Lời mở đầu: Bài viết này là cẩm nang toàn diện để làm chủ Civilization 6: Gathering Storm (Civ 6: GS) ở cấp độ cao. Dành cho những người chơi đã quen thuộc với Civ 6 và series Civilization nói chung, bài viết này sẽ giúp bạn nâng cao trình độ, từ nắm vững lý thuyết đến áp dụng thực tế để chiến thắng.
Cẩm nang Civilization 6: Gathering Storm (P.1) Hiệp Sĩ Bão Táp
Mục Lục
1. Phân Tích Sâu Rộng Civilization 6: Gathering Storm
1.1 Đột Phá So Với Các Phiên Bản Trước
Gathering Storm (GS) mang đến những cải tiến đáng kể so với phiên bản tiền nhiệm Rise and Fall, bao gồm:
- Tương tác môi trường: Các sự kiện tự nhiên như lũ lụt, núi lửa, và biến đổi khí hậu tác động trực tiếp đến lối chơi, buộc người chơi phải thích nghi và đưa ra các quyết định chiến lược.
- Hệ thống tài nguyên và năng lượng: Việc khai thác và sử dụng tài nguyên, đặc biệt là các nguồn năng lượng, có ảnh hưởng lớn đến môi trường và sự phát triển của nền văn minh. Quản lý hiệu quả các nguồn tài nguyên trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
- World Congress và Diplomatic Victory: Hệ thống ngoại giao được cải tiến với sự trở lại của World Congress, nơi các quốc gia có thể bỏ phiếu về các chính sách toàn cầu và cạnh tranh để giành chiến thắng ngoại giao.
- Cân bằng và bổ sung Leader, UU, UA: Nhiều Leader, Unique Unit (UU) và Unique Ability (UA) được điều chỉnh, bổ sung, tạo ra sự đa dạng và chiến thuật mới mẻ.
- Cải thiện AI: Trí tuệ nhân tạo (AI) được nâng cấp, mang đến những đối thủ cạnh tranh và thử thách hơn.
Những thay đổi (1), (3), (4) mang đến những trải nghiệm mới mẻ và thú vị, trong khi (2) và (5) tăng thêm chiều sâu chiến thuật và độ khó cho trò chơi, đáp ứng mong đợi của những người hâm mộ dòng game 4X (Explore, Expand, Exploit, Exterminate).
Giờ đây, chiến thuật “3 Horseman + 3 Archer” không còn đảm bảo chiến thắng. Việc khai thác tài nguyên chiến lược (Strategy Resources) theo số lượng hạn chế, cùng với hệ thống Power (điện) phụ thuộc vào khai thác tài nguyên, buộc người chơi phải tính toán kỹ lưỡng vị trí xây dựng thành phố, chiếm giữ, khai thác và phân bổ tài nguyên.
Ví dụ, nếu đối thủ sử dụng dầu (Oil) làm nguồn năng lượng chính và có lực lượng bộ binh (Infantry) lớn, bạn có thể sử dụng máy bay ném bom (Bomber) hoặc lính dù (Paratrooper) để phá hủy các mỏ dầu của họ. Mất điện và giảm 14 Combat Strength sẽ khiến Infantry của đối phương suy yếu đáng kể.
Cẩm nang Civilization 6: Gathering Storm (P.1) Hiệp Sĩ Bão Táp
Firaxis đã nỗ lực cải thiện hệ thống ngoại giao và khôi phục chiến thắng ngoại giao (Diplomatic Victory). Mặc dù một số Empire được tùy chỉnh để phù hợp với chiến thắng này, hệ thống ngoại giao vẫn chưa phát huy hết tiềm năng. Trong nhiều trường hợp, bạn không cần quá quan tâm đến Favor (một loại tiền tệ ngoại giao), và thường sẽ giành chiến thắng văn hóa (Culture) hoặc khoa học (Science) trước khi đạt được chiến thắng ngoại giao. Hệ thống ngoại giao trong Civ 6 chưa thể so sánh với Civ 5, đặc biệt là các bản mod, nơi việc cạnh tranh giành City-States và các thỏa thuận bí mật tạo nên những trải nghiệm khó quên.
