Một năm rưỡi sau các sự kiện cách mạng ở Kiev, chúng ta có thể đánh giá những hậu quả sâu rộng mà nó gây ra. Từ “Maidan” đã trở thành biểu tượng của sự phản kháng quần chúng, nhưng liệu nó có thực sự mang lại những thay đổi tích cực cho Ukraine? Bài viết này sẽ phân tích chi tiết bối cảnh, diễn biến, hậu quả của phong trào Maidan, đồng thời rút ra bài học kinh nghiệm cho Nga.
Mục Lục
Bối cảnh của EuroMaidan
Năm 2004, “Maidan” đầu tiên đã diễn ra, nhưng lịch sử dường như lặp lại, thậm chí còn nghiêm trọng hơn.
Ngòi nổ cho EuroMaidan là Hội nghị thượng đỉnh Vilnius, nơi Ukraine dự kiến ký thỏa thuận liên kết với EU. Tổng thống Ukraine khi đó, ông Yanukovych, phải đối mặt với một tình thế tiến thoái lưỡng nan. Ký kết hiệp ước có thể gây tổn hại cho nền kinh tế đang gặp khó khăn, trong khi từ chối sẽ vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ người dân, những người đã đặt nhiều kỳ vọng vào việc hội nhập châu Âu. Cuối cùng, ông quyết định hoãn việc ký kết.
Giai đoạn Hòa bình
Vào tối ngày 21 tháng 11, các mạng xã hội lan truyền lời kêu gọi tập trung tại Quảng trường Độc lập ở Kiev để phản đối quyết định của tổng thống. Ban đầu, số lượng người tham gia còn ít, nhưng họ đã dựng lều và chốt giữ tại quảng trường. Những người biểu tình yêu cầu chính phủ của N. Azarov từ chức và nối lại quá trình chuẩn bị cho việc ký kết thỏa thuận.
Quang cảnh Maidan những ngày đầu với lều trại được dựng lên thể hiện sự quyết tâm của người biểu tình
Trong tuần tiếp theo, số lượng người biểu tình tăng lên. Đã có những cuộc đụng độ nhỏ với đơn vị đặc nhiệm Berkut, một số người biểu tình ném chất nổ vào cảnh sát và chặn đường tới tòa nhà chính phủ. Tuy nhiên, nhìn chung, tình hình vẫn tương đối ôn hòa. Đây có thể coi là một cuộc biểu tình ôn hòa của công dân để phản đối quyết định của tổng thống.
Sự Leo Thang Xung Đột
Một làn sóng phản kháng mới bùng nổ sau khi lực lượng chức năng giải tán người biểu tình vào đêm 30 tháng 11. Các video và hình ảnh cho thấy cảnh Berkut đánh đập người biểu tình đã lan truyền trên các phương tiện truyền thông, làm dấy lên sự phẫn nộ trong dư luận. Số lượng người tham gia biểu tình tăng đột biến. Ukraine đứng trước bờ vực của những biến động lớn.
Kể từ thời điểm này, các yêu cầu từ chức tổng thống bắt đầu xuất hiện. Những người biểu tình cực đoan chiếm giữ các tòa nhà chính quyền và hội đồng thành phố. Các đơn vị “tự vệ Maidan” được thành lập. Tình hình trở nên hỗn loạn khi các cuộc đối đầu giữa người biểu tình và lực lượng Berkut tiếp diễn. Người biểu tình ném bom xăng, đốt lốp xe và dựng rào chắn.
Các chương trình phát sóng trực tiếp và các trang mạng xã hội đã liên tục cập nhật tình hình tại Maidan, giúp mọi người trên khắp thế giới hiểu rõ hơn về bản chất của cuộc khủng hoảng.
Vào ngày 11 tháng 12, cảnh sát đã cố gắng giải tỏa người biểu tình khỏi Maidan, nhưng không thành công. Tòa nhà Hạ viện bị phe đối lập chiếm giữ và không được trả lại. Tổng thống Yanukovych nhượng bộ và chấp nhận đơn từ chức của Thủ tướng N. Azarov, nhưng các cuộc biểu tình vẫn tiếp tục.
