Trong văn hóa đại chúng, không ít lần chúng ta cảm thấy cái kết của một cuốn sách hay bộ phim không thỏa mãn. Và thế là, nhiều người đã tự tay viết nên những câu chuyện tiếp nối, những diễn giải khác biệt. Loại hình văn học nghiệp dư này được gọi là fanfic (fan fiction). Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về fanfic, cũng như khái niệm “canon” liên quan mật thiết đến nó.
Mục Lục
Tiểu Thuyết Fan Hâm Mộ (Fanfic) Là Gì?
“Fan fiction,” hay còn gọi là fanfic, FF, fan hư cấu, hoặc fik, là một loại hình sáng tác nghiệp dư dựa trên các tác phẩm đã có, như sách, phim, phim truyền hình, truyện tranh và thậm chí cả trò chơi điện tử.
Khác với những tác phẩm gốc, fanfic thường sử dụng thế giới, nhân vật hoặc tình huống đã được tạo ra bởi người khác, và phát triển câu chuyện theo hướng riêng của tác giả. Điều này có thể là phần tiếp theo, phần tiền truyện, ngoại truyện, crossover (kết hợp nhiều tác phẩm), hoặc thậm chí là khởi động lại (reboot) toàn bộ câu chuyện.
Trong thế giới fanfic, các tác giả (thường được gọi là “ficwriters”) có rất nhiều trang web để đăng tải, chia sẻ, thảo luận và đọc các tác phẩm của nhau.
Đặc Điểm và Phân Loại Của Fanfic
Một trong những đặc điểm nổi bật của fanfic là tính phi lợi nhuận. Do sử dụng các nhân vật và thế giới thuộc sở hữu trí tuệ của người khác, việc kiếm tiền từ fanfic thường bị coi là vi phạm bản quyền. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp ngoại lệ, khi các tác giả fanfic đã thành công trong việc xuất bản và thu lợi nhuận từ tác phẩm của mình.
Ví dụ, cuốn “The Wind Done Gone” (2001) của Alice Randall, một ngoại truyện của “Cuốn theo chiều gió” (Gone with the Wind), đã vướng vào tranh chấp bản quyền nhưng cuối cùng vẫn được xuất bản và mang lại lợi nhuận. Hay như Seth Grahame-Smith, người nổi tiếng với việc viết fanfic kết hợp các tác phẩm văn học cổ điển với yếu tố kinh dị, như “Pride and Prejudice and Zombies” (Kiêu hãnh và định kiến và zombie).
Fanfic có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau:
- Theo bản chất mối quan hệ: Tập trung vào tình bạn, tình yêu, thù hận…
- Theo phương thức sáng tạo: Dựa trên cốt truyện gốc, xây dựng thế giới mới…
- Theo diễn biến: Tiếp nối, song song, tiền truyện…
- Theo độ dài: One-shot (một chương), shortfic (ngắn), longfic (dài)…
- Theo bản gốc: Dựa trên sách, phim, truyện tranh…
- Theo đánh giá độ tuổi: K (mọi lứa tuổi), T (teen), M (mature – trưởng thành)…
Canon Là Gì Trong Fanfic?
Trong thế giới fanfic, “canon” dùng để chỉ toàn bộ thông tin chính thức và xác thực về thế giới hư cấu của một tác phẩm gốc, được công nhận bởi tác giả hoặc người giữ bản quyền. Nói một cách đơn giản, canon là phiên bản “chuẩn” của câu chuyện, là nền tảng để các tác giả fanfic xây dựng tác phẩm của mình.
Ví dụ: Trong fanfiction Star Wars, canon bao gồm sáu bộ phim điện ảnh đầu tiên, loạt phim hoạt hình The Clone Wars, và các tiểu thuyết và truyện tranh đã được phê duyệt.
Tuân thủ canon có nghĩa là các tác giả fanfic sử dụng các nhân vật và sự kiện đã được thiết lập trong tác phẩm gốc. Nếu có thêm nhân vật hoặc tình tiết mới, chúng phải phù hợp với logic và tính cách của thế giới gốc. Nếu không, fanfic đó được coi là “non-canon” (không tuân theo canon).
Tuy nhiên, khái niệm canon không phải lúc nào cũng bất biến. Đôi khi, khi một tác phẩm được chuyển thể thành phim hoặc các phiên bản khác, các nhà biên kịch có thể thay đổi một số yếu tố để phù hợp với bối cảnh mới, dẫn đến sự thay đổi trong canon.
Canon và Fanon: Sự Khác Biệt
Bên cạnh canon, còn có một khái niệm quan trọng khác trong fanfic là “fanon”. Fanon (fan canon) là tập hợp các ý tưởng, lý thuyết và thông tin không chính thức về thế giới hư cấu, được cộng đồng người hâm mộ chấp nhận rộng rãi, nhưng không được xác nhận bởi tác giả gốc.
Fanon thường được tạo ra để giải thích những lỗ hổng trong cốt truyện, bổ sung thông tin chi tiết về các nhân vật, hoặc đơn giản là thể hiện những cách diễn giải khác nhau về tác phẩm gốc.
Điều thú vị là đôi khi, fanon có thể trở thành canon. Ví dụ, trong bộ truyện “Harry Potter”, nhiều người hâm mộ đã có những lý thuyết riêng về động cơ của nhân vật Severus Snape. Khi cuốn sách cuối cùng được xuất bản, một số lý thuyết này đã được xác nhận là đúng, trở thành một phần của canon.
Trong những năm gần đây, các nhà biên kịch thường sử dụng các yếu tố fanon khi làm việc trên các phần tiếp theo hoặc phần tiền truyện, cho thấy sự ảnh hưởng ngày càng tăng của cộng đồng người hâm mộ đối với các tác phẩm gốc.
Ví Dụ Về Fanfic Trong Các Tác Phẩm Nổi Tiếng
Để hiểu rõ hơn về fanfic và canon, hãy cùng xem xét một vài ví dụ cụ thể:
- Naruto: Với lượng fan hâm mộ đông đảo, “Naruto” có vô số fanfic xoay quanh các mối quan hệ tình cảm giữa các nhân vật, đặc biệt là Sakura Haruno với Naruto hoặc Sasuke.
- Fairy Tail: Tương tự, “Fairy Tail” cũng có nhiều fanfic tập trung vào các cặp đôi như Natsu và Lucy, Gerard và Elsa, Grey và Juvia.
- Harry Potter: Thế giới phù thủy của “Harry Potter” là nguồn cảm hứng bất tận cho các tác giả fanfic, với những câu chuyện về tình bạn, tình yêu và cuộc sống của các nhân vật phụ.
- Siêu Nhiên (Supernatural): Loạt phim truyền hình “Supernatural” có rất nhiều fanfic crossover với các tác phẩm khác, như “Harry Potter”, “Hellsing”, “Naruto” và thậm chí cả “My Little Pony”.
Kết Luận
Fanfic là một loại hình sáng tạo độc đáo, cho phép người hâm mộ khám phá và mở rộng thế giới của các tác phẩm yêu thích. Dù tuân thủ canon hay tạo ra những diễn giải hoàn toàn mới, fanfic đều là một phần quan trọng của văn hóa đại chúng, thể hiện sự đam mê và sáng tạo của cộng đồng người hâm mộ.