Toán Soroban được đánh giá là một phương pháp tối ưu giúp trẻ tiếp cận các con số và phát triển kỹ năng tính toán. Nếu bạn là phụ huynh hoặc giáo viên đang tìm kiếm một phương pháp giáo dục hiệu quả, thì việc tìm hiểu về toán Soroban là điều cần thiết. Hãy cùng Sen Tây Hồ khám phá toán Soroban là gì và cách dạy trẻ học toán hiệu quả với phương pháp này.
Mục Lục
Toán Soroban Là Gì?
Để hiểu rõ về lợi ích của giáo trình Soroban, trước tiên, chúng ta cần nắm vững định nghĩa về toán Soroban.
Toán Soroban là phương pháp tính toán sử dụng bàn tính Soroban, một công cụ cổ có nguồn gốc từ Trung Quốc. Bàn tính Soroban du nhập vào Nhật Bản vào thế kỷ XVII và nhanh chóng trở thành một công cụ tính toán phổ biến không chỉ ở Trung Quốc, Nhật Bản mà còn ở nhiều quốc gia châu Á khác.
Bàn tính Soroban – Công cụ hỗ trợ đắc lực cho phương pháp toán Soroban, giúp trẻ hình dung và thao tác dễ dàng.
Người Nhật đã nghiên cứu và phát triển phương pháp tính nhẩm nhanh dựa trên cơ chế của bàn tính Soroban. Đây được xem là một ứng dụng tính nhẩm nhanh, hỗ trợ phát triển trí não hiệu quả. Thậm chí, tại Nhật Bản, còn có các giải đấu Soroban cấp cao, đỉnh cao là Flash Anzan (tính nhẩm siêu tốc). Như vậy, bạn đã có cái nhìn tổng quan về phương pháp học toán Soroban.
Học Toán Soroban Có Thực Sự Tốt?
Ưu Điểm Vượt Trội Của Toán Soroban
Các nghiên cứu hiện đại chỉ ra rằng, việc trẻ trực tiếp thao tác và tiếp xúc với bàn tính Soroban mang lại nhiều lợi ích cho sự phát triển tư duy. Phương pháp tính toán bằng tay này giúp trẻ kích hoạt và sử dụng đồng thời cả hai bán cầu não trái và phải. Cụ thể, quá trình học bao gồm hai hoạt động chính: hình dung bàn tính và thực hiện các phép tính. Bán cầu não trái đảm nhiệm việc tính toán logic, trong khi bán cầu não phải phát huy khả năng sáng tạo và hình dung.
Học toán Soroban giúp trẻ phát triển đồng đều cả hai bán cầu não, tăng cường khả năng tư duy logic và sáng tạo.
Ứng dụng tính nhẩm Soroban được xem là một trong những phương pháp phát triển trí não hiệu quả nhất cho trẻ từ 4 đến 16 tuổi. Tuy nhiên, cũng có nhiều tranh luận xung quanh phương pháp này. Một số nhà nghiên cứu toán học cho rằng Soroban có thể gây “mệt mỏi” cho não bộ, đặc biệt là đối với trẻ nhỏ. Ngược lại, nhiều giáo viên nhận thấy rằng, khi sử dụng Soroban, trẻ có khả năng tưởng tượng các con số rất nhanh.
Lưu Ý Quan Trọng Khi Cho Trẻ Học Toán Soroban
Phương pháp phát triển trí não Soroban chỉ thực sự hiệu quả khi não bộ của trẻ đã phát triển đầy đủ về thể chất và tâm lý. Việc cho trẻ học Soroban quá sớm có thể gây ra những tác động tiêu cực do não bộ bị quá tải.
Giai đoạn từ 0 đến 2 tuổi là thời điểm não bộ của trẻ phát triển mạnh mẽ nhất. Sau 2 tuổi, cả hai bán cầu não tiếp tục hoàn thiện. Do đó, độ tuổi lý tưởng để bắt đầu học toán Soroban là từ 5 tuổi trở lên. Lúc này, trí não của trẻ đã phát triển tương đối hoàn thiện, giúp phương pháp Soroban phát huy tối đa hiệu quả phát triển não bộ.
Như vậy, học toán Soroban là một phương pháp thú vị và hiệu quả nếu được áp dụng đúng thời điểm. Cha mẹ và giáo viên nên cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định cho trẻ học Soroban, tránh việc học quá sớm hoặc quá muộn.
Chuyên Gia Nói Gì Về Việc Học Toán Soroban?
