Hình thức tổ chức họ, hụi, biêu, phường (gọi chung là chơi hụi) ngày càng phổ biến tại Việt Nam, với số tiền tham gia ngày càng lớn, thậm chí lên đến hàng tỷ đồng. Dù không bị pháp luật cấm, người dân cần nắm vững các quy định pháp luật mới nhất để tránh rủi ro và bảo vệ quyền lợi của mình. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết và cập nhật nhất về các quy định này.
1. Khái niệm và các bên liên quan
Điều 471 Bộ luật Dân sự 2015 định nghĩa chơi hụi là một hình thức giao dịch tài sản theo tập quán, dựa trên thỏa thuận của một nhóm người về số lượng thành viên, thời gian, số tiền (hoặc tài sản khác), phương thức góp, cách thức lĩnh hụi, quyền và nghĩa vụ.
- Dây hụi: Một nhóm hụi cụ thể được hình thành dựa trên thỏa thuận của các thành viên.
- Chủ hụi: Người tổ chức, quản lý dây hụi, thu và giao các phần hụi cho thành viên đủ điều kiện lĩnh ở mỗi kỳ mở hụi cho đến khi kết thúc dây hụi. Chủ hụi có thể đồng thời là thành viên.
- Thành viên: Người tham gia dây hụi, có quyền góp, lĩnh tiền hụi và nhận lãi (nếu là hụi có lãi).
2. Nguyên tắc tổ chức và điều kiện tham gia chơi hụi
Nghị định 19/2019/NĐ-CP quy định rõ các nguyên tắc tổ chức hụi:
- Tuân thủ các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự.
- Mục đích tương trợ lẫn nhau giữa các thành viên.
- Nghiêm cấm lợi dụng để cho vay nặng lãi, lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, huy động vốn trái phép, hoặc vi phạm pháp luật khác.
Ảnh: Hình thức chơi hụi phổ biến trong cộng đồng, cần tuân thủ quy định pháp luật để đảm bảo an toàn tài chính.
Điều kiện để trở thành thành viên và chủ hụi:
- Thành viên:
- Từ đủ 18 tuổi trở lên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
- Người từ đủ 15 đến dưới 18 tuổi có tài sản riêng có thể tham gia, nhưng nếu tài sản là bất động sản hoặc động sản phải đăng ký quyền sở hữu thì cần có sự đồng ý của người đại diện theo pháp luật.
- Đáp ứng các điều kiện khác theo thỏa thuận của những người tham gia dây hụi.
- Chủ hụi:
- Từ đủ 18 tuổi trở lên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
- Nếu các thành viên tự tổ chức dây hụi, chủ hụi phải được hơn 1/2 thành viên bầu, trừ khi có thỏa thuận khác.
- Đáp ứng các điều kiện khác theo thỏa thuận của những người tham gia dây hụi.
3. Thỏa thuận về dây hụi: Hình thức và nội dung
Các thỏa thuận về dây hụi, bao gồm cả sửa đổi, bổ sung, phải được lập thành văn bản. Văn bản này không bắt buộc phải công chứng, chứng thực, nhưng các bên có thể thực hiện nếu có nhu cầu.
Văn bản thỏa thuận về dây hụi cần có các nội dung sau:
- Thông tin cá nhân của chủ hụi: họ và tên, số CMND/CCCD/hộ chiếu, ngày tháng năm sinh, nơi cư trú.
- Số lượng thành viên, họ tên, số CMND/CCCD/hộ chiếu, ngày tháng năm sinh, nơi cư trú của từng thành viên.
- Phần đóng góp hụi, phương thức góp, lĩnh hụi.
- Thời gian diễn ra dây hụi, thời gian của kỳ mở hụi.
Ngoài ra, các bên có thể thỏa thuận thêm về:
- Lãi suất (đối với hụi có lãi).
- Mức hoa hồng của chủ hụi (nếu có).
- Giao phần hụi cho thành viên.
- Việc ký quỹ hoặc các biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ của chủ hụi.
