Gạc nai, hay còn gọi là sừng nai, sau khi rụng sẽ được sử dụng để chế biến thành cao gạc nai. Bên cạnh đó, cao ban long (cao sừng hươu) cũng là một sản phẩm phổ biến. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về cao gạc nai, tác dụng của nó, cách sử dụng, và cách phân biệt với cao ban long.
Cao gạc nai là gì? Tác dụng và cách sử dụng cao gạc nai
Mục Lục
Cao Gạc Nai Là Gì?
Cao gạc nai là loại cao được nấu từ gạc già của con nai. Đôi khi, nó cũng được gọi chung là cao ban long, một thuật ngữ thường dùng để chỉ cả cao gạc hươu và cao gạc nai. Một loại cao khác là Mê Lộc Đồng Công, được tạo ra khi kết hợp cả sừng nai và sừng hươu.
Hiện nay, phần lớn cao ban long trên thị trường Việt Nam được chế biến từ gạc hươu. Rất ít nơi bán cao gạc nai nguyên chất. Đáng tiếc là người tiêu dùng thường không chú ý đến sự khác biệt này khi mua cao ban long, và đây có thể là một sai lầm.
Cao gạc nai là gì? Tác dụng và cách sử dụng cao gạc nai
Tìm Hiểu Về Gạc Nai
Nai (Cervus unicolor Cuv) thuộc họ với hươu (Ugulata), nhưng có kích thước lớn hơn. Điểm khác biệt là nai không có đốm sao trên mình và sừng (gạc) khi già chỉ có ba nhánh. Hàng năm, nai thường cọ đầu vào cây để gạc rụng tự nhiên. Mỗi bộ gạc nai thường nặng trên 5kg.
Gạc nai tươi khi chẻ ra có màu vàng ngà, không bị đen. Để nấu cao gạc nai chất lượng, cần chọn loại gạc còn nguyên vẹn. Gạc bị nứt, dập hoặc có màu đen thường không được sử dụng vì có thể chứa độc tố.
Gạc nai tốt nhất để nấu cao thường được thu từ Mông Cổ. Mỗi chiếc gạc có thể nặng trên 7kg và có tới 7 chi trên mỗi nhánh, cho ra loại cao gạc nai màu vàng đặc trưng.
Cao gạc nai là gì? Tác dụng và cách sử dụng cao gạc nai
Khi nấu cao ban long, gạc hươu và gạc nai thường được chế biến riêng biệt. Cao gạc nai thường có giá thành rẻ hơn so với cao gạc hươu vì giá trị dinh dưỡng của gạc hươu cao hơn.
Phân Loại Gạc Nai Theo Chất Lượng
Gạc nai được phân loại theo thứ tự chất lượng từ tốt đến xấu như sau:
- Gạc bao bì: Gạc còn da, lông, phần ngọn mềm và có thể thái được sau khi đồ lên.
- Gạc liên tảng: Gạc còn xương trán nối hai nhánh với nhau.
- Gạc có đế lồi ra: Loại gạc vừa mới rụng.
- Gạc lõm đế: Loại gạc xấu, không dùng để nấu cao.
- Gạc xốp, gãy, dập: Gạc xấu, độc, không sử dụng được.
Để có được cao gạc nai chất lượng cao, nên chọn gạc bao bì hoặc gạc liên tảng. Trước đây, gạc nai được thu thập từ săn bắn, nhưng hiện nay, do số lượng nai hoang dã giảm sút, gạc chủ yếu được lấy từ các trang trại nuôi nai.
Mặc dù chất lượng gạc từ nai nuôi không thể so sánh với nai hoang dã, việc thu hoạch gạc từ nai nuôi giúp dễ dàng lựa chọn được những cặp gạc tốt nhất cho việc nấu cao.
So Sánh Gạc Nai và Gạc Hươu
Gạc hươu, dù được nuôi hay khai thác từ tự nhiên, vẫn có giá trị cao hơn so với gạc nai. Đặc biệt, gạc hươu sao được xem là loại gạc tốt nhất để nấu cao ban long.
