Nấm miệng, hay còn gọi là tưa lưỡi hoặc đẹn, là một bệnh nhiễm trùng phổ biến ở lưỡi và niêm mạc miệng, đặc biệt thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Tình trạng này có thể gây khó chịu, biếng ăn ở trẻ và lo lắng cho các bậc phụ huynh. Vậy nấm miệng là gì, do đâu mà gây ra, biểu hiện và cách điều trị như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Mục Lục
1. Nấm Miệng Là Gì? Nguyên Nhân Gây Nấm Miệng
Nấm miệng là tình trạng nhiễm trùng do sự phát triển quá mức của nấm Candida albicans trong khoang miệng. Bình thường, loại nấm này tồn tại với số lượng nhỏ và vô hại. Tuy nhiên, khi hệ miễn dịch suy yếu, nấm Candida albicans sẽ phát triển mạnh mẽ, gây ra các mảng trắng trên lưỡi, má trong và vòm họng.
Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ, tạo điều kiện cho nấm phát triển. Nấm miệng xuất hiện ở khoảng 2-5% trẻ sơ sinh khỏe mạnh.
Ở người lớn, nấm miệng thường xảy ra khi hệ miễn dịch bị suy yếu do các bệnh như tiểu đường, sử dụng thuốc kháng viêm (ví dụ: trong điều trị hen suyễn, COPD), hoặc dùng kháng sinh kéo dài.
Hình ảnh nấm miệng ở lưỡiHình 1: Nấm miệng là tình trạng nhiễm trùng do sự phát triển quá mức của nấm Candida albicans trong khoang miệng, gây ra các mảng trắng trên lưỡi.
2. Các Triệu Chứng Của Nấm Miệng
2.1. Triệu chứng chung của nấm miệng:
- Mảng trắng: Xuất hiện các mảng trắng đục, trông như sữa đông hoặc phô mai, bám trên bề mặt lưỡi, mặt trong má, lợi và vòm miệng.
- Vết sưng đỏ: Các mảng trắng có thể gồ lên, sưng đỏ hoặc chảy máu khi cạo.
2.2. Triệu chứng nấm miệng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ:
- Khó chịu: Trẻ có thể quấy khóc, bứt rứt do đau rát.
- Biếng ăn: Trẻ bỏ bú hoặc ăn ít hơn bình thường.
- Chảy nước miếng: Do đau, trẻ có thể chảy nhiều nước miếng hơn.
2.3. Triệu chứng nấm miệng ở trẻ lớn và người lớn:
- Cảm giác vướng víu: Cảm giác như có bông gòn trong miệng.
- Khó nuốt: Nuốt đau, ăn uống khó khăn.
- Mất vị giác: Ăn không ngon miệng.
Ngoài ra, trẻ bú mẹ có thể bị lây nấm từ núm vú của mẹ, gây ra các triệu chứng ở vú như:
- Núm vú đỏ, nứt hoặc ngứa.
- Bong da hoặc tróc vảy ở vùng da sẫm màu quanh núm vú.
- Đau khi cho con bú hoặc đau giữa các cữ bú.
- Cảm giác đau nhói sâu bên trong vú.
Hình ảnh nấm lưỡi ở người lớn và trẻ emHình 2: Nấm lưỡi gây ra các mảng trắng trên lưỡi, khiến người bệnh cảm thấy khó chịu và mất vị giác.
3. Các Phương Pháp Điều Trị Nấm Miệng Hiệu Quả
Nấm miệng thường là bệnh lành tính, nhưng cần được điều trị để tránh lây lan và giảm bớt khó chịu. Khi có dấu hiệu nấm miệng, bạn nên đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và tư vấn phương pháp điều trị phù hợp. Dưới đây là một số phương pháp điều trị nấm miệng phổ biến:
- Dung dịch Nystatin: Thuốc kháng nấm dạng lỏng, dùng để rơ lưỡi cho bé 4 lần/ngày trong ít nhất 7 ngày. Tiếp tục rơ thêm 2 ngày sau khi mảng trắng biến mất.
- Kem Miconazole: Thuốc kháng nấm dạng kem, thích hợp cho trẻ từ 4 tháng đến 24 tháng tuổi. Bôi kem lên các mảng trắng 4 lần/ngày sau bữa ăn, trong ít nhất 7 ngày và tiếp tục 7 ngày sau khi mảng trắng biến mất để ngăn ngừa tái phát. Trẻ lớn hơn 2 tuổi và người lớn có thể dùng liều gấp đôi.
- Itraconazole: Thuốc kháng nấm mạnh hơn, được bác sĩ kê đơn nếu các phương pháp điều trị ban đầu không hiệu quả.
- Amphotericin B: Thuốc kháng nấm sử dụng trong các trường hợp nấm miệng nặng.
Hướng dẫn rơ lưỡi cho bé bị nấm miệngHình 3: Rơ lưỡi cho bé bằng dung dịch Nystatin là phương pháp điều trị nấm miệng phổ biến và hiệu quả.
4. Các Biện Pháp Phòng Ngừa Nấm Miệng Tái Phát
Sau khi điều trị, nấm miệng thường khỏi sau một vài tuần, nhưng có thể tái phát nếu không có biện pháp phòng ngừa phù hợp. Dưới đây là một số cách phòng ngừa nấm miệng hiệu quả:
- Vệ sinh răng miệng sạch sẽ: Súc miệng kỹ sau khi ăn, đánh răng đều đặn 2 lần mỗi ngày bằng kem đánh răng chứa fluoride và làm sạch các ngóc ngách trong khoang miệng.
- Bỏ thuốc lá: Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về răng miệng, bao gồm cả nấm miệng.
- Vệ sinh răng giả: Nếu bạn đeo răng giả, hãy tháo ra khi ngủ, lau sạch và ngâm trong nước sạch. Chà sạch nướu và lưỡi bằng bàn chải mềm sau khi tháo răng giả.
- Kiểm soát bệnh lý nền: Điều trị và kiểm soát tốt các bệnh lý gây suy yếu hệ miễn dịch như tiểu đường.
- Súc miệng sau khi dùng thuốc xịt: Nếu bạn dùng bình xịt để điều trị hen suyễn hoặc COPD, hãy súc miệng thật sạch sau khi xịt thuốc.
Đối với trẻ đang bú mẹ:
- Điều trị nấm cho mẹ: Mẹ cần được điều trị nấm ở vú để tránh lây nhiễm cho bé.
- Vệ sinh miệng cho bé: Thường xuyên rơ lưỡi cho bé bằng gạc mềm và nước muối sinh lý.
- Vệ sinh núm vú: Vệ sinh núm vú của mẹ và núm vú bình sữa thường xuyên bằng cách ngâm nước nóng trước và sau khi cho bé bú.
Kết luận
Nấm miệng là bệnh lý phổ biến và thường lành tính, nhưng có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đến việc ăn uống. Việc điều trị sớm và phòng ngừa tái phát là rất quan trọng. Hãy chú ý đến các triệu chứng của nấm miệng và tham khảo ý kiến bác sĩ để có phương pháp điều trị phù hợp. Đồng thời, duy trì vệ sinh răng miệng tốt và kiểm soát các bệnh lý nền để ngăn ngừa nấm miệng tái phát, bảo vệ sức khỏe răng miệng cho cả gia đình.