Thông thường, các hình thức tích lũy, huy động tiền với lãi suất cao luôn tiềm ẩn những rủi ro. Do đó, người dân cần cảnh giác và có những hiểu biết nhất định để không bị cái lợi trước mắt dẫn đến cảnh “trắng tay” sau này. Chơi họ, một hình thức vay vốn dân gian lâu đời, cũng không nằm ngoài quy luật đó. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về hình thức này, giúp bạn hiểu rõ hơn và tránh được những rủi ro tiềm ẩn.
Mục Lục
1. Bản Chất Của Chơi Họ
Chơi hụi (còn gọi là họ, biêu, phường) là một hình thức huy động vốn đã có từ lâu đời trong đời sống kinh tế của người Việt. Trước đây, nó được xem như một tập tục truyền thống. Tuy nhiên, từ năm 2006, pháp luật Việt Nam đã chính thức công nhận hình thức này và có những hướng dẫn cụ thể trong Nghị định 144/2006/NĐ-CP, sau đó được thay thế bởi Nghị định 19/2019/NĐ-CP về họ, hụi, biêu, phường. Điều này cho thấy sự công nhận và quản lý của pháp luật đối với hình thức tài chính này.
2. Các Chủ Thể Tham Gia Chơi Họ
Một dây họ (tổ chức chơi họ) cần có những thành phần sau:
- Chủ họ: Là người đứng ra tổ chức và quản lý dây họ. Chủ họ có trách nhiệm thu các phần họ từ các thành viên và giao cho người được lĩnh họ trong mỗi kỳ mở họ. Chủ họ có thể đồng thời là một thành viên của dây họ.
- Thành viên: Là những người tham gia vào dây họ, có nghĩa vụ góp phần họ và có quyền được lĩnh họ (nhận tiền) theo thỏa thuận. Nếu là họ có lãi, thành viên còn phải trả lãi cho những người đã lĩnh họ trước đó.
3. Các Hình Thức Chơi Họ Phổ Biến
Hiện nay, có hai hình thức chơi họ phổ biến: họ không có lãi và họ có lãi. Mỗi hình thức có những đặc điểm và rủi ro riêng.
a. Họ Không Có Lãi
Đây là hình thức vay vốn nhanh chóng, đơn giản, không đòi hỏi nhiều thủ tục phức tạp.
Ví dụ, một dây họ có 10 người tham gia, mỗi người góp 30.000 đồng mỗi ngày. Kỳ họ kéo dài 30 ngày. Đến cuối kỳ, một người sẽ nhận được tổng số tiền là: 30.000 đồng/người/ngày x 10 người x 30 ngày = 9.000.000 đồng. Số tiền này sẽ được lần lượt trao cho từng người theo thứ tự đã thỏa thuận.
Ví dụ, người A nhận tiền trong tháng đầu tiên. Mặc dù mới chỉ góp được 900.000 đồng, A đã nhận về 9.000.000 đồng, gấp 10 lần số tiền đã góp. Trong những tháng tiếp theo, A vẫn phải tiếp tục đóng tiền để bù vào phần họ cho những người khác.
Trong một số trường hợp, người nhận họ có thể phải trích một khoản hoa hồng cho chủ họ theo thỏa thuận ban đầu.
b. Họ Có Lãi
Hình thức này cũng bao gồm chủ họ và các thành viên, nhưng điểm khác biệt nằm ở việc người nào lĩnh họ trước sẽ chịu thiệt hơn so với người lĩnh họ sau.
Ví dụ, một dây họ có 10 người. Trong tháng đầu, mỗi người đóng 800.000 đồng. Người lĩnh họ đầu tiên sẽ phải đóng 1.000.000 đồng trong các tháng tiếp theo cho đến hết chu kỳ, chịu lỗ 200.000 đồng mỗi tháng. Những người lĩnh họ ở các tháng sau sẽ nhận được số tiền do 10 người đóng và trả một khoản tiền công cho chủ họ (ví dụ: 1.000.000 đồng).
Trong hình thức này, người lĩnh họ trước sẽ phải bù cho người lĩnh họ sau, cũng như trả công cho chủ họ.
4. Những Lưu Ý Quan Trọng Khi Chơi Họ
Chơi họ bản chất là một hình thức góp vốn mang tính tương trợ, giúp mọi người tiếp cận nguồn vốn để làm ăn, phát triển kinh tế gia đình. Tuy nhiên, để giảm thiểu rủi ro, bạn cần lưu ý những điểm sau:
- Chọn Chủ Họ Uy Tín: Chỉ tham gia các dây họ do người có uy tín đứng ra tổ chức. Bạn có thể đánh giá mức độ tin cậy qua nhân thân, gia đình, và lịch sử tổ chức các dây họ trước đó của người này.
- Tìm Hiểu Kỹ Thành Viên: Cần biết rõ thông tin về những người cùng chơi họ để tránh trường hợp một người nhận tiền xong rồi bỏ trốn, gây thiệt hại cho những người còn lại.
- Cẩn Thận Với Lãi Suất: Đối với hình thức họ có lãi, không nên tham gia vào những dây họ có lãi suất quá cao (ví dụ: từ 20-40% tiền gốc), vì điều này tương đương với việc vay nặng lãi. Nghị định 19/2019/NĐ-CP quy định lãi suất trong họ có lãi do các thành viên thỏa thuận, nhưng không được vượt quá 20%/năm của tổng giá trị các phần họ phải góp trừ đi giá trị các phần họ đã góp trên thời hạn còn lại của dây họ. Nếu lãi suất vượt quá mức quy định, phần vượt quá sẽ không có hiệu lực.
- Hoa Hồng Hợp Lý: Không nên tham gia vào các dây họ có lãi mà chủ họ yêu cầu mức hoa hồng quá cao.
- Ghi Chép Rõ Ràng: Mọi hoạt động chơi họ cần được ghi chép rõ ràng trong sổ sách, với đầy đủ chứng từ, thông tin chi tiết về diễn biến của dây họ. Nghị định 19/2019/NĐ-CP quy định thỏa thuận về dây họ phải được lập thành văn bản và có thể được công chứng, chứng thực theo yêu cầu của các thành viên.
5. Kết Luận
Chơi họ là một hình thức tài chính tiềm ẩn nhiều rủi ro. Để bảo vệ bản thân, người chơi cần trang bị kiến thức đầy đủ, lựa chọn chủ họ uy tín, tìm hiểu kỹ về các thành viên khác, và tuân thủ các quy định của pháp luật. Chỉ khi đó, bạn mới có thể tận dụng được lợi ích của hình thức này mà không phải đối mặt với nguy cơ “trắng tay”. Hãy luôn tỉnh táo và đưa ra quyết định sáng suốt trước khi tham gia bất kỳ dây họ nào.