Soroban là một phương pháp giúp trẻ phát triển tư duy toàn diện bằng cả hai bán cầu não trái và phải. Tại sao lại như vậy?
Phương pháp này bao gồm hai yếu tố chính: tưởng tượng hình ảnh bàn tính và thực hiện các phép tính bằng tay. Trong khi đó, trí tuệ và cảm xúc ở bán cầu não trái có thể kết hợp với các phép tính logic. Sự kết hợp này giúp trẻ tập trung suy nghĩ sáng tạo và logic để giải quyết vấn đề.
Toán Soroban kích thích sự phối hợp giữa bán cầu não trái (logic) và bán cầu não phải (hình ảnh), giúp trẻ phát triển tư duy toàn diện.
Khi thực hiện phép tính bằng tay, ví dụ, khi nghe thấy số 75, thông tin này sẽ được truyền đến bán cầu não trái, sau đó não trái sẽ chuyển thông tin sang não phải. Tại đây, não phải sẽ hình dung và tái hiện sự di chuyển của các hạt bàn tính ở vị trí số 75. Như vậy, não trái ghi nhớ thông tin là số 75, còn não phải tập trung hình dung và suy đoán một cách trực quan về số 75 trên bàn tính.
Toán Soroban Trong Bối Cảnh Giáo Dục Hiện Đại
Phương pháp tính toán nhanh nhạy này được coi là một phần quan trọng trong việc phát triển trí não cho trẻ từ 5-16 tuổi. Tuy nhiên, theo TS Lê Thống Nhất, Tiến sĩ chuyên ngành giáo dục Toán, đây là một chương trình cần được xem xét cẩn thận. Vì các chương trình thiết kế và xây dựng trí não như Super Brain hay Soroban, chỉ phát huy hiệu quả khi trí não của trẻ đã phát triển đầy đủ. Việc cho trẻ khám phá và học toán Soroban quá sớm có thể gây ra những tác động tiêu cực do não bộ bị quá tải.
Làm Quen Với Bàn Tính Soroban
Soroban là một công cụ tính toán đơn giản, gồm một khung gỗ hình chữ nhật được chia làm hai phần bởi một thanh ngang. Có các dây dọc chứa các hạt (thường là hai hạt ở hàng trên và năm hạt ở hàng dưới) kéo dài từ trên xuống dưới của khung. Hai hạt ở hàng trên có giá trị là năm, và năm hạt ở hàng dưới có giá trị là một. Các dây biểu thị các lũy thừa của 10. Một bàn tính truyền thống có thể có 13 dây để biểu diễn các số lớn. Bàn tính này có nguồn gốc từ Trung Quốc, sau đó phổ biến ở Nhật Bản và được thiết kế để thực hiện các phép tính toán hệ thập lục phân.
Hướng Dẫn Đếm Trên Bàn Tính Soroban
Mỗi hạt ở hàng dưới có giá trị là 1. Sau khi đếm 5 hạt phía dưới, kết quả được “mang” lên hàng trên. Sau khi đếm cả hai hạt phía trên, kết quả (tức là 10) được chuyển sang cột liền kề bên trái. Cột ngoài cùng bên phải đại diện cho cột đơn vị, cột liền kề tiếp theo bên trái là cột hàng chục, và cứ tiếp tục như vậy.
Các Phép Tính Soroban Cơ Bản
Khi đã nắm vững cách đếm trên bàn tính, thao tác đầu tiên chúng ta có thể học là phép cộng. Có nhiều chiến lược khác nhau có thể được áp dụng khi học cộng.
Chiến Lược “Cộng Đến 10”
Ví dụ, để thực hiện phép tính 9 + 6, chúng ta nhập 6 và 9 vào hai cột đầu tiên. Sau đó, chuyển 1 từ 6 sang 9 để 9 trở thành 10 và 6 trở thành 5. Vậy là ta có phép tính đơn giản 10 + 5 = 15. Khi trẻ đã thành thạo chiến lược này, bạn có thể thay đổi các phép tính với các số lớn hơn để trẻ thực hành.
Chiến Lược “Cộng Hai Số Gần 5”
Ví dụ, để thực hiện phép tính 6 + 7, chúng ta nhập 6 và 7 vào hai dây đầu tiên. Theo chiến lược này, ta sẽ thêm một lượng vào số ban đầu để nó thành số chẵn và bớt đi một lượng đó ở số còn lại. Ở đây, nếu thêm 3 vào 7 sẽ thành 10, và chúng ta sẽ bớt đi 3 hạt ở số 6. Bây giờ việc thực hiện 10 + 3 = 13 trở nên dễ dàng hơn. Chiến lược này thường được áp dụng cho các phép tính mà hai số được cộng vào lớn hơn năm.
