Độc Cô Cầu Bại là một nhân vật đặc biệt trong thế giới kiếm hiệp Kim Dung. Dù không trực tiếp xuất hiện trong bất kỳ tác phẩm nào, ông vẫn được nhắc đến qua lời kể trong “Thần Điêu Đại Hiệp”, “Tiếu Ngạo Giang Hồ” và “Lộc Đỉnh Ký”, đủ để khắc họa một hình tượng võ lâm cao thủ độc bá thiên hạ. Dù không chính thức nhận đệ tử, những người được xem là truyền nhân của ông đều trở thành những cao thủ hàng đầu.
Hình ảnh minh họa Độc Cô Cầu Bại
Bí Ẩn Kiếm Ma Độc Cô Cầu Bại
Thông qua những mẩu chuyện rời rạc và đầy bí ẩn, ta biết Độc Cô Cầu Bại còn được gọi là Kiếm Ma. Nguồn gốc cái tên “Độc Cô Cầu Bại” không được giải thích rõ ràng. Với võ công đạt đến đỉnh cao, ông ngao du khắp giang hồ mong tìm được một đối thủ xứng tầm để có thể… thất bại một lần. Tuy nhiên, trên đời lại chẳng có ai đủ khả năng để so tài với ông. Chữ “Cầu Bại” cũng bắt nguồn từ đó.
“Độc Cô” có thể hiểu là sự cô đơn, lẻ loi trên hành trình tìm kiếm đối thủ. Hoặc, một cách giải thích khác, “Độc Cô” có thể là một dòng họ, một người mang họ Độc Cô mong muốn được một lần thất bại. Giả thuyết này cũng có cơ sở, vì Độc Cô là một dòng họ có thật ở châu Á, đặc biệt là Trung Quốc. Trong lịch sử Trung Hoa, có nhiều nhân vật nổi tiếng mang họ Độc Cô như Độc Cô Già La (hoàng hậu của Tùy Văn Đế), Độc Cô Quý Phi (sủng phi của Đường Đại Tông) hay Độc Cô Tổn (Tiết độ sứ An Nam).
Kim Dung không khẳng định cách hiểu nào là chính xác, nhưng rõ ràng cuộc đời của Độc Cô Cầu Bại vô cùng cô độc, dù ông được tôn xưng là đệ nhất cao thủ. Ông nổi tiếng với bộ kiếm pháp tuyệt học Độc Cô Cửu Kiếm, với đặc tính dùng “vô chiêu” để chiến thắng “hữu chiêu”. Danh xưng Kiếm Ma cũng xuất phát từ uy lực của Độc Cô Cửu Kiếm, có khả năng khắc chế mọi loại võ công khác, từ binh khí đến chưởng pháp và nội công.
Trong “Thần Điêu Đại Hiệp”, khi Dương Quá gặp Thần Điêu, Độc Cô Cầu Bại đã qua đời từ lâu. Thần Điêu được cho là người bạn đồng hành cuối cùng của ông. Dương Quá tìm đến mộ của Độc Cô Cầu Bại và nhận ra ông chính là người sở hữu kiếm thuật vô song. Sau khi nhận thấy không thể tìm được đối thủ, Độc Cô Cầu Bại quy ẩn giang hồ, sống cùng Thần Điêu.
Ông còn sở hữu năm thanh kiếm vô địch, mỗi thanh đều được chôn cất và kèm theo những triết lý sâu sắc. Một trong số đó là Huyền Thiết Trọng Kiếm, nặng đến nghìn cân, chính là nguồn gốc của bộ “Độc Cô Cửu Kiếm”. Một “thanh kiếm” khác thực chất chỉ là một cành liễu, kèm theo lời chú thích: “Sau bốn mươi tuổi, không mang binh khí, thảo mộc trúc thạch đều có thể dùng làm kiếm…”. Thanh kiếm cuối cùng lại càng độc đáo hơn, nó thể hiện triết lý “dùng vô chiêu thắng hữu chiêu”. Vì vậy, dưới mộ kiếm, Dương Quá không tìm thấy bất cứ thứ gì. Cảnh giới cao nhất của kiếm thuật chính là không dùng kiếm, biến tay không thành một thanh gươm sắc bén.
Trong “Tiếu Ngạo Giang Hồ”, hình ảnh Độc Cô Cầu Bại có phần mờ nhạt hơn, nhưng vẫn khẳng định sự “vô địch” của nhân vật này. Theo lời kể của Phong Thanh Dương phái Hoa Sơn, Độc Cô Cầu Bại là một người thông minh tuyệt đỉnh, người đã sáng tạo ra Độc Cô Cửu Kiếm. Nhờ kiếm pháp vô địch này, ông không có đối thủ và thậm chí còn vui mừng khi tìm được người có khả năng khiến ông phải phòng thủ.