Yếu tố biến đổi môi trường trong GS được Firaxis đầu tư kỹ lưỡng. Thiên tai được mô tả sống động và ấn tượng, đôi khi gây bất ngờ lớn cho người chơi. Với thiết lập thiên nhiên ở mức 3-4, một trận bão có thể cứu thành phố của bạn bằng cách tàn phá thành phố đối phương, hoặc một cơn lốc xoáy lớn có thể làm tan tác quân đội địch. Sự kết hợp giữa thảm họa thiên nhiên và các sự kiện xã hội (tương tự như mod Events trong Civ 5) hứa hẹn sẽ mang đến những trải nghiệm thú vị hơn nữa.
Cẩm nang Civilization 6: Gathering Storm (P.1) Hiệp Sĩ Bão Táp
1.2 Chiến Thuật và Chiến Lược Chinh Phục
Trong Civilization 6: Gathering Storm, có nhiều con đường dẫn đến chiến thắng, tùy thuộc vào độ khó và các thiết lập ban đầu. Tuy nhiên, luôn có những chiến lược hiệu quả hơn những chiến lược khác. Ví dụ, Pháp (French) hoặc Brazil có lợi thế trong việc giành chiến thắng văn hóa (Culture Victory). Ở độ khó thấp (1-2-3), điều này không quá quan trọng, nhưng ở độ khó cao (7-8), việc tận dụng tối đa lợi thế của một quốc gia là rất quan trọng.
Ở các thiết lập khó như Deity – Continent – Huge – Standard, việc tận dụng tối đa ưu thế của một quốc gia là điều tối quan trọng.
Chiến thuật là cách bạn thích ứng với từng tình huống cụ thể (quốc gia, thời kỳ, môi trường, địa hình, v.v.), trong khi chiến lược là phong cách bạn sử dụng để giành chiến thắng. Dù bạn hướng đến loại chiến thắng nào, chiến lược hiệu quả nhất thường là: Chiến tranh sớm – Thích ứng – Phát triển hòa bình.
Bạn có thể chọn lối chơi hòa bình, xây dựng liên minh và từ từ khám phá vũ trụ, nhưng đây là một trường hợp đặc biệt và không phải lúc nào cũng hiệu quả. Tại sao công thức “Chiến tranh sớm – Thích ứng – Phát triển hòa bình” lại là chiến lược hiệu quả nhất trong Civ 6: GS, bất kể bạn chọn quốc gia nào và hướng đến loại chiến thắng nào? Bởi vì:
1.2.1 Chiến tranh – Khoản Đầu Tư Sinh Lời Đầu Game
Hãy coi chiến tranh như một khoản đầu tư. Thay vì đầu tư vào việc xây dựng các Settlement hoặc District để mở rộng lãnh thổ hoặc phát triển một thành phố, hãy đầu tư vào Warrior, Archer, Horseman, Ram… để đạt được hiệu quả tối đa. Tại sao chúng ta lại xây dựng Settlement để tạo ra thành phố, rồi xây dựng District, trong khi chúng ta có thể sử dụng Warrior, Archer để chiếm các thành phố của AI? Tại sao phải xây District, xây Wonder, trong khi chúng ta có thể cướp chúng với chi phí rẻ hơn?
Ở cấp độ 7-8, AI được hưởng nhiều lợi thế. Nếu bạn cố gắng bắt kịp theo cách thông thường (xây thành phố, tranh Wonder, phát triển khoa học-xã hội…), bạn sẽ khó lòng theo kịp. Hoặc, ngay cả khi bạn vượt qua được một vài quốc gia láng giềng, có khả năng một quốc gia ở xa đang vượt trội hơn bạn về mọi mặt, và thất bại chỉ là vấn đề thời gian. Ngoài ra, sớm hay muộn, các quốc gia láng giềng AI sẽ xây dựng quân đội và “hỏi thăm” bạn. Bạn sẽ tốn rất nhiều tài nguyên để phòng thủ. AI có thể không thông minh trong chiến đấu, nhưng với nhiều thành phố hơn và lợi thế ban đầu, chiến thuật “biển người” của chúng có thể khiến bạn gặp khó khăn. Lúc này, bạn sẽ nhận ra rằng thời điểm AI phát triển là thời điểm thích hợp nhất để bạn hành động. A problem can’t be a problem if they don’t exist anymore – Cách tốt nhất để giải quyết một vấn đề là khiến nó không còn tồn tại.