Cao gạc nai là gì? Tác dụng và cách sử dụng cao gạc nai
Gạc hươu thường dài và có nhiều nhánh nhỏ mọc từ hai nhánh chính. Ngược lại, gạc nai lớn hơn nhưng gồ ghề và chỉ có ba nhánh đơn giản.
Cao gạc nai là gì? Tác dụng và cách sử dụng cao gạc nai
Quy Trình Nấu Cao Gạc Nai
Thông thường, cứ 30kg gạc nai sẽ sản xuất được khoảng 7,5kg cao gạc nai. Quá trình nấu cao gạc nai bao gồm 3 giai đoạn chính: sơ chế, tẩm nấu và cô đặc.
Sơ Chế Gạc Nai
- Làm sạch gạc: Ngâm gạc nai trong dung dịch phèn chua và đun sôi khoảng 30 phút. Sau đó, cạo sạch lớp bên ngoài để loại bỏ bụi bẩn và tạp chất.
- Rửa và phơi khô: Rửa sạch gạc đã cạo và phơi khô hoàn toàn.
- Cưa và chẻ nhỏ: Cưa gạc thành các khúc ngắn khoảng 5-6cm, sau đó chẻ thành 2-3 mảnh nhỏ.
- Loại bỏ tủy: Cạo sạch tủy bên trong gạc để tránh làm cao bị chảy. Sau đó, rửa sạch và phơi khô lại.
Cao gạc nai là gì? Tác dụng và cách sử dụng cao gạc nai
Tẩm Nấu Gạc Nai
- Tẩm gừng: Tẩm gạc nai với gừng tươi giã nhỏ (1kg gừng cho 10kg gạc) trong khoảng 2 giờ, sau đó sấy khô.
- Nấu nước cốt: Cho gạc nai vào thùng men (hoặc khạp) có lồng rỗng ở giữa để múc nước cốt. Đổ nước sạch ngập gạc khoảng 10cm, đun đều lửa liên tục. Cứ sau 2 ngày 1 đêm, lấy ra một lần nước cốt.
- Lưu ý khi nấu: Sử dụng nước tinh khiết để nấu, tránh nước chứa khoáng chất làm cao bị chảy. Vớt bọt trong quá trình nấu.
- Lặp lại: Nấu và lấy nước cốt như trên cho đến khi được 3 lần nước cốt. Sau đó, kết hợp cả ba lần nước cốt để cô cao.
Cô Đặc Cao Gạc Nai
- Cô chung: Đun nhỏ lửa (70-80 độ C) khi bắt đầu cô đặc.
- Cô cách thủy/cô trên cát: Khi cao gần đặc, cô bằng cách thủy hoặc trên cát, giảm nhiệt độ dần xuống 60 độ C rồi 40 độ C.
- Đánh cao: Ở giai đoạn cuối, đánh mạnh, đều và liên tục để tránh cao bị cháy hoặc khê.
- Kiểm tra độ đặc: Khi dùng dao rạch sâu xuống miếng cao mà hai mép không khép lại, cao đã đạt độ đặc và có thể dừng lại.
- Đổ khuôn: Đổ cao đã cô ra khuôn cho nguội, sau đó cắt thành từng miếng nhỏ 50g hoặc 100g tùy ý.
Tác Dụng Của Cao Gạc Nai
Cao gạc nai chứa nhiều chất keo, calci phosphate, calci cabonat, chất đạm và keratin thủy phân, cung cấp nhiều acid amin quý giá.
Cao gạc nai là gì? Tác dụng và cách sử dụng cao gạc nai
Cao gạc nai mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, bao gồm:
- Bồi bổ khí huyết: Giúp ích khí, sinh tủy, tăng cường tuổi thọ, tăng cơ thịt, giúp cơ thể tươi tỉnh và khỏe mạnh.
- Hỗ trợ điều trị các bệnh về xương khớp: Trị nội thương, nhọc mệt, đau lưng mỏi gối, chân tay nhức mỏi, hỗ trợ phục hồi sau chấn thương xương khớp.
- Hỗ trợ điều trị các vấn đề sinh sản ở phụ nữ: Chữa huyết bế, hiếm muộn, khó đậu thai, thổ huyết, băng huyết.
- Tăng cường sinh lý: Nâng cao sinh lực, sức mạnh cơ thể, cơ bắp và tăng cường khả năng vận động.
- Bổ máu và cải thiện tim mạch: Bổ máu, ngăn ngừa tình trạng thiếu máu, hạn chế các bệnh tim mạch, cải thiện huyết áp thấp.
Ngoài ra, tùy theo cách sử dụng và kết hợp cao gạc nai với các vị thuốc khác, có thể tạo ra các bài thuốc điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Với những tác dụng trên, cao gạc nai là một lựa chọn tốt cho người cao tuổi và phụ nữ hiếm muộn.
Cao gạc nai là gì? Tác dụng và cách sử dụng cao gạc nai
Cách Sử Dụng Cao Gạc Nai
Liều dùng khuyến nghị là 4-12g mỗi ngày.
Các cách sử dụng cao gạc nai phổ biến:
- Ăn trực tiếp: Cắt thành miếng nhỏ và nhai hoặc ngậm cho tan trong miệng.
- Hòa với cháo hoặc nước nóng: Hòa tan cao trong cháo hoặc nước nóng để uống.
- Hấp với mật ong: Hấp cao với mật ong trong nồi cơm khoảng 10-15 phút rồi dùng khi còn nóng.
- Ngâm rượu: Ngâm 1 lạng cao với 1 lít rượu 45 độ trong 30 ngày. Uống 1-2 chén nhỏ mỗi ngày.
- Uống với nước sắc long nhãn: Hòa cao vào nước sắc long nhãn theo tỷ lệ 1 phần cao với 5 phần nước sắc long nhãn. Uống vào buổi sáng sớm và buổi tối trước khi ngủ.
Đối Tượng Nên Sử Dụng Cao Gạc Nai
Cao gạc nai đặc biệt phù hợp cho:
- Người cao tuổi.
- Phụ nữ và nam giới hiếm muộn.
- Nam giới yếu sinh lý.
- Người gầy yếu, mệt mỏi.
- Người lao động nặng nhọc, vận động viên.
Người khỏe mạnh cũng có thể sử dụng cao gạc nai để bồi bổ và tăng cường sức đề kháng, nhưng nên dùng với liều lượng nhỏ hơn so với khi điều trị bệnh.
Đối Tượng Cần Kiêng Kỵ Cao Gạc Nai
Cao gạc nai có thể dùng cho nhiều đối tượng và độ tuổi khác nhau, tuy nhiên, những người mắc bệnh hư hàn không nên sử dụng.
Nên Mua Cao Gạc Nai Hay Cao Gạc Hươu?
Mặc dù cao gạc nai và cao gạc hươu đều được gọi chung là cao ban long và có tác dụng tương tự, điều quan trọng là phải hiểu rõ sự khác biệt về hàm lượng dinh dưỡng giữa hai loại.
Cao gạc nai là gì? Tác dụng và cách sử dụng cao gạc nai
Hàm lượng dưỡng chất trong gạc hươu cao hơn nhiều so với gạc nai. Do đó, cao ban long được nấu từ gạc hươu luôn có chất lượng và giá trị cao hơn. Giá gạc nai cũng rẻ hơn gạc hươu, dẫn đến giá cao ban long nấu từ gạc nai cũng rẻ hơn. Nếu không nắm rõ điều này, bạn có thể mua phải sản phẩm không đúng với giá trị thực tế.
Sử dụng cao gạc hươu thường mang lại tác dụng nhanh và mạnh hơn so với cao gạc nai. Vì vậy, khi mua cao ban long, nên chọn các địa chỉ uy tín để đảm bảo mua được sản phẩm chất lượng, đặc biệt là khi thị trường thường không phân biệt rõ ràng giữa cao gạc hươu và cao gạc nai.
Cao hươu nấu gia truyền
Ngoài ra, cần phân biệt cao ban long thật và giả. Cao ban long thật có màu nâu hoặc nâu sẫm, bề mặt có nhiều nếp nhăn to nhỏ, mùi hơi tanh, dẻo và khó cắt. Bề mặt cắt có nhiều lỗ nhỏ bóng khí li ti, ăn có vị ngậy, hơi khó ăn đối với người mới dùng lần đầu.
Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cao gạc nai.