Trong “Lộc Đỉnh Ký”, nhân vật này càng trở nên bí ẩn, chỉ xuất hiện qua lời kể của Trừng Quan đại sư với Vi Tiểu Bảo: “Cổ nhân nói võ công luyện tới mức xuất thần nhập hóa thì như linh dương móc sừng lên cây để ngủ, không có dấu vết nào mà tìm được. Nghe nói ngày trước có vị Độc Cô Cầu Bại đại hiệp dùng vô chiêu thắng hữu chiêu, vô địch trên đời…”.
Hình ảnh minh họa Đông Phương Bất Bại
Những Truyền Nhân Vô Địch Của Kiếm Ma
Dù không để lại nhiều dấu tích, Độc Cô Cầu Bại vẫn gián tiếp truyền lại những di sản võ học cho hậu thế, và những người này đều trở thành những cao thủ hàng đầu trong giang hồ.
Người đầu tiên phải kể đến là Dương Quá trong “Thần Điêu Đại Hiệp”. Tuyệt kỹ mạnh nhất của Dương Quá là Ám Nhiên Tiêu Hồn Chưởng. Anh cũng rất giỏi Toàn Chân Kiếm Pháp, Cổ Mộ Kiếm Pháp và Lạc Anh Thần Kiếm Chưởng. Không có thông tin nào cho thấy Dương Quá học Độc Cô Cửu Kiếm, và thực tế, anh chưa bao giờ sử dụng kiếm pháp này. Tuy nhiên, Dương Quá vẫn được coi là truyền nhân của Độc Cô Cầu Bại.
Như đã đề cập, Dương Quá tình cờ gặp Thần Điêu và biết được mộ của Độc Cô Cầu Bại, từ đó lĩnh hội được yếu chỉ “dùng vô chiêu thắng hữu chiêu”. Dù Độc Cô Cầu Bại đã qua đời, nhờ Thần Điêu và trí thông minh, Dương Quá đã học được rất nhiều từ tiền bối. Nhờ chân lý ngộ ra được ở mộ Kiếm Ma, anh đã trở thành vô địch thiên hạ, sử dụng Huyền Thiết Trọng Kiếm để luyện nội công dưới thác nước, với sự trợ giúp của Thần Điêu.
Nếu Dương Quá không học Độc Cô Cửu Kiếm, thì Phong Thanh Dương và Lệnh Hồ Xung trong “Tiếu Ngạo Giang Hồ” lại là những người lĩnh hội được môn võ công này, trở thành truyền nhân chính thức của Độc Cô Cầu Bại. Phong Thanh Dương là sư thúc của Nhạc Bất Quần, chưởng môn phái Hoa Sơn. Ông ẩn cư trên đỉnh Ngọc Nữ Phong vì không thích những luật lệ, quy tắc trong giang hồ.
Thời trẻ, Phong Thanh Dương là một cao thủ kiếm thuật nổi tiếng, được ca tụng về cả tài năng lẫn phẩm chất. Nhờ ẩn cư sớm, ông không tham gia vào cuộc tranh đấu huynh đệ tương tàn giữa hai phe Kiếm Tông và Khí Tông của phái Hoa Sơn. Lệnh Hồ Xung tình cờ gặp Phong Thanh Dương trên Ngọc Nữ Phong. Có lẽ vì tính cách tương đồng, Phong Thanh Dương đã truyền thụ Độc Cô Cửu Kiếm cho Lệnh Hồ Xung.
Chỉ cần học một chiêu nửa thức từ Phong Thanh Dương, Lệnh Hồ Xung đã đánh bại Điền Bá Quang, một cao thủ mà trước đó anh còn kém xa. Dù chưa luyện đến cảnh giới “dùng vô chiêu thắng hữu chiêu”, với chín chiêu thức được Phong Thanh Dương truyền thụ, Lệnh Hồ Xung cũng không tìm thấy đối thủ, dù trước đó anh chỉ là một người có võ công bình thường. Sau khi xuống núi, dù mất hết nội lực và mang trọng bệnh, nhiều cao thủ vẫn phải thất bại trước anh.
Ngay cả Xung Hư đạo trưởng, chưởng môn phái Võ Đang, người được coi là vô địch về kiếm thuật, cũng không thể thắng nổi kiếm pháp của Lệnh Hồ Xung. Ngay cả Nhạc Bất Quần, sau khi luyện Tịch Tà Kiếm Pháp, cũng thua dưới tay Lệnh Hồ Xung với Độc Cô Cửu Kiếm. Tuy nhiên, vì không lĩnh hội được hết võ công của tiền nhân, trên đỉnh Hắc Mộc Nhai, Lệnh Hồ Xung cùng Nhậm Ngã Hành, Hướng Vấn Thiên, Thượng Quan Long, Nhậm Doanh Doanh vẫn không thể làm gì được Đông Phương Bất Bại, và chỉ hạ được y bằng mưu kế.