Cộng Các Số Lớn Hơn
Giả sử chúng ta cần thực hiện phép tính 65 + 89. Học sinh sẽ phải biểu diễn 89 trên bàn tính. Dây đầu tiên từ bên phải sẽ có 9 và dây thứ hai sẽ có 8. Bắt đầu với dây đầu tiên và thêm 5 vào 9. Điều này sẽ dẫn đến kết quả là 14. Giữ chữ số 4 và chuyển 1 sang 8, do đó tạo thành 9. Bây giờ thực hiện 9 + 6 sẽ cho kết quả là 15. Vì vậy, kết quả cuối cùng sẽ là 154.
Phép Trừ Trên Bàn Tính Soroban
Phép trừ là quá trình ngược lại của phép cộng. Tất cả những gì bạn cần làm là mượn các chữ số từ cột trước đó thay vì mang chúng đi. Ví dụ, nếu bạn muốn trừ 867 cho 932.
Sau khi nhập 932 vào bàn tính, hãy bắt đầu trừ từng cột từ bên trái. Nếu bạn trừ 8 cho 9, bạn sẽ nhận được 1, vì vậy bạn sẽ để lại một hạt duy nhất ở vị trí hàng trăm.
Bây giờ chuyển sang vị trí hàng chục. Bạn không thể trừ 6 cho 3, vì vậy bạn sẽ phải mượn 1 ở hàng trăm để lại nó bằng 0. Bây giờ bạn phải trừ 6 cho 13 để thành 7.
Bây giờ chuyển sang vị trí của đơn vị. Lặp lại quy trình. Vì bạn không thể trừ 7 cho 2 nên bạn phải mượn 1 ở hàng chục, điều này sẽ chuyển 7 ở hàng chục thành 6. Bây giờ lấy 7 trừ đi 12 để bạn thu được 5.
Vì vậy, kết quả cuối cùng của chúng ta sẽ là 932 – 867 = 65.
Thực hành thường xuyên sẽ giúp mọi thứ trở nên dễ dàng hơn. Làm việc với bàn tính soroban thường xuyên sẽ làm cho trí óc nhạy bén hơn. Vì vậy, nó đòi hỏi sự kiên nhẫn và rèn luyện thường xuyên.
Phép Nhân Trên Bàn Tính Soroban
Bây giờ chúng ta hãy chuyển sang phép toán cơ bản quan trọng nhất là phép nhân. Làm thế nào để thực hiện phép nhân với một bàn tính?
Để nhân các số nhỏ, chẳng hạn 6 × 4, chúng ta có thể yêu cầu học sinh thực hiện theo quy trình cộng. Tất cả những gì họ phải làm là nhập 6 trong bốn dây khác nhau.
Sau đó, hãy làm theo chiến lược của năm, như đã đề cập ở trên. Vì vậy, bây giờ họ phải thực hiện 5 + 5 + 5 + 5 = 20 và 1 + 1 + 1 + 1 = 4. Cuối cùng, các bé sẽ phải thực hiện phép tính 20 + 4 = 24.
Tuy nhiên, chiến lược trên chỉ phù hợp với các số nhỏ. Trong trường hợp số lượng lớn, chúng ta sẽ áp dụng một cách tiếp cận khác.
Ví Dụ Cụ Thể Về Phép Nhân
Ví dụ: nếu bạn đang nhân 34 × 12.
Bước 1: Gán một chữ cái vào mỗi cột. Vì vậy, nó sẽ trở thành “3”, “4”, “X”, “1”, “2” và “=”.
Để phần còn lại của các cột ở bên phải vì nó dành cho câu trả lời. Hãy nhớ rằng “X” và “=” sẽ được biểu thị bằng các cột trống.
Bước 2: Nhân 3 với 1 và sau đó 3 với 2. Tiếp theo, bạn sẽ nhân 4 với 1 và sau đó 4 với 2.
Bước 3: Ghi kết quả của các phần đã tính theo đúng thứ tự. Bắt đầu ghi tích thứ nhất tức là 3 x 1= 3 ở dây thứ bảy. Tiếp theo, 3 × 2 = 6, ghi nó sau cột mà bạn đã