Giai đoạn Bạo lực
Tháng Hai chứng kiến sự leo thang bạo lực. Những người biểu tình bắt đầu sử dụng vũ khí, và hàng chục tòa nhà bị chiếm giữ. Ngày 20 tháng 2, một sự kiện quan trọng đã làm thay đổi cục diện cuộc khủng hoảng. Các tay súng bắn tỉa không rõ danh tính đã bắn vào cả người biểu tình và lực lượng Berkut. Tuy nhiên, chỉ có hình ảnh những người biểu tình bị bắn được công bố rộng rãi, khiến dư luận đổ lỗi cho Tổng thống Yanukovych, mặc dù thủ phạm thực sự vẫn chưa được xác định.
Ngày 21 tháng 2 có thể được coi là dấu chấm hết cho Cách mạng Maidan. V. Yanukovych đồng ý tổ chức bầu cử sớm và thành lập một chính phủ mới, đồng thời rút lực lượng đặc nhiệm về căn cứ. Đáp lại, những người biểu tình được cho là sẽ trả lại các tòa nhà bị chiếm giữ và chấm dứt bạo lực. Tuy nhiên, trên thực tế, tổng thống đã thực hiện phần của mình trong thỏa thuận, nhưng phe đối lập đã chiếm quyền kiểm soát hoàn toàn chính phủ.
Tổng thống Ukraine buộc phải chạy trốn để tránh sự giận dữ của đám đông. Ông được Nga cho tị nạn. Ukraine, với một Maidan khác đã lật đổ tổng thống, chìm trong sự bất ổn và dự đoán.
Phản Ứng tại Các Vùng Miền
Chiến thắng của Cách mạng Maidan không được tất cả người dân Ukraine ủng hộ. Sự chia rẽ sâu sắc trong xã hội Ukraine đã được thể hiện rõ qua phản ứng của người dân ở các vùng miền khác nhau đối với các chiến sĩ Berkut trở về từ Kiev.
Nếu ở Lviv, họ bị buộc phải quỳ gối và xin lỗi, thì ở Kharkov và Sevastopol, họ được chào đón như những anh hùng. Các cuộc biểu tình lớn ở Donetsk, Kharkov, Odessa và Dnepropetrovsk đã diễn ra, kèm theo việc phong tỏa các tòa nhà chính quyền. Cuối cùng, Crimea đã bỏ phiếu để sáp nhập vào Nga, và một cuộc nội chiến đẫm máu đã nổ ra ở Donbass.
Đối với cư dân các vùng phía đông, Maidan đồng nghĩa với việc những người theo chủ nghĩa dân tộc và bài Nga lên nắm quyền.
Hậu Quả của Cách Mạng Maidan
Có lẽ yêu cầu duy nhất của Maidan mà chính quyền mới hoàn thành là việc ký kết hiệp định liên kết với EU. Nhưng cái giá phải trả cho điều này là quá đắt:
- Mất Crimea.
- Nội chiến ở Donbass, với số người chết ước tính từ 30.000 đến 50.000 người.
- Sức mua của người dân Ukraine giảm 4 lần.
- Sản lượng ô tô giảm 97%.
- Giá nhà ở và dịch vụ công cộng tăng 4 lần.
- Tiền lương và lương hưu bị đóng băng.
Đây không phải là một danh sách đầy đủ, nhưng nó cho thấy một bức tranh rõ ràng về những khó khăn mà Ukraine phải đối mặt sau Maidan.
Bài Học cho Nga
Kinh nghiệm từ các cuộc cách mạng ở Ai Cập, Libya và Ukraine cho thấy rằng cả những thất bại kinh tế lẫn những thành tựu khác đều không thể đảm bảo sự ổn định của chính quyền trước nguy cơ bị lật đổ bằng bạo lực.
Vai trò quan trọng thuộc về việc đưa tin về các sự kiện trên các phương tiện truyền thông. Một quốc gia không kiểm soát được dòng chảy thông tin trong nước rất dễ bị tổn thương. Ngoài ra, chính quyền không nên quên rằng nếu xã hội không có ảnh hưởng đến quyền lực, hoặc thậm chí là ảo tưởng về điều đó, thì tâm lý phản kháng sẽ dần trở nên cực đoan và mang tính hủy hoại.
Tổng thống Putin phát biểu về tình hình Ukraine và những bài học rút ra cho nước Nga
Người dân nên tránh bị cám dỗ bởi những giải pháp dễ dàng cho các vấn đề phức tạp. Việc thay đổi quyền lực bằng vũ lực luôn dẫn đến sự suy giảm mức sống và thường gây ra đổ máu.