Toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế sau WTO đã đưa Việt Nam trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Đại dịch Covid-19 gây đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu, tạo ra những thách thức và cơ hội mới cho nền kinh tế Việt Nam.
Bài viết này cung cấp cái nhìn tổng quan về chuỗi cung ứng toàn cầu và ảnh hưởng của nó đến Việt Nam trong bối cảnh đại dịch Covid-19. Từ đó, giúp bạn đọc có thể tự vạch ra hướng phát triển phù hợp.
Việc làm Logistics tại HRchannels
Mục Lục
Chuỗi Cung Ứng Toàn Cầu Là Gì?
Có nhiều định nghĩa về chuỗi cung ứng, nhưng có thể hiểu đơn giản: “Chuỗi cung ứng là một hệ thống các hoạt động liên quan đến việc cung cấp, sản xuất và phân phối một sản phẩm hoặc dịch vụ từ nhà cung cấp đầu tiên đến người tiêu dùng cuối cùng.” Hoặc, chuỗi cung ứng là quá trình từ nguyên liệu thô đến sản phẩm hoàn chỉnh được đưa tới tay người tiêu dùng.
Từ đó, chuỗi cung ứng toàn cầu được định nghĩa: “Chuỗi cung ứng toàn cầu bao gồm tất cả các hoạt động liên quan đến việc cung cấp, sản xuất và phân phối một sản phẩm hoặc dịch vụ từ nhà cung cấp đầu tiên đến người tiêu dùng cuối cùng trên phạm vi toàn cầu.”
Chuỗi cung ứng toàn cầu là gì?
Hiểu một cách đơn giản, chuỗi cung ứng toàn cầu là một mạng lưới toàn cầu, trong đó doanh nghiệp mua hoặc sử dụng hàng hóa, dịch vụ từ nước ngoài để cung cấp, sản xuất và phân phối sản phẩm hoặc dịch vụ.
Một chuỗi cung ứng hiệu quả đòi hỏi sự gắn kết chặt chẽ giữa các doanh nghiệp, quản lý dòng thông tin, sản phẩm và tài chính để tối ưu lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro.
Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả chuỗi cung ứng toàn cầu, bao gồm số lượng và thời gian khách hàng cần hàng hóa. Dự báo nhu cầu chính xác là yếu tố then chốt để đảm bảo cung cấp đủ hàng hóa mà không gây tồn kho hoặc thiếu hụt.
Thực Trạng Chuỗi Cung Ứng Toàn Cầu Trong Bối Cảnh Covid-19
Đại dịch Covid-19 đã gây ra những thay đổi lớn trong chuỗi cung ứng toàn cầu, gián đoạn cả về cung và cầu, gây thiệt hại kinh tế cho nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.
Các biện pháp giãn cách xã hội, phong tỏa đã dẫn đến khan hiếm nguồn cung vật liệu và sụt giảm nhu cầu tiêu dùng. Doanh nghiệp, người dân và chính phủ đều gặp khó khăn trong việc mua sắm hàng hóa thiết yếu.
Thống kê cho thấy thương mại đình trệ tại các khu vực bị phong tỏa, kéo dài thời gian xử lý đơn hàng và thiếu đơn hàng mới. Các doanh nghiệp đang dần cạn kiệt các đơn hàng cũ và đối mặt với nhiều khó khăn hơn trong tương lai.
Đại dịch Covid-19 cho thấy sự “mong manh” của chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là sự phụ thuộc vào các nhà máy sản xuất tại Trung Quốc trong nhiều lĩnh vực quan trọng. Khi các nhà máy ở Trung Quốc đóng cửa do dịch bệnh, các nhà sản xuất đã phải rất khó khăn để tìm kiếm nguồn cung thay thế.
Thực trạng của chuỗi cung ứng toàn cầu hiện nay
Để giảm thiểu rủi ro, các doanh nghiệp toàn cầu đang hướng đến đa dạng hóa nguồn cung thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào Trung Quốc. Sự chuyển dịch này tạo cơ hội lớn cho các trung tâm sản xuất như Việt Nam, Ấn Độ và Mexico.
Cùng với đó là xu hướng phân cấp năng lực sản xuất, khi một số quốc gia bắt đầu chuyển dịch các mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng về nước. Xu hướng này đi kèm với tự động hóa, sản xuất hàng loạt và số hóa chuỗi cung ứng.
Đại dịch cũng cho thấy lợi ích của việc đưa các bộ phận khác nhau của doanh nghiệp đa quốc gia đến gần nhau hơn, rút ngắn khoảng cách giữa nhà cung cấp và khách hàng, xây dựng mạng lưới sản xuất linh hoạt và bền vững hơn.
Một yếu tố quan trọng khác là số hóa mối quan hệ giữa người mua và nhà cung cấp. Sử dụng hiệu quả AI (trí tuệ nhân tạo) và IoT (internet vạn vật) giúp chuỗi cung ứng nhanh chóng chuyển đổi qua các nhà cung cấp thay thế khi có gián đoạn. Xây dựng chuỗi cung ứng thông minh và tiết kiệm thời gian là chìa khóa để vượt qua những “sóng gió” trong tương lai.
Vai Trò Của Việt Nam Trong Chuỗi Cung Ứng Toàn Cầu
Mặc dù đại dịch gây gián đoạn chuỗi cung ứng tại Việt Nam, nhưng vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu vẫn rất quan trọng.
Việt Nam là một trong những trung tâm sản xuất quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong các lĩnh vực dệt may, chip điện tử và ô tô.
Vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng và sản xuất của Mỹ ngày càng quan trọng. Nhiều công ty nổi tiếng của Mỹ đã và đang tăng cường đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam như Apple, Intel, Ford, General Electric, Pepsi, Coca-Cola, Nike, Microsoft, Citi Group, P&G.
Ông Steve Lamar, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc AAFA (Hiệp hội May mặc và Giày dép Mỹ ) cho biết “Việt Nam đã trở thành nhà cung cấp chính các nguyên liệu đầu vào cho ngành sản xuất giày dép của Mỹ, đồng thời cũng là nhà cung cấp hàng dệt may, giày dép lớn thứ hai cho thị trường Mỹ, chiếm 20% tổng lượng hàng xuất khẩu”.
Việc AAFA đề nghị Tổng thống Mỹ cấp vaccine cho Việt Nam cho thấy Mỹ đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng.
Tìm việc làm chuổi cung ứng
Xu hướng đa dạng hóa nguồn sản xuất và dịch chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc đã khiến Việt Nam trở thành địa điểm thay thế tiềm năng. Nhiều doanh nghiệp lớn của Mỹ như Google, Microsoft, Apple đang có xu hướng dịch chuyển sản xuất sang Việt Nam. Việt Nam đang dần trở thành điểm thay thế quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Trong một báo cáo vào ngày 7/9 của Australia & New Zealand Banking Group (ANZ) đã nhận định: “đại dịch không làm thay đổi sức hấp dẫn của Việt Nam trong tư cách là một trung tâm sản xuất, mà còn có nhiều không gian linh hoạt để thúc đẩy sự phục hồi kinh tế”.
Việt Nam ngày càng quan trọng hơn trong chuỗi cung ứng toàn cầu, trong đó có thị trường Mỹ. Mặc dù nhiều doanh nghiệp nước ngoài gần đây đã lên tiếng về những khó khăn do dịch Covid-19 bùng phát, nhưng họ vẫn tin tưởng vào sự phát triển của Việt Nam và tiếp tục lựa chọn Việt Nam là thị trường đầu tư lâu dài.
Cơ Hội Việc Làm Trong Ngành Chuỗi Cung Ứng Tại Việt Nam
Nếu như 10 năm trước cụm từ “chuỗi cung ứng” còn ít được sử dụng, thì hiện nay, với xu hướng toàn cầu hóa và việc Việt Nam gia nhập WTO, Việt Nam đã trở thành một mắt xích quan trọng của chuỗi cung ứng toàn cầu.
Môi trường kinh doanh thông thoáng và chi phí lao động cạnh tranh đã khiến ngành supply chain tại Việt Nam trở thành lĩnh vực hoạt động sôi nổi bậc nhất. Rất nhiều doanh nghiệp lớn và tập đoàn đa quốc gia có bộ phận chuyên quản lý chuỗi cung ứng. Số lượng doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực supply chain cũng gia tăng nhanh chóng. Thống kê cho thấy có ít nhất 300.000 doanh nghiệp và hơn 1,5 triệu lao động hiện đang hoạt động trong ngành supply chain.
Cùng với đó, làn sóng dịch chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc của các doanh nghiệp toàn cầu đã mở ra cơ hội việc làm lớn hơn cho Việt Nam trong ngành chuỗi cung ứng.
Cơ hội việc làm của Việt Nam trong ngành chuỗi cung ứng
Những động thái gần đây của First Solar khi đầu tư 1 tỷ USD để xây dựng nhà máy tại TP.HCM; hay Intel với khoản đầu tư 1 tỷ USD vào đầu năm và kế hoạch đầu tư đang được xây dựng với quy mô hàng tỷ USD, đã cho thấy sự chuyển dịch mạnh mẽ sản xuất của chuỗi cung ứng toàn cầu.
Cơ hội việc làm lớn, thu nhập tốt, tuy nhiên nhược điểm của thị trường lao động Việt Nam là chất lượng nguồn nhân lực ngành supply chain còn thấp. Rất ít nhân sự có khả năng đảm nhận công việc ngay lập tức mà không cần doanh nghiệp đào tạo lại.
Nếu bạn đang muốn trở thành một nhân sự chuyên nghiệp trong ngành supply chain, hãy nỗ lực chuẩn bị hành trang thật vững chắc và tham gia vào lĩnh vực chuỗi cung ứng để vươn tới thành công sớm nhất.
Tóm lại, Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu có nhiều biến động. Để tận dụng tốt các cơ hội và vượt qua thách thức, các doanh nghiệp và người lao động Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực cạnh tranh, đổi mới sáng tạo và thích ứng với những thay đổi của thị trường.