Tình yêu là một hành trình phức tạp với những cung bậc cảm xúc khác nhau. Không ít người đã trải qua những mối tình “cù lòi” – hết chia tay rồi lại quay về, tạo thành một vòng luẩn quẩn đầy day dứt. Vậy, “cù lòi” trong tình yêu là gì và điều gì khiến chúng ta khó dứt khỏi những mối quan hệ như vậy?
“Cù lòi” – Vòng xoáy luẩn quẩn của những cuộc chia tay và tái hợp
Trong tình yêu, “cù lòi” dùng để mô tả những mối quan hệ trải qua nhiều lần chia tay rồi lại quay lại với nhau. Yannes, cô gái Hong Kong 28 tuổi, đã trải qua điều này khi ba lần chia tay rồi lại tái hợp với bạn trai chỉ trong vòng hai tháng. Dù biết rằng cả hai có những khác biệt lớn, cô vẫn không thể cưỡng lại sự thôi thúc quay về với những kỷ niệm hạnh phúc đã qua.
Thực tế, tình trạng “cù lòi” không hề hiếm gặp. Nghiên cứu cho thấy gần hai phần ba sinh viên từng trải qua mối quan hệ luẩn quẩn hợp tan, và một nửa trong số đó vẫn tiếp tục quan hệ tình dục sau chia tay. Thậm chí, sau khi kết hôn, hơn một phần ba các cặp đôi chung sống và một phần năm các cặp đã kết hôn vẫn tiếp tục quay lại với người yêu cũ.
Giải mã cơ chế tâm lý đằng sau những mối tình “cù lòi”
Vậy điều gì khiến chúng ta khó dứt khỏi những mối quan hệ “cù lòi”? Theo nhà thần kinh học Helen Fisher từ Học viện Kinsey, khi chia tay, chúng ta thường trải qua giai đoạn “phản kháng”, trong đó người bị từ chối sẽ ám ảnh với việc níu kéo người kia.
Nghiên cứu quét não fMRI trên những người vừa bị người yêu chia tay cho thấy khi họ nhìn thấy ảnh của người yêu cũ, vùng não liên quan đến cảm giác đạt được và mất mát, vùng điều chỉnh cảm xúc, khao khát và vùng não thể hiện sự gắn bó, tình yêu lãng mạn đều được kích hoạt.
“Sau khi bị từ chối, bạn không ngừng yêu người đó, mà thậm chí còn thấy yêu hơn trước. Vùng não chính liên hệ với sự nghiện ngập rất được kích hoạt,” Fisher nói. Lúc này, người bị chia tay trải qua sự gia tăng dopamine và norepinephrine, những chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến căng thẳng và thôi thúc sự cầu giúp. Bà gọi đây là “sự cuốn hút từ cảm xúc vỡ mộng”.
Hạt nhân accumbens, một cấu trúc não dưới vỏ thuộc mạch thưởng não, cũng được kích hoạt, khiến người ta “ám ảnh” với người yêu cũ và khao khát được quay lại. Sự lo âu vì chia lìa giống như chú chó con bị tách khỏi mẹ, sủa và rên rỉ.
Những yếu tố khác ảnh hưởng đến khả năng tái hợp
Bên cạnh phản ứng hóa học trong não, còn có những yếu tố khác khiến chúng ta nỗ lực tìm lại mối quan hệ đã đổ vỡ. Nếu một người đã hẹn hò với người mới sau chia tay, quá trình này có thể nhanh chóng làm phai mờ cảm xúc cũ, giảm khả năng tái hợp. Ngược lại, một số người lại cảm thấy thích thú và tương hợp hơn sau chia tay, khiến họ dễ tha thứ cho nhau hơn.
Giáo sư Rene Dailey từ Đại học Texas cho biết, xúc cảm tình yêu dang dở cũng khiến các bên nỗ lực thử lại lần nữa. Các cặp đôi có thể trải qua nhiều xung đột trong thời gian chia tay nhưng vẫn cảm thấy gắn bó hoặc yêu thương nhau. Nếu cuộc chia tay không rõ ràng, người ta có thể nghĩ họ có thể tạo ra thay đổi tích cực cho tình yêu và nỗ lực thử lại.
Thuyết gắn bó, vốn thịnh hành trong một số ngành tâm lý, cho rằng hành vi của người chăm sóc dành cho đứa trẻ sẽ định hình phương thức gắn bó yêu thương của đứa bé khi trưởng thành. Tuy nhiên, nghiên cứu của Dailey cho thấy thuyết này không giải thích được sự hòa giải trong tình yêu.
Trong trường hợp của Yannes, sự nhung nhớ và cô đơn đóng vai trò quan trọng. Giáo sư Kristen Mark từ Đại học Kentucky giải thích rằng khi người ta cảm thấy muốn quay lại với người cũ dù họ không đối xử tốt, thường là do cảm xúc cô đơn, nhung nhớ những điều tốt đẹp trong mối quan hệ và cảm giác mất mát, đau buồn đi kèm với cuộc chia tay.
Mạng xã hội và sự cô đơn thời đại dịch
Sự cô đơn mà người độc thân trải qua trong thời đại dịch có thể trầm trọng hơn vì mạng xã hội, khiến người ta dễ dàng nhìn thấy người yêu cũ hơn. Phó giáo sư tâm thần Gail Saltz cho rằng Facebook và các mạng xã hội khác cho phép mọi người tìm thấy người cũ và đưa họ quay trở lại bên nhau.
“Ta có xu hướng nghĩ về mối quan hệ cũ tốt đẹp hơn thực tế và quên rằng mọi người cũng thay đổi theo thời gian. Mạng xã hội khiến ta khó mà khép lại mối quan hệ cũ để sống tiếp – lén lút xem lại nội dung người yêu cũ đăng trên mạng có thể rất không lành mạnh,” Saltz chia sẻ.
Thế hệ trẻ và những “hành vi chia tay tồi tệ”
Không ngạc nhiên khi Thế hệ Millennials và Thế hệ Z dễ bị liên lụy bởi những “hành vi chia tay tồi tệ”. Giáo sư Berit Brogaard từ Đại học Miami cho biết những hành vi này đã tồn tại từ lâu, nhưng gần đây chúng trở nên phổ biến đến mức người ta phải phân loại và đặt tên cho chúng, như “đeo bám”, “tàu ngầm”, “hờ hững”, “thả thính”, “theo dõi” và “bám đuổi”.
Thế hệ Millennials và Thế hệ Z dễ lo âu, trầm cảm và lệ thuộc vào sự chấp thuận của xã hội hơn, vì vậy họ dễ rơi vào những mối quan hệ “cù lòi”.
Lời khuyên từ các chuyên gia
Vậy làm thế nào để thoát khỏi vòng xoáy “cù lòi”? Các chuyên gia khuyên rằng hãy trò chuyện thành thật về những sai lầm và khúc mắc trong mối quan hệ cũ. Nếu không thể hàn gắn, hãy chấp nhận, không quan tâm nữa và trưởng thành.
Nhà thần kinh học Helen Fisher cho biết sau giai đoạn “phản kháng”, não sẽ bước vào giai đoạn “từ bỏ/thất vọng”, sau đó chấp nhận và trưởng thành. “Bạn trải qua đau đớn và lo âu cực độ, nhưng cuối cùng rồi sẽ hồi phục. Bạn sẽ không bao giờ quên người đã rời bỏ bạn, nhưng bạn sẽ sống tiếp và yêu người khác.”
Kết luận
“Cù lòi” là một hiện tượng phổ biến trong tình yêu, xuất phát từ những phản ứng hóa học trong não và những yếu tố tâm lý phức tạp. Để thoát khỏi vòng xoáy này, hãy thành thật với bản thân, đối diện với những vấn đề trong mối quan hệ và học cách chấp nhận, buông bỏ để tìm kiếm hạnh phúc mới.