- Khởi động nhanh hơn: UEFI có khả năng khởi động hệ thống nhanh hơn đáng kể so với Legacy BIOS.
- Hỗ trợ ổ cứng dung lượng lớn: UEFI có thể quản lý các thiết bị lưu trữ có dung lượng lớn hơn 2.2TB, trong khi Legacy BIOS bị giới hạn ở mức này.
- Tính năng bảo mật cao hơn: UEFI hỗ trợ Secure Boot, một tính năng giúp ngăn chặn các phần mềm độc hại khởi động cùng với hệ điều hành.
- Hỗ trợ đồ họa tốt hơn: UEFI cung cấp khả năng hiển thị đồ họa tốt hơn, cho phép hiển thị logo và giao diện người dùng có độ phân giải cao hơn.
- Tích hợp sẵn các công cụ sửa lỗi: UEFI tích hợp sẵn các công cụ sửa lỗi cơ bản, giúp tiết kiệm thời gian khắc phục sự cố.
Alt text: Giao diện BIOS UEFI trên laptop ASUS với nhiều tùy chỉnh, hỗ trợ chuột và giao diện đồ họa trực quan
UEFI sử dụng bảng phân vùng GUID (Globally Unique Identifier) thay thế cho Master Boot Record (MBR). GPT cho phép khởi động từ ổ cứng có dung lượng lên đến 9.4ZB (Zetabyte), một con số khổng lồ đảm bảo khả năng tương thích với các ổ cứng dung lượng lớn trong tương lai.
Tóm lại: Cả Legacy BIOS và UEFI đều là giao diện phần mềm giúp kiểm tra và khởi tạo các thiết bị phần cứng, kết nối máy tính với hệ điều hành khi khởi động. UEFI là một phiên bản cải tiến của Legacy BIOS, mang lại nhiều ưu điểm vượt trội về tốc độ, khả năng hỗ trợ phần cứng và tính năng bảo mật.
Cách kiểm tra máy tính sử dụng UEFI hay Legacy BIOS
Để biết máy tính của bạn đang sử dụng chuẩn UEFI hay Legacy BIOS, bạn có thể thực hiện theo một trong hai cách sau:
Cách 1: Sử dụng lệnh Msinfo32
Bước 1: Nhấn tổ hợp phím Windows + R để mở hộp thoại Run.
Bước 2: Nhập msinfo32 vào ô Open và nhấn OK hoặc phím Enter.
Bước 3: Trong cửa sổ System Information, tìm đến mục BIOS Mode. Giá trị hiển thị sẽ cho biết máy tính của bạn đang khởi động ở chế độ UEFI hoặc Legacy.
Alt text: Tìm mục BIOS Mode trong cửa sổ System Information để kiểm tra chuẩn BIOS
Cách 2: Sử dụng lệnh Diskpart trong CMD
Bước 1: Nhấn tổ hợp phím Windows + R để mở hộp thoại Run.
Bước 2: Nhập diskpart vào ô Open và nhấn OK hoặc phím Enter.
Bước 3: Trong cửa sổ Command Prompt, nhập lệnh list disk và nhấn Enter.
Bước 4: Kiểm tra cột GPT. Nếu có dấu * ở cột GPT, điều đó có nghĩa là ổ cứng đang sử dụng chuẩn GPT và máy tính đang khởi động ở chế độ UEFI. Nếu không có dấu *, ổ cứng đang sử dụng chuẩn MBR và máy tính đang khởi động ở chế độ Legacy.
Alt text: Kiểm tra cột GPT trong kết quả lệnh list disk để xác định chuẩn UEFI hay Legacy
Chuyển đổi từ Legacy sang UEFI
UEFI mang lại nhiều lợi ích so với Legacy. Nếu máy tính của bạn đang sử dụng Legacy và bạn muốn chuyển sang UEFI, hãy làm theo các bước sau:
Lưu ý quan trọng: Quá trình chuyển đổi có thể gây mất dữ liệu. Hãy sao lưu tất cả dữ liệu quan trọng trước khi thực hiện.
Bước 1: Khởi động lại máy tính và truy cập vào BIOS/UEFI setup. Thao tác này thường được thực hiện bằng cách nhấn một phím cụ thể trong quá trình khởi động, chẳng hạn như Del, F2, F10, F12 hoặc Esc. Phím tắt có thể khác nhau tùy thuộc vào nhà sản xuất bo mạch chủ.
Bước 2: Trong giao diện BIOS/UEFI, tìm đến mục Boot Options hoặc các mục tương tự.
Bước 3: Tìm tùy chọn UEFI Boot Mode hoặc tương tự và bật nó lên.
Bước 4: Lưu các thay đổi và khởi động lại máy tính.
Bước 5: Nếu máy tính khởi động bình thường, điều đó có nghĩa là quá trình chuyển đổi đã thành công. Tuy nhiên, để đảm bảo hệ điều hành hoạt động tốt nhất trên UEFI, bạn nên chuyển đổi ổ cứng từ MBR sang GPT.
Lưu ý: Việc chuyển đổi ổ cứng từ MBR sang GPT có thể yêu cầu cài đặt lại hệ điều hành. Hãy tìm hiểu kỹ hướng dẫn trước khi thực hiện.
Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về UEFI và Legacy. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa hai chuẩn này và cách kiểm tra, chuyển đổi sẽ giúp bạn tối ưu hóa hiệu suất và bảo mật cho máy tính của mình. Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết!