Trong thế giới kiểm thử phần mềm đầy thách thức, Exploratory Testing và Ad-hoc Testing nổi lên như những phương pháp tiếp cận linh hoạt và sáng tạo. Bài viết này sẽ đi sâu vào bản chất, ưu nhược điểm, và cách ứng dụng hiệu quả hai kỹ thuật kiểm thử này, giúp bạn nâng cao kỹ năng và đạt được những đột phá trong công việc.
Mục Lục
1. Exploratory Testing: Kiểm Thử Khám Phá
Exploratory Testing là gì? Đây là một quy trình kiểm thử phần mềm không tuân theo kế hoạch hay lịch trình cụ thể. Thay vì dựa vào các test case hoặc tài liệu có sẵn, người kiểm thử (tester) sẽ khám phá ứng dụng, tìm hiểu chức năng, thiết kế test và thực hiện kiểm thử đồng thời.
Định nghĩa
“Exploratory Testing là cách tiếp cận cho phép bạn áp dụng năng lực, kỹ năng và kinh nghiệm của người kiểm thử một cách hiệu quả nhất.” (Theo định nghĩa gốc)
Nói một cách đơn giản, tester cần hiểu ứng dụng bằng cách khám phá và trải nghiệm, sau đó dựa trên sự hiểu biết đó để thực hiện kiểm tra.
Exploratory Testing là cách tiếp cận cho phép bạn áp dụng năng lực, kỹ năng và kinh nghiệm của người kiểm thử một cách hiệu quả nhất
Lời khuyên quan trọng khi thực hiện Exploratory Testing:
- Xây dựng kịch bản kiểm thử: Xác định tính ổn định của phần mềm.
- Kiểm tra toàn diện: Dựa trên các yêu cầu đã xác định.
- Tìm hiểu yêu cầu và chức năng: Khám phá các khả năng của ứng dụng.
- Xác định giới hạn: Kiểm tra khả năng chịu tải và các điều kiện biên.
- Xác định phạm vi: Hiểu rõ ranh giới của dự án.
Trong phương pháp này, tester cần nỗ lực tối thiểu cho việc lập kế hoạch, nhưng cần tập trung tối đa vào việc thực thi và kiểm tra các chức năng của ứng dụng một cách chính xác. Điều này giúp tester chủ động đưa ra các quyết định và thử nghiệm các khía cạnh khác nhau của ứng dụng.
Trong quá trình kiểm tra, tester sẽ tìm hiểu về hành vi của ứng dụng, từ đó xây dựng kế hoạch kiểm thử và kịch bản kiểm thử. Các công cụ hỗ trợ như “Session Tester” có thể giúp quản lý và ghi lại các phiên kiểm thử. Việc tạo ra các kịch bản kiểm thử dựa trên kinh nghiệm và kiến thức thu được trong quá trình khám phá ứng dụng.
Khi nào nên sử dụng Exploratory Testing?
- Khi ứng dụng thiếu tài liệu đặc tả yêu cầu hoặc tài liệu kiểm thử (test plan, checklist, test case…).
- Khi cần hoàn thành kiểm thử trong thời gian ngắn.
- Khi cần kiểm tra ứng dụng sớm trong vòng đời phát triển phần mềm (SDLC).
Ưu điểm:
- Không yêu cầu chuẩn bị: Tiết kiệm thời gian do không cần tài liệu kiểm thử chi tiết.
- Tiết kiệm thời gian: Các công việc kiểm thử, thiết kế kịch bản và thực thi được thực hiện đồng thời.
- Phát hiện nhiều vấn đề: Tester có thể báo cáo các vấn đề liên quan đến yêu cầu không đầy đủ hoặc thiếu tài liệu.
Nhược điểm:
- Khó phát hiện một số vấn đề: Có thể bỏ sót các lỗi phức tạp hoặc nằm sâu trong hệ thống.
- Khó xem xét lại: Việc xem xét lại kế hoạch kiểm tra và thiết kế testcase có thể gặp khó khăn.
- Yêu cầu kinh nghiệm: Tester cần có kinh nghiệm để ghi nhớ các kịch bản test và tái hiện lỗi một cách chính xác.
2. Ad-hoc Testing: Kiểm Thử Tức Thời
Ad-hoc Testing là gì? Từ “ad-hoc” có nghĩa là không theo thứ tự, không có tổ chức hoặc cấu trúc. Trong kiểm thử phần mềm, Ad-hoc Testing là một loại kiểm thử hộp đen (Black box testing) được thực hiện mà không tuân theo bất kỳ quy trình chính thức nào. Không có tài liệu đặc tả yêu cầu, kế hoạch test, hay test case được sử dụng.
Ad-hoc Testing là một loại kiểm thử hộp đen (Black box testing) được thực hiện mà không tuân theo bất kỳ quy trình chính thức nào
Ad-hoc Testing thường được sử dụng để khám phá các vấn đề hoặc lỗi mà không thể tìm thấy bằng các quy trình kiểm thử chính thức. Tester cần có kiến thức sâu rộng về sản phẩm hoặc ứng dụng và cố gắng “phá vỡ” hệ thống mà không tuân theo bất kỳ quy trình hoặc kịch bản cụ thể nào.
Đặc điểm của Ad-hoc Testing:
- Thường được thực hiện sau khi quá trình kiểm thử thông thường kết thúc.
- Mục đích là để “phá vỡ” ứng dụng mà không theo quy trình.
- Tester cần có kiến thức toàn diện về sản phẩm.
