Trong xã hội hiện đại, việc thay đổi địa điểm sinh sống và làm việc trở nên phổ biến. Vậy, địa chỉ cư trú là gì? Đây là một câu hỏi quan trọng được nhiều người quan tâm. Luật Hoàng Phi xin cung cấp thông tin chi tiết về vấn đề này để bạn đọc nắm rõ.
Mục Lục
Địa Chỉ Cư Trú Là Gì?
Mỗi người đều có quê quán riêng, nhưng vì nhiều lý do khác nhau, họ có thể thay đổi nơi ở và có một địa chỉ cư trú mới. Vậy, chính xác thì địa chỉ cư trú là gì?
Luật pháp hiện hành quy định rõ về nơi cư trú của công dân, nhưng chưa có định nghĩa cụ thể về “địa chỉ cư trú”. Trong công việc, giao tiếp hoặc khi cần xác minh thông tin cá nhân, địa chỉ cư trú là một yếu tố quan trọng. Hiểu một cách đơn giản, địa chỉ cư trú là nơi bạn đang sinh sống thường xuyên, là nơi bạn hiện đang ở.
Nếu bạn sinh ra và lớn lên ở một nơi, đó là quê quán của bạn. Nhưng nếu bạn sinh ra ở một nơi và sinh sống, làm việc ở một nơi khác, thì nơi bạn đang sinh sống và làm việc chính là địa chỉ cư trú của bạn. Địa chỉ cư trú bao gồm thông tin chi tiết như thôn/số nhà, xã/phường, huyện/quận, tỉnh/thành phố nơi bạn đang sinh sống và làm việc. Quyền sở hữu và sử dụng địa chỉ cư trú được pháp luật công nhận và bảo vệ.
Địa chỉ cư trú giúp xác định nơi ở hiện tại của một cá nhân
Quyền Của Công Dân Liên Quan Đến Địa Chỉ Cư Trú
Bên cạnh việc tìm hiểu địa chỉ cư trú là gì?, việc nắm rõ quyền và nghĩa vụ của công dân đối với nơi cư trú cũng rất quan trọng. Điều 9 của Nghị định 31/2014/NĐ-CP hướng dẫn Luật Cư trú quy định rõ về quyền của công dân về cư trú:
Pháp luật khẳng định công dân có quyền tự do lựa chọn, đăng ký và quyết định nơi cư trú (thường trú hoặc tạm trú) cho bản thân và gia đình, miễn là phù hợp với quy định của pháp luật. Công dân có quyền được cung cấp thông tin, kiến thức liên quan đến quyền và nghĩa vụ khi đăng ký địa chỉ cư trú. Đồng thời, họ có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền bảo vệ tài sản và tính mạng tại địa chỉ cư trú đã đăng ký. Ngoài ra, công dân có quyền khiếu nại, tố cáo theo quy định của pháp luật khi có tình huống gây ảnh hưởng đến tài sản và tính mạng tại nơi cư trú.
Trách Nhiệm Của Công Dân Về Địa Chỉ Cư Trú
Cùng với các quyền lợi, công dân cũng có những trách nhiệm nhất định đối với địa chỉ cư trú đã đăng ký, dù là thường trú hay tạm trú.
Khi sinh sống tại một địa chỉ cư trú, công dân cần tuân thủ các nội quy, quy định của pháp luật. Cần cung cấp thông tin cá nhân đầy đủ, chính xác theo hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền. Công dân có nghĩa vụ nộp đầy đủ lệ phí đăng ký cư trú theo hướng dẫn của nhân viên cơ quan có thẩm quyền. Xuất trình đầy đủ giấy tờ tùy thân khi tham gia đăng ký cư trú theo yêu cầu. (Trong trường hợp mất giấy tờ tùy thân quan trọng, cần báo ngay cho cơ quan có thẩm quyền để được giải quyết). Ngoài ra, công dân cũng cần khai báo với cơ quan có thẩm quyền khi thay đổi nơi cư trú.
Các Trường Hợp Bị Hạn Chế Quyền Tự Do Cư Trú
Pháp luật bảo đảm quyền tự do cư trú của công dân. Tuy nhiên, theo Điều 10 Nghị định 31/2014/NĐ-CP hướng dẫn Luật Cư trú, có một số trường hợp quyền này bị hạn chế:
Như vậy, hiện hành pháp luật quy định 3 trường hợp công dân bị hạn chế quyền tự do cư trú:
-
Người đang chịu biện pháp cưỡng chế: Bao gồm các biện pháp tố tụng hoặc bị cấm rời khỏi nơi cư trú.
-
Người bị kết án phạt tù: Bao gồm người chưa có quyết định thi hành án, đang trong thời gian hưởng án treo, đang được tạm đình chỉ, hoãn thi hành án phạt tù; người đang bị quản chế và cấm di chuyển khỏi địa phương.
