Khi sử dụng các sản phẩm tẩy da chết hóa học như AHA, BHA, hoặc các thành phần giao tiếp tế bào như retinoids, bạn có thể gặp phải tình trạng đẩy mụn (purging). Đây thường được xem là một dấu hiệu tích cực cho thấy sản phẩm đang hoạt động trên da. Tuy nhiên, triệu chứng của đẩy mụn và nổi mụn (breakout) lại khá giống nhau, gây khó khăn trong việc quyết định có nên tiếp tục sử dụng sản phẩm hay không. Bài viết này sẽ giúp bạn phân biệt rõ ràng giữa đẩy mụn, nổi mụn, kích ứng và dị ứng, từ đó đưa ra lựa chọn chăm sóc da phù hợp.
Mục Lục
Đẩy Mụn (Purging) Là Gì?
Đẩy mụn (purging) là hiện tượng da trở nên xấu đi trong thời gian đầu sử dụng sản phẩm mới. Khi da bị tắc nghẽn và có mụn ẩn, các hoạt chất trong sản phẩm sẽ đẩy những nốt mụn này lên bề mặt, khiến da trở nên nhiều mụn hơn. Các nốt mụn mới có thể hình thành, hoặc các nốt mụn nhỏ hiện có sẽ phát triển lớn hơn.
Thông thường, tình trạng đẩy mụn sẽ giảm dần trong khoảng 2 đến 6 tuần, sau đó da sẽ cải thiện rõ rệt. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài hơn 3 tháng, có thể đó không phải là đẩy mụn. Trong trường hợp triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn, bạn nên cân nhắc chuyển sang một sản phẩm khác. Việc hiểu rõ về đẩy mụn sẽ giúp bạn dễ dàng phân biệt nó với nổi mụn.
Quan trọng: Đẩy mụn chỉ xảy ra khi bạn sử dụng các hoạt chất tẩy da chết như AHA, BHA, sản phẩm lột da, tẩy da chết vật lý, vitamin C hoặc retinoids. Các chất này thúc đẩy quá trình loại bỏ tế bào chết và làm thông thoáng lỗ chân lông, giúp các khu vực bị tắc nghẽn được đẩy lên bề mặt da. Do đó, bạn không thể bị đẩy mụn khi sử dụng kem dưỡng ẩm hoặc kem chống nắng mới. Nếu bạn thấy da “đẩy mụn” sau khi sử dụng một loại dưỡng ẩm mới (hoặc bất kỳ sản phẩm nào không chứa các hoạt chất tẩy da chết), rất có thể bạn đang bị nổi mụn (breakout).
Phân Biệt Đẩy Mụn (Purging) và Nổi Mụn (Breakout)
Ảnh: Mụn trứng cá, một trong những biểu hiện thường thấy của tình trạng nổi mụn hoặc đẩy mụn.
Một trong những cách đơn giản nhất để phân biệt đẩy mụn và nổi mụn là quan sát vị trí xuất hiện mụn. Đẩy mụn thường xảy ra ở những vùng da thường xuyên bị mụn ẩn, trong khi nổi mụn có thể xuất hiện ở những vùng da trước đây chưa từng bị.
Tuy nhiên, cách phân biệt này chỉ mang tính tương đối, vì rất khó để nhận biết các tế bào chết nằm sâu dưới da. Trong trường hợp này, cách tốt nhất là sử dụng sản phẩm trong một thời gian để theo dõi. Nếu sau 3 tháng sử dụng AHA/BHA mà mụn vẫn tiếp tục nổi, bạn nên ngừng sử dụng. Vì sau 3 chu kỳ thay da, quá trình sừng hóa không thể tạo ra nhiều tế bào chết đến mức liên tục gây đẩy mụn. Điều này có thể cho thấy tẩy tế bào chết hóa học không phù hợp với bạn. Bạn có thể tìm đến các phương pháp trị mụn và cải thiện da khác, chẳng hạn như retinoids.
Ảnh: Nổi mụn thường kéo dài và không có dấu hiệu thuyên giảm sau một thời gian sử dụng sản phẩm.