- Lỗi được tìm thấy cho thấy có nhiều sơ hở trong quá trình thử nghiệm.
- Thường được thực hiện một lần, trừ khi có lỗi cần kiểm tra lại.
Khi nào nên sử dụng Ad-hoc Testing?
Ad-hoc Testing có thể được thực hiện bất kỳ lúc nào trong dự án, khi tester có kiến thức đầy đủ về sản phẩm và khi thời gian kiểm tra bị hạn chế.
Khi nào không nên sử dụng Ad-hoc Testing?
- Khi đã có test case cho một lỗi cụ thể.
- Trong quá trình Beta testing với khách hàng.
Các loại Ad-hoc Testing:
- Buddy testing: Tester và lập trình viên làm việc cùng nhau để kiểm tra một module cụ thể.
- Pair testing: Hai tester làm việc cùng nhau trên cùng một module, chia sẻ kịch bản và quan sát lẫn nhau.
- Monkey testing: Kiểm tra ngẫu nhiên các chức năng với dữ liệu ngẫu nhiên để “phá vỡ” hệ thống.
Ưu điểm của Ad-hoc Testing:
- Tester tự do áp dụng các phương pháp kiểm thử sáng tạo.
- Có thể thực hiện bất cứ lúc nào trong SDLC.
- Không chỉ giới hạn ở team kiểm thử, lập trình viên cũng có thể tham gia.
- Mang lại lợi ích khi có ít thời gian và cần kiểm tra sâu một tính năng.
- Có thể thực hiện đồng thời với các loại kiểm thử khác.
- Không cần tài liệu, tập trung vào đặc tính của ứng dụng.
Nhược điểm của Ad-hoc Testing:
- Khó tái tạo lỗi do không có kế hoạch và cấu trúc.
- Khó ghi nhớ và theo dõi các kịch bản kiểm thử.
- Phụ thuộc vào kỹ năng và kiến thức của tester.
Thực hành tốt nhất khi thực hiện Ad-hoc Testing:
- Kiến thức tốt về sản phẩm: Hiểu rõ tất cả các đặc tính của sản phẩm.
- Ưu tiên các đặc tính: Tập trung vào các tính năng được sử dụng nhiều nhất.
- Lập kế hoạch sơ bộ: Ghi chú các trường hợp thử nghiệm có thể xảy ra.
- Sử dụng công cụ: Sử dụng debuggers, công cụ định hình hoặc màn hình nhiệm vụ để bắt lỗi.
- Quan sát tài liệu: Ghi lại các ghi chú ngắn gọn về quá trình kiểm tra và phát hiện.
So sánh Ad-hoc Testing và Exploratory Testing
So sánh Ad-hoc Testing và Exploratory Testing
| Tính năng | Ad-hoc Testing | Exploratory Testing |
|---|---|---|
| Cách tiếp cận | Học ứng dụng trước, kiểm tra sau | Khám phá ứng dụng trong khi học |
| Tài liệu | Không bắt buộc | Bắt buộc |
| Mục tiêu | Hoàn thiện hoạt động kiểm tra | Khảo sát và học tập ứng dụng |
| Thực thi | Áp dụng trong quá trình kiểm tra | Mở rộng tình huống để hiểu sâu hơn |
| Kiến thức | Tester cần học chức năng phần mềm trước | Tester tìm hiểu phần mềm thông qua khám phá |
| Số lần thực thi | Thực thi một lần, lặp lại nếu có lỗi | Kết hợp kết quả kiểm tra và tạo giải pháp mới |
| Chuyên môn | Không yêu cầu chuyên gia, ưu tiên tester kinh nghiệm | Luôn có những tình huống khó cần giải quyết |
| Chuẩn bị | Không cần chuẩn bị | Cần chuẩn bị để bắt đầu và tiếp tục |
| Tính chính thức | Phương thức không chính thức | Nền tảng chính thức |
| Loại kiểm tra | Kiểm tra phủ định là chủ yếu | Kiểm tra khẳng định |
| Phạm vi | Kết nối hệ thống con, tìm lỗ hổng khi hệ thống hoạt động | Khám phá các yếu tố trong ứng dụng và kiểm tra chúng |
| Luồng hệ thống | Không làm việc theo luồng hệ thống | Làm việc theo luồng hệ thống từ khi bắt đầu kiểm tra |
| Tập trung | Quá trình và kiểm tra ứng dụng nhiều lần | Giới hạn trong lĩnh vực nhập dữ liệu và giao diện |
| Kết quả cuối cùng | Dựa trên đặc tả yêu cầu, cung cấp cảm hứng để kiểm tra chính thức | Dựa trên thuật toán và được lưu trữ để sử dụng tiếp |
Mặc dù có nhiều điểm tương đồng, Exploratory Testing chú trọng việc khám phá và học hỏi, trong khi Ad-hoc Testing tập trung vào việc tìm kiếm lỗi một cách nhanh chóng và linh hoạt.
Kết luận
Exploratory Testing và Ad-hoc Testing là những công cụ mạnh mẽ trong tay người kiểm thử phần mềm. Việc hiểu rõ bản chất, ưu nhược điểm và cách ứng dụng linh hoạt hai phương pháp này sẽ giúp bạn nâng cao kỹ năng, phát hiện lỗi hiệu quả hơn, và mang lại những đột phá trong công việc kiểm thử phần mềm. Hãy thử nghiệm và khám phá những tiềm năng mà chúng mang lại!