-
Người có vấn đề về thần kinh: Bao gồm người đang trong thời gian bị áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục, chữa bệnh nhưng đang tạm đình chỉ hoặc hoãn chấp hành.
Địa Chỉ Thường Trú Được Ghi Theo CMND/CCCD Hay Sổ Hộ Khẩu?
Theo Điều 24 Luật Cư trú 2006, Sổ hộ khẩu được cấp cho hộ gia đình hoặc cá nhân đã đăng ký thường trú và có giá trị xác định nơi thường trú của công dân.
Như vậy, địa chỉ thường trú của công dân được xác định theo Sổ hộ khẩu, không phải theo CMND hay CCCD.
Lưu ý quan trọng: Từ ngày 01/7/2021, Bộ Công an đã ngừng cấp mới Sổ hộ khẩu giấy. Do đó, thay vì dựa vào Sổ hộ khẩu, người dân sẽ xác định địa chỉ thường trú thông qua Cơ sở dữ liệu quốc gia về cư trú.
So Sánh Thường Trú – Tạm Trú – Lưu Trú
Để hiểu rõ hơn về các khái niệm liên quan đến cư trú, chúng ta hãy so sánh thường trú, tạm trú và lưu trú:
| Thường trú | Tạm trú | Lưu trú | |
|---|---|---|---|
| Khái niệm | Là nơi công dân sinh sống thường xuyên, ổn định, không có thời hạn tại một chỗ ở nhất định và đã đăng ký thường trú. | Là nơi công dân sinh sống ngoài nơi đăng ký thường trú và đã đăng ký tạm trú. | Lưu trú là việc công dân ở lại trong một thời gian nhất định tại địa điểm thuộc xã, phường, thị trấn ngoài nơi cư trú của mình và không thuộc trường hợp phải đăng ký tạm trú. |
| Bản chất | Là nơi sinh sống thường xuyên, lâu dài tại nơi ở thuộc sở hữu của bản thân, gia đình hoặc nơi thuê, mượn. | Là nơi sinh sống thường xuyên nhưng có thời hạn nhất định và chủ yếu là nhà thuê, mượn. | Là nơi nghỉ lại tạm thời vì lý do công tác, du lịch, thăm hỏi… trong một thời gian ngắn. |
| Thời hạn cư trú | Không có thời hạn. | Có thời hạn. | Thời hạn ngắn, mang tính tạm thời. |
| Nơi đăng ký | Công an quận, huyện, thị xã (thành phố trực thuộc Trung ương); Công an xã, thị trấn (thuộc huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh) và được cấp sổ hộ khẩu. | Công an xã, phường, thị trấn và được cấp sổ tạm trú. | Công an xã, phường, thị trấn. |
| Điều kiện đăng ký | + Đăng ký thường trú tại tỉnh: Có chỗ ở hợp pháp ở tỉnh nào thì được đăng ký thường trú tại tỉnh đó. (Điều 19 Luật Cư trú 2006) + Đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc Trung ương: Thuộc một trong các trường hợp sau: Có chỗ ở hợp pháp; Được người có sổ hộ khẩu đồng ý cho nhập vào sổ hộ khẩu của mình; Được điều động, tuyển dụng vào cơ quan Nhà nước hoặc theo chế độ hợp đồng không xác định thời hạn và có chỗ ở hợp pháp; Trước đây đã đăng ký thường trú và từ nay trở đi sinh sống tại chỗ ở hợp pháp của mình. (Điều 20 Luật Cư trú) | + Sinh sống, làm việc, lao động, học tập tại một địa điểm thuộc xã, phường, thị trấn. + Không thuộc trường hợp được đăng ký thường trú tại địa phương đó. (Khoản 2 điều 30 Luật Cư trú 2006) | + Việc thông báo lưu trú được thực hiện trước 23 giờ, nếu người đến lưu trú sau 23 giờ thì thực hiện vào sáng ngày hôm sau. + Trường hợp ông, bà, cha, mẹ, vợ, chồng, con, cháu, anh, chị, em ruột đến lưu trú nhiều lần thì chỉ cần thông báo lưu trú một lần; Nghỉ lại tại một địa điểm nhất định của xã, phường, thị trấn; Không thuộc trường hợp phải đăng ký tạm trú. (Điều 31 Luật Cư trú 2006) |
| Kết quả đăng ký | Được cấp Sổ hộ khẩu hoặc nhập tên vào Sổ hộ khẩu. | Được cấp Sổ tạm trú hoặc nhập tên vào Sổ tạm trú. | Được ghi vào sổ tiếp nhận lưu trú. |
| Mức phạt vi phạm | 100.000 – 300.000 đồng (điểm a khoản 1 Điều 8 Nghị định 167/2013/NĐ-CP). |
Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về địa chỉ cư trú là gì, cũng như các vấn đề liên quan đến quyền và trách nhiệm của công dân về cư trú.