Kích Ứng (Irritation) và Dị Ứng (Allergy): Những Phản Ứng Cần Lưu Ý
Không chỉ riêng AHA hay BHA, bất kỳ sản phẩm mỹ phẩm nào có tính axit khi lần đầu tiên sử dụng trên da mặt đều có thể gây ra hiện tượng kích ứng.
Kích ứng là một dấu hiệu khá bình thường khi sử dụng mỹ phẩm mới, đó là quá trình phản ứng của da trước những thành phần mới (tương tự như việc tiêm vaccine). Trong trường hợp nhẹ, da có thể nổi một vài mẩn đỏ, sau đó trở lại bình thường. Nặng hơn, có thể gây ngứa, nóng rát và châm chích.
Ảnh: Kích ứng da có thể gây mẩn đỏ, ngứa rát và khó chịu.
Đối với các sản phẩm actives mạnh như AHA/BHA hay vitamin C, nguy cơ kích ứng sẽ cao hơn, đặc biệt là với những làn da mỏng manh. Thông thường, khi đẩy mụn, da có thể bị đỏ do mụn hình thành, đây là hiện tượng bình thường. Tuy nhiên, khi bị kích ứng, các triệu chứng sẽ xuất hiện ngay sau khi sử dụng sản phẩm, da trở nên nóng rát, khó chịu và nhạy cảm hơn. Khi gặp tình trạng này, bạn nên ngừng sử dụng sản phẩm trong vài ngày. Khi da trở lại bình thường, hãy thử sử dụng lại với nồng độ và liều lượng thấp hơn để da quen dần.
Lưu ý:
- Để xác định xem da có bị kích ứng hay không, hãy ngừng sử dụng sản phẩm trong vài ngày. Nếu sau khi ngưng, da trở nên dịu hơn, không còn ngứa rát nữa, thì đó chính là kích ứng.
- Để tránh kích ứng, bạn nên thử sản phẩm trên một vùng da nhỏ, chờ trong 24 – 48 giờ và quan sát xem da có phản ứng hay không, nếu không, mới sử dụng cho toàn bộ da mặt.
Nếu da tiếp tục bị kích ứng dù sử dụng liều lượng và nồng độ rất thấp, sản phẩm này có thể không phù hợp với bạn.
Dị ứng (allergy) là một dạng kích ứng nghiêm trọng hơn. Khi da xuất hiện các nốt đỏ li ti và bạn cảm thấy ngứa ngáy, đây có thể là dấu hiệu của dị ứng. Bạn nên ngừng sử dụng sản phẩm ngay lập tức và theo dõi để xác định rõ nguyên nhân. Bạn có thể thử lại sản phẩm sau khi da đã sạch, nếu vẫn thấy tình trạng này tái diễn, khả năng cao là bạn đã bị dị ứng với sản phẩm.
Khi tình trạng dị ứng trở nên nghiêm trọng, bạn nên dừng tất cả các bước dưỡng da và đến gặp bác sĩ da liễu để được khám và điều trị. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh để diệt khuẩn và giúp da trở lại trạng thái bình thường.
Khi Nào Nên Ngừng Sử Dụng Sản Phẩm?
Ảnh: Cần thời gian theo dõi để đánh giá hiệu quả của sản phẩm trên da.
Rất khó để quyết định thời điểm nên ngừng sử dụng một sản phẩm, vì quá trình đẩy mụn có thể diễn ra khác nhau ở mỗi người.
Thông thường, bạn nên sử dụng một sản phẩm mới trong khoảng 3 tháng và theo dõi thường xuyên trong 3-4 tuần đầu để đánh giá xem da có cải thiện hay không. Nếu sau 3 tháng, da vẫn bị mụn hoặc không có bất kỳ tiến triển nào, bạn nên chuyển sang các sản phẩm khác. Vì 3 tháng là khoảng thời gian đủ để da tái tạo và đẩy những nốt mụn ẩn lên bề mặt. Nếu sản phẩm không giúp da đạt được điều này, có nghĩa là nó không thực sự hiệu quả.