DOI (Digital Object Identifier – Mã định danh đối tượng số) là một chuỗi ký tự đặc biệt, bao gồm chữ số, chữ cái và ký hiệu, dùng để định danh duy nhất các sản phẩm trí tuệ, đặc biệt là các ấn phẩm trực tuyến như sách, bài báo khoa học, chứng chỉ, bài hát và hình ảnh. Hiểu một cách đơn giản, DOI giống như “chứng minh nhân dân” của một tài liệu trên internet.
Tổ chức International DOI Foundation (IDF) chịu trách nhiệm cung cấp và quản lý DOI. Điểm khác biệt then chốt giữa DOI và URL (địa chỉ web) thông thường nằm ở tính chính xác và ổn định. DOI không chỉ trỏ đến vị trí lưu trữ tài liệu mà còn xác định nội dung của tài liệu đó. Ngay cả khi địa chỉ web hoặc quyền tác giả thay đổi, DOI vẫn luôn gắn liền với tài liệu, đảm bảo khả năng truy cập liên tục.
DOI giúp các tác giả và nhà nghiên cứu dễ dàng theo dõi nguồn tham khảo trong vô số các trích dẫn khác nhau. Nó là công cụ quan trọng để đảm bảo tính minh bạch và khả năng truy xuất nguồn gốc trong môi trường học thuật và xuất bản.
Mục Lục
Lợi Ích Của DOI
Sử dụng DOI mang lại nhiều lợi ích cho cả người đọc và nhà xuất bản:
- Dễ dàng tìm kiếm và truy cập: DOI giúp độc giả nhanh chóng tìm thấy chính xác nguồn tài liệu họ cần, ngay cả khi URL gốc đã thay đổi.
- Quản lý tài nguyên hiệu quả: DOI cho phép nắm bắt tổng quan về các nguồn tài nguyên hiện có, giúp việc quản lý và sắp xếp trở nên dễ dàng hơn.
- Định vị tài liệu chính xác: DOI xác định vị trí cụ thể của tài liệu trong kho dữ liệu, tránh nhầm lẫn với các tài liệu tương tự.
- Thu thập thông tin thuận tiện: DOI cung cấp các công cụ thu thập thông tin, chẳng hạn như liên kết (hyperlink) hoặc lệnh tải xuống, giúp người dùng dễ dàng tiếp cận tài liệu.
Cấu Trúc Của DOI
Mỗi DOI bắt đầu bằng số “10” và bao gồm hai phần chính, được phân tách bằng dấu “/”: phần đầu (prefix) và phần đuôi (suffix). Phần đầu là mã định danh duy nhất được gán cho tổ chức đăng ký DOI, còn phần đuôi có thể là một chuỗi ký tự do nhà xuất bản tự thiết lập. DOI không giới hạn độ dài và thường được định dạng dưới dạng URL.
Alt text: Minh họa cấu trúc của mã DOI, bao gồm tiền tố (prefix) và hậu tố (suffix) được phân tách bằng dấu gạch chéo.
Ví dụ về các định dạng DOI:
- 10.1000/123456 (Thường thấy trong ấn phẩm in)
- doi:10.1006/jmbi.1998.2354 (Thường thấy trong dữ liệu trực tuyến)
- sentayho.com.vn/10.1006/jmbi.1998.2354 (DOI dưới dạng liên kết, có thể nhấp để truy cập)
Phân biệt DOI và ISBN:
- DOI: 10.97812345/99990 (10.xxx/xxxx)
- ISBN: 978-12345-99990 (xxx-xxxxx-xxxxx)
Vị Trí Của DOI Trong Tài Liệu
Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ (APA) khuyến nghị nên đính kèm DOI vào các ấn phẩm trực tuyến và bản in. DOI thường được đặt ở trang đầu tiên của bài báo trực tuyến, gần thông tin bản quyền, hoặc trong trang dữ liệu thông tin bài báo. Nếu không tìm thấy DOI trong bài báo, bạn có thể sử dụng công cụ “Search Metadata” trên trang web CrossRef.
Alt text: Vị trí thường thấy của mã DOI trong một bài báo khoa học định dạng PDF, thường ở đầu trang hoặc gần thông tin xuất bản.
Cách Trích Dẫn DOI Theo Các Định Dạng Khác Nhau
Việc trích dẫn DOI đúng cách rất quan trọng để đảm bảo tính chính xác và tuân thủ các quy tắc học thuật. Dưới đây là hướng dẫn trích dẫn DOI theo một số định dạng phổ biến:
-
APA: Đặt DOI ở cuối trích dẫn, không có dấu chấm câu.
Author, A. A., & Author, B. B. (Date of publication). Title of article. Title of Journal, volume number, page range. sentayho.com.vn/10.0000/0000 -
AMA/JAMA: Không bao gồm ngày truy cập hoặc URL. Đặt DOI ở cuối trích dẫn, bắt đầu bằng “doi:”.
1. Author AA, Author BB. Title of article. Name of Jrnl. Year;vol(issue):inclusive pages. doi:10.0000000/000000000000 -
MLA (ấn bản thứ 8): Đính kèm DOI hoặc URL ở cuối trích dẫn cho bài báo khoa học trực tuyến.
Author LastName, FirstName, and FirstName LastName. “Article Title.” Journal Name, vol. #, no. #, date, pp. ##-##. Name of Database, doi: 10.0000/000000000.
Kết Luận
DOI là một công cụ thiết yếu để định danh và truy cập các tài liệu trực tuyến một cách chính xác và bền vững. Việc hiểu rõ về DOI và cách sử dụng nó sẽ giúp bạn dễ dàng tìm kiếm, trích dẫn và quản lý thông tin một cách hiệu quả. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những kiến thức cơ bản về DOI và tầm quan trọng của nó trong thế giới thông tin số ngày nay.
Tài liệu tham khảo
- American Psychological Association. (n.d.). What is a digital object identifier, or DOI?. Retrieved October 26, 2020, from sentayho.com.vn/learn/faqs/what-is-doi
- International DOI Foundation. (2015, October 17). Introduction. Retrieved October 26, 2020, from sentayho.com.vn/doi_handbook/sentayho.com.vn
- Science. (n.d.). What is a DOI?. Retrieved October 26, 2020, from sentayho.com.vn/site/misc/doi.xhtml
- University of Illinois, Chicago. (n.d.). What is a DOI and how do I use them in citations? Retrieved October 26, 2020, from sentayho.com.vn/help/article/1966/what-is-a-doi-and-how-do-i-use-them-in-citations