Hầu hết các nhà lãnh đạo đều đi lên từ chuyên môn, dần dần thăng tiến đến các vị trí quản lý cấp cao. Tuy nhiên, ở những vị trí này, kiến thức chuyên môn không phải là yếu tố quan trọng nhất quyết định thành công. Thay vào đó, khả năng dẫn dắt đội nhóm và bao quát thông tin mới là chìa khóa.
Wanda Wallace, CEO của Leadership Forum, và David Creelman, CEO của Creelman Research, đã chỉ ra trên Harvard Business Review rằng, các nhà lãnh đạo giỏi nhất không nhất thiết phải là chuyên gia. Theo họ, “Những nhà lãnh đạo giỏi chuyên môn thường gặp khó khăn trong việc lãnh đạo vì họ có xu hướng dựa vào những điểm mạnh cốt lõi: trí thông minh và khả năng làm việc cường độ cao.”
Thay vì cố gắng trở thành chuyên gia, các tác giả khuyên các nhà lãnh đạo nên tập trung vào những nhiệm vụ quan trọng hơn. Nhân viên có thể có đủ kiến thức chuyên môn cần thiết.
Thực tế, nhân viên có thể không tôn trọng sếp nếu họ giỏi hơn về chuyên môn, và nhà quản lý có thể mất tự tin khi giao tiếp với cấp trên. Nỗ lực gấp đôi để am hiểu mọi kiến thức chuyên môn chỉ dẫn đến thất bại. Vậy làm thế nào để được nhân viên tôn trọng? Wallace và Creelman khuyên các nhà lãnh đạo nên xây dựng phong cách lãnh đạo bao quát (generalist leadership) thay vì tập trung vào chuyên môn, thông qua những cách sau:
1. Xây dựng Mối Quan Hệ:
Trước khi trở thành lãnh đạo, bạn tập trung vào “thực tế và con số”. Giờ đây, nhiệm vụ quan trọng nhất là xây dựng các mối quan hệ.
“Một nhà quản lý chuyên gia (specialist manager) phải biết cách thực hiện công việc, còn nhà quản lý bao quát (generalist manager) phải biết giao việc đó cho ai. Một nhà lãnh đạo chuyên gia chỉ ra giải pháp, còn nhà lãnh đạo bao quát tập hợp mọi người lại để cùng tìm ra giải pháp,” Wallace và Creelman nhấn mạnh.
Để xây dựng quan hệ với nhân viên, hãy dành thời gian gặp gỡ trực tiếp, tìm hiểu kỹ năng và tài năng của họ. Một nhà lãnh đạo bao quát cần hiểu nhân viên như những cá nhân và đối xử tốt với họ, cũng như đối xử tốt với khách hàng.
2. Tạo Điều Kiện, Không Trực Tiếp Làm:
Chuyên gia tự mình thực hiện công việc, nhưng nhà quản lý bao quát đóng vai trò “người hỗ trợ” (enabler), giúp các chuyên gia hoàn thành tốt nhiệm vụ.
“Nhà lãnh đạo cần biết khi nào nên để nhân viên tự làm, khi nào nên can thiệp. Đây là một thách thức lớn, vì nhà lãnh đạo có nhiều nhiệm vụ và cần nhanh chóng nhận diện khó khăn tiềm ẩn,” Wallace và Creelman viết.
Hãy thường xuyên tham gia các cuộc họp để tạo đối thoại hai chiều giữa sếp và nhân viên, đảm bảo nhân viên cấp dưới không làm việc một cách thụ động.
3. Nhìn Nhận Vấn Đề Toàn Diện:
Giá trị của nhà lãnh đạo nằm ở khả năng nhìn thấy bức tranh lớn và kết nối các sự việc. “Một nhà lãnh đạo chuyên gia thường ‘nhìn xuống’, tập trung vào một hành động cụ thể, trong khi nhà lãnh đạo bao quát phải ‘nhìn lên’, quan sát mọi việc xung quanh,” các tác giả khẳng định.
Để có tư duy bao quát, chuyên gia tư vấn Rob Kaiser khuyên bạn nên lấy một vấn đề lớn và phân tích tác động của nó đến những người ở trên bạn hai cấp bậc. Sau đó, phân tích tác động của vấn đề đến hội đồng quản trị và các nhà đầu tư.
“Điều này nghe đơn giản, nhưng thực tế là một thách thức lớn. Nếu làm được, bạn có thể tạo ra sự khác biệt lớn cho tổ chức,” Wallace và Creelman khuyến khích.
4. Xây Dựng Phong Cách Lãnh Đạo:
Giá trị của chuyên gia nằm ở am hiểu thực tế. Nhưng nhà lãnh đạo cần xuất hiện với hình ảnh của một nhà điều hành hiệu quả. “Cách ăn mặc, đi đứng, phát biểu là những kỹ năng cần có và cần được rèn luyện,” Wallace và Creelman nhấn mạnh.
Những nhà lãnh đạo chính trị hiệu quả khi phát biểu trước công chúng thường có phong thái thoải mái, truyền đạt ngắn gọn, súc tích, đồng thời tạo kết nối cảm xúc với người nghe.
Tóm lại, để được nhân viên tôn trọng khi không giỏi hơn họ về chuyên môn, nhà lãnh đạo cần tập trung vào xây dựng mối quan hệ, tạo điều kiện cho nhân viên phát triển, nhìn nhận vấn đề toàn diện và xây dựng phong cách lãnh đạo hiệu quả. Bằng cách đó, bạn sẽ trở thành một nhà lãnh đạo được tôn trọng và có khả năng dẫn dắt đội nhóm đến thành công.