Ở giai đoạn đầu, các Eureka và Inspiration dễ kích hoạt, cho phép bạn bắt kịp hoặc vượt qua AI về công nghệ. Ngoài ra, AI thường tập trung vào phát triển, và lực lượng quân sự của chúng không quá mạnh và có thể bị đánh bại. Thời điểm này, bạn cũng chưa gặp quá nhiều quốc gia khác, vì vậy việc “đánh sập” quốc gia láng giềng sẽ không gây ra quá nhiều rắc rối từ hệ thống ngoại giao. Ví dụ, thay vì xây 4-5 thành phố, hãy chỉ xây 2-3 thành phố và dồn sức vào 3 Archer, 4-5 Horseman (hoặc Swordsman) với 1 Ram. Sau đó, ổn định và phát triển khoa học – nghệ thuật. Khi bạn mạnh về quân sự và có thành tích, các quốc gia láng giềng sẽ tôn trọng khoa học và nghệ thuật của bạn hơn.
Cẩm nang Civilization 6: Gathering Storm (P.1) Hiệp Sĩ Bão Táp
Những lý do khác:
- Trên các bản đồ lớn (Large, Huge), bạn luôn giáp mặt với khoảng 2-3 quốc gia. Do lợi thế của AI, ít nhất một quốc gia sẽ mạnh lên và đàn áp bạn trong giai đoạn giữa và cuối trò chơi. Loại bỏ mối đe dọa này sớm là cách thông minh nhất để xử lý tình huống.
- Tầm quan trọng đặc biệt của các tài nguyên chiến lược. Nếu bạn không mở rộng lãnh thổ thông qua chiến tranh, nhiều khả năng bạn sẽ chỉ có 4-5 thành phố cơ bản vào cuối trò chơi, không tiếp cận được các nguồn than, dầu, uranium ở thời kỳ đầu công nghiệp, và do đó không thể duy trì công nghiệp (năng lượng gió, địa nhiệt… đến quá muộn) và quân đội thời kỳ này.
- Sớm hay muộn, AI cũng sẽ gây chiến với bạn. Hãy chọn thời điểm có lợi cho bạn để điều đó xảy ra.
Nhược điểm:
- Được ăn cả, ngã về không.
- Các quốc gia lân cận (nếu họ gặp bạn khi đang chiến tranh) sẽ ghét bạn suốt cả trò chơi, khiến bạn khó có được Luxury Resources hoặc Trade Deal có lợi. Tuy nhiên, như đã phân tích ở trên, hệ thống ngoại giao trong trò chơi không quá quan trọng.
- Căng thẳng. Chiến tranh là hình thức cao nhất của việc quản lý tài nguyên (thời gian, vàng, nhân lực, v.v.) và phân phối tài nguyên (Science input, Culture input…). Không phải lúc nào mọi việc cũng dễ dàng, và bạn có thể bị 2-3 quốc gia tấn công cùng lúc, hoặc gặp phải một thảm họa thiên nhiên. Mặc dù chiến tranh là cách nhanh nhất (tính theo số lượt) để kết thúc trò chơi, nhưng nó thường đòi hỏi thời gian chơi dài nhất, vì mỗi lượt bạn phải tính toán rất nhiều.
Vậy đến đây ta có thể kết luận, để chiến thắng nhanh nhất trước AI thì nên chiến tranh, và chiến tranh càng sớm càng tốt. Ưu điểm vượt trội nhược điểm và có thể áp dụng với bất cứ quốc gia cụ thể nào. Các quốc gia có khả năng chiến tranh sớm (ví dụ: UU thời cổ đại hoặc trung đại) đều được đánh giá cao trong phiên bản Civ 6: GS này.
1.2.2 Khả Năng Thích Ứng Linh Hoạt
Đôi khi chúng ta bắt đầu trò chơi với một ý tưởng cụ thể. Ví dụ, bạn vừa đọc một cuốn sách về nữ hoàng Eleanor và muốn thử sức với Eleanor of France, hướng tới chiến thắng văn hóa (Culture Victory). Những ý tưởng này có thể mang lại động lực, nhưng chưa chắc đã hiệu quả. Nếu bạn muốn chiến thắng bằng ý tưởng đó, hãy cứ tận hưởng. Tuy nhiên, nếu bạn chỉ đơn giản là muốn thắng, hoặc không muốn cảm xúc dẫn dắt, hãy thích ứng. Sự thích ứng này cực kỳ quan trọng trong một game chiến thuật dài hơi như Civilization.
Hãy nhớ rằng, bất kỳ bonus nào cũng nên là lợi thế, không phải sự ám ảnh. Với những người chơi thiếu kinh nghiệm, việc làm những thứ không liên quan có thể ảnh hưởng đến kết quả cuối cùng. Quay lại ví dụ về người chơi Eleanor of France, sẽ là sai lầm nếu spam Chateau và Theater District ở mọi nơi chỉ vì đó là khả năng riêng biệt. Khả năng của Eleanor rất mạnh, nhưng việc tập trung để phát huy khả năng đó có thể tốn kém và không hiệu quả bằng cách khác (trừ khi bạn muốn chinh phục thế giới bằng tình yêu!). Thay vào đó, hãy tập trung vào Wonder và Production ở midgame (thế mạnh của Pháp). Improvement nên tối đa hóa Farm, chứ không phải Chateau. Chỉ sau khi đã có 2-3 District, bạn mới nên bắt đầu xây Theater. Lúc này, nếu cần thiết, hãy phá Farm để xây lại Chateau. Bởi vì các Card bổ sung cho Culture Victory chỉ phát huy tác dụng ở late game, trong khi Culture ở midgame không quan trọng bằng những yếu tố khác.
Cẩm nang Civilization 6: Gathering Storm (P.1) Hiệp Sĩ Bão Táp
Ở Mid game, sau khi đã “bắt nạt” xong hàng xóm, hãy ổn định và suy nghĩ. Kiểm tra xem địa hình có đủ để bạn chơi Late game hay không (đủ tài nguyên, sát biển để xây khu du lịch, sát núi để xây công viên…). Sau đó, kiểm tra AI xem có ai đang vượt lên và đe dọa chiến thắng của bạn không. Đây là lúc bạn nghiên cứu hệ thống Spy, cách các bonus cộng dồn (rất quan trọng!), wonder/tech nào là keycore. Lúc này, bạn sẽ định hình cách chiến thắng của mình. Có thể bạn là một Canada yêu hòa bình và thích xây công viên quốc gia, nhưng nếu có cơ hội, hãy chiến thắng bằng khoa học (nếu đầu game đánh tan được AI láng giềng có địa hình đồi núi, chiếm được nhiều vị trí đẹp cho Campus và Space Race…) hoặc thắng bằng quân sự (quân đội đang mạnh, cứ tiến lên thôi).
Một bonus +1 ở đầu game sẽ hiệu quả hơn một bonus +10 ở cuối game. Đừng bao giờ cố định bản thân vào một kiểu chiến thắng nào. Mid game là để điều chỉnh. Nếu chiến tranh không hiệu quả nữa (đối thủ ở xa, đất xấu…), hãy đàm phán hòa bình. Nếu khả năng đặc biệt nào không hiệu quả, hãy bỏ qua. Một Mid game mềm dẻo sẽ giúp bạn cầm chắc chiến thắng đến 90%, kể cả khi vẫn còn 10 Deity AI đang đe dọa bạn.
1.2.3 Kiên Nhẫn – Chìa Khóa Đến Thành Công
Nếu bạn thực hiện tốt các bước trên, đến cuối game, việc duy nhất cần làm là chờ đợi chiến thắng. Với cá nhân người viết bài, việc ấn next turn khi biết chắc mình sẽ thắng (đứng đầu Science-Culture-Gold Input….) rất nhàm chán và mệt mỏi. Đây chính là điểm yếu lớn nhất của Civ 6:GS so với Civ 5: Vox Populi: late game của Civ 6 chỉ đẹp chứ không kịch tính. Nếu bạn chọn cách chiến thắng là Religious và Domination Victory thì late game có thể tương đối cân não, nhưng thường bạn sẽ vô tình chiến thắng bằng Culture hay Science Victory trước khi điều đó xảy ra. Đó là vì:
Cẩm nang Civilization 6: Gathering Storm (P.1) Hiệp Sĩ Bão Táp
- Chi phí chiến tranh (Religious cũng là một dạng chiến tranh – spam quân) quá cao. Với việc thay đổi hệ thống tài nguyên, bạn không thể “spam” những đạo quân lớn tiêu diệt cả thế giới. Việc này cũng tương tự như thế giới thực tại: chi phí chiến tranh quá cao so với lợi ích kinh tế (trừ các vấn đề liên quan đến đức tin/tôn giáo). Giả sử bạn đánh Map Huge có 12 quốc gia. Bạn tiêu diệt một nửa là đã có thể chiến thắng bằng Culture hay Science rồi. Cá nhân người viết bài thấy việc hoàn thiện Domination Victory chỉ như sở thích cá nhân.
- Culture và Science Victory dễ thở hơn so với các phiên bản trước. Tuy đây là nhược điểm của AI, nhưng nó cũng ảnh hưởng đến trải nghiệm trò chơi. Ví dụ, trong một trận mình chơi Persia và tiêu diệt 2 nước bên cạnh bằng Immortal, sau đó chuyển sang Culture Victory bằng cách spam Pairidaeza. Tuy nhiên, đến late game thì phát hiện ra Brazil ở lục địa bên kia cũng rất mạnh về Culture Victory. Thế là mình đổi sang Science Victory và việc này đơn giản là thay đổi trình tự xây dựng – Wonder – Phá Pairideaze để trồng rừng – thu gỗ – trồng rừng liên tục. Đặt Spy để chống phá hoại, vv và vv… Mặc dù AI cố gắng ngăn mình chiến thắng nhưng cũng không thể làm gì, lúc đó mình cảm giác rằng Culture và Science Victory hơi dễ dàng. Về sau thì mình nhận ra đó là sức mạnh đến từ các quốc gia linh hoạt như Persia, chứ không phải game thiết kế nhạt.
- AI hung hãn nhưng không thông minh. Việc này lúc đầu có thể làm chúng ta thích thú (chiến thắng dễ dàng, quân mình ít thắng quân địch đông…) nhưng về sau thì nhàm chán. Việc của bạn là di chuyển những đạo quân lv 5,6 ra chiến trường, “fortify until healed” + Supply/Medic những đạo quân tanker, hủy diệt đối phương bằng pháo và vũ khí tầm xa, lặp đi lặp lại như thế. Làm đi làm lại quá nhiều lần (và giết quá nhiều AI) thì bạn sẽ thấy tội lỗi và buồn chán không tả, lúc đó như kiểu mặt trời chân lý hiện lên, và bạn quăng hết súng đạn đi để nói về những thứ tốt đẹp của cuộc sống.
Tóm lại, Late game trong Civ 6: GS chỉ là hoàn thiện và thu thập chiến thắng cho bản thân. Cũng đôi lúc bạn nhận ra rằng mình không thể thắng được. Thắng thua không quan trọng, điều quan trọng là biết vì sao. Hiểu được điều này thì việc thắng AI trong Civ 6 trở nên đơn giản hơn bao giờ hết. Lúc đó nếu đủ tự tin thì hãy bước chân vào thế giới Multiplayer, Civ của AI và Civ Multiplayer là 2 thế giới khác hẳn nhau!
Bài viết phần 2 sẽ hướng dẫn cách thực hiện những điều trên như thế nào.