Bút Toán Kế Toán: Khái Niệm, Phân Loại và Hướng Dẫn Chi Tiết Cho Người Mới Bắt Đầu

Nhân viên kế toán chắc hẳn đã quen thuộc với thuật ngữ “Bút toán”. Tuy nhiên, đối với những người mới bắt đầu tìm hiểu về kế toán, việc nắm vững khái niệm và các loại bút toán có thể là một thách thức. Bài viết này từ Sen Tây Hồ sẽ giải thích chi tiết “Bút toán là gì?” và cung cấp kiến thức nền tảng để bạn tự tin hơn trong công việc kế toán.

Bạn đã thực sự hiểu rõ về bút toán kế toán?

Bút toán là gì trong kế toán?

Bút toán là quá trình ghi chép các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh vào hệ thống sổ sách kế toán, có thể sử dụng phần mềm hoặc sổ sách giấy. Mỗi bút toán có thể bao gồm nhiều hạng mục, mỗi hạng mục tương ứng với một định khoản “Nợ” hoặc “Có”. Một bút toán được xem là cân đối khi tổng giá trị các định khoản Nợ bằng tổng giá trị các định khoản Có.

Khi sử dụng phần mềm kế toán, các bút toán được nhập vào các sổ phụ (module như Phải Thu, Phải Trả,…) và tác động gián tiếp đến sổ cái. Ngược lại, khi ghi vào sổ giấy, định khoản “Nợ” phải được ghi trước, sau đó mới đến định khoản “Có”. Định khoản “Có” thường được viết lùi vào một chút để dễ phân biệt.

Cách ghi định khoản Nợ – Có vào sổ kế toán đúng chuẩn.

Phân loại bút toán kế toán: 3 loại kế toán viên cần nắm vững

Trong kế toán, có nhiều loại bút toán khác nhau, nhưng dưới đây là 3 loại cơ bản mà mọi kế toán viên cần phải thành thạo:

1. Bút toán điều chỉnh

Bút toán điều chỉnh là việc điều chỉnh các định khoản kế toán vào cuối mỗi kỳ kế toán để đảm bảo tính chính xác của doanh thu và chi phí. Có 5 loại bút toán điều chỉnh phổ biến:

  • Bút toán điều chỉnh khấu hao tài sản cố định: Phân bổ giá trị tài sản vào chi phí, thường sử dụng phương pháp khấu hao đường thẳng.
  • Bút toán điều chỉnh doanh thu nhận trước: Điều chỉnh doanh thu từ việc nhận tiền trước của khách hàng cho hàng hóa/dịch vụ chưa cung cấp, tạo ra khoản nợ phải trả.
  • Bút toán điều chỉnh doanh thu chưa thu: Điều chỉnh doanh thu đã phát sinh nhưng chưa thu tiền, đi kèm với khoản nợ phải thu.
  • Bút toán điều chỉnh chi phí trả trước: Điều chỉnh các khoản chi phí đã trả nhưng liên quan đến nhiều kỳ kế toán (ví dụ: tiền thuê mặt bằng, chi phí quảng cáo, bảo hiểm).
  • Bút toán điều chỉnh chi phí chưa trả: Điều chỉnh các khoản chi phí đã phát sinh nhưng chưa thanh toán (ví dụ: chi phí dịch vụ, lương tháng).

Việc thực hiện bút toán điều chỉnh đảm bảo tính chính xác của doanh thu và chi phí.

2. Bút toán kết chuyển

Bút toán kết chuyển được thực hiện vào cuối kỳ kế toán (tháng, quý, năm) để chuyển các tài khoản loại 5, 6, 7, 8 vào tài khoản loại 9, xác định kết quả kinh doanh (lãi/lỗ), tính thuế thu nhập doanh nghiệp và lợi nhuận sau thuế. Các bút toán kết chuyển bao gồm:

  • Chuyển các khoản giảm trừ doanh thu vào tài khoản doanh thu. Kết chuyển bên “Có” các tài khoản doanh thu (TK 511, 512, 515, 711) vào bên “Nợ” tài khoản xác định kết quả kinh doanh (TK 911).
  • Kết chuyển bên “Nợ” của các tài khoản chi phí (TK 632, 635, 641, 642, 811, 821) vào bên “Có” tài khoản xác định kết quả kinh doanh (TK 911).
  • Loại trừ các chi phí không hợp lý, cộng vào thu nhập chịu thuế, và xác định thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp.

3. Bút toán khóa sổ

Bút toán khóa sổ được thực hiện vào cuối kỳ kế toán để ghi nhận đầy đủ thông tin vào sổ sách, làm căn cứ lập báo cáo tài chính. Các bút toán khóa sổ bao gồm:

  • Phân bổ chi phí trả trước ngắn hạn và dài hạn, trích khấu hao tài sản cố định.
  • Tập hợp chi phí phát sinh và tính giá thành sản phẩm.
  • Kiểm kê tài sản cố định, hàng tồn kho, quỹ tiền mặt, đối chiếu với sổ phụ ngân hàng, xử lý chênh lệch.
  • Trích trước các khoản chi phí phát sinh trong năm nhưng chưa có đủ hóa đơn chứng từ.
  • Đối chiếu công nợ, điều chỉnh chênh lệch (nếu có), và thực hiện bù trừ công nợ.
  • Lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho, dự phòng nợ phải thu khó đòi, dự phòng đầu tư tài chính, và hoàn nhập dự phòng.
  • Kết chuyển giữa TK 133 (Thuế GTGT được khấu trừ) và TK 3331 (Thuế GTGT phải nộp) để chỉ còn một tài khoản có số dư.

Sổ sách kế toán sau bút toán khóa sổ là căn cứ lập báo cáo tài chính.

Kết luận

Kế toán là một lĩnh vực rộng lớn với nhiều thuật ngữ chuyên ngành. Việc hiểu rõ “Bút toán là gì?” là bước khởi đầu quan trọng cho bất kỳ ai muốn theo đuổi sự nghiệp kế toán. Bài viết này đã cung cấp những kiến thức cơ bản và phân loại các bút toán kế toán cần thiết. Hy vọng rằng, thông tin này sẽ giúp bạn tự tin hơn trong quá trình học tập và làm việc.

Tài liệu tham khảo