- Phương thức, điều kiện, thời điểm gia nhập, rút khỏi dây hụi, chấm dứt dây hụi.
- Trách nhiệm của chủ hụi, thành viên khi vi phạm nghĩa vụ.
4. Gia nhập, rút khỏi và chấm dứt dây hụi: Quyền và nghĩa vụ
- Gia nhập dây hụi:
- Cần có sự đồng ý của chủ hụi và tất cả các thành viên.
- Có tài sản đủ để góp phần hụi theo thỏa thuận.
- Tuân thủ các điều kiện khác quy định trong văn bản thỏa thuận (nếu có).
Ảnh: Văn bản thỏa thuận chơi hụi cần ghi rõ các điều khoản để bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia.
-
Rút khỏi dây hụi:
- Thành viên đã lĩnh hụi: Được rút khi đã đóng đủ các phần hụi chưa góp và giao cho chủ hụi hoặc thành viên giữ sổ hụi.
- Thành viên đã góp hụi nhưng chưa lĩnh: Được nhận lại các phần hụi theo văn bản thỏa thuận, hoặc nhận lại các phần đã góp tại thời điểm kết thúc dây hụi hoặc rút khỏi dây hụi. Đồng thời, phải hoàn trả một phần tiền lãi đã nhận (nếu hụi có lãi) và thực hiện các nghĩa vụ khác (nếu có). Nếu gây thiệt hại cho hụi, phải bồi thường.
- Thành viên qua đời: Quyền và nghĩa vụ được giải quyết theo pháp luật về thừa kế. Việc tham gia dây hụi của người thừa kế thực hiện theo thỏa thuận.
-
Chấm dứt dây hụi:
- Khi mục đích chơi hụi của các thành viên đã đạt được.
- Theo thỏa thuận trong văn bản thỏa thuận.
- Các trường hợp khác theo quy định của pháp luật.
Khi dây hụi chấm dứt, quyền và nghĩa vụ của các thành viên được thực hiện theo thỏa thuận và theo quy định tại Bộ luật Dân sự 2015.
5. Rủi ro và lưu ý quan trọng khi tham gia chơi hụi
Mặc dù chơi hụi là một hình thức tương trợ tài chính phổ biến, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro:
- Chủ hụi vỡ nợ hoặc bỏ trốn: Đây là rủi ro lớn nhất, khiến các thành viên mất trắng số tiền đã góp.
- Thành viên không góp đủ: Ảnh hưởng đến quyền lợi của những người khác.
- Tranh chấp về lãi suất, cách thức góp, lĩnh: Do thỏa thuận không rõ ràng hoặc không được thực hiện đúng.
- Lừa đảo: Một số đối tượng lợi dụng hình thức chơi hụi để lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Để giảm thiểu rủi ro, người dân cần lưu ý:
- Tìm hiểu kỹ về chủ hụi: Chọn người có uy tín, trách nhiệm, và khả năng tài chính ổn định.
- Lập văn bản thỏa thuận rõ ràng: Ghi đầy đủ các điều khoản, quyền và nghĩa vụ của các bên.
- Góp hụi đúng hạn: Đảm bảo thực hiện đúng cam kết.
- Theo dõi sát sao hoạt động của dây hụi: Nắm bắt thông tin kịp thời và giải quyết các vấn đề phát sinh.
- Báo cáo cơ quan chức năng nếu có dấu hiệu bất thường: Kịp thời ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật.
Kết luận
Chơi hụi là một hình thức giao dịch dân sự phổ biến, nhưng cần được thực hiện một cách cẩn trọng và tuân thủ các quy định của pháp luật. Việc nắm vững các quy định mới nhất của pháp luật về chơi hụi, cũng như các nguyên tắc và lưu ý khi tham gia, sẽ giúp người dân bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, đồng thời tránh được những rủi ro không đáng có. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, người dân nên tìm đến các chuyên gia pháp lý để được tư vấn và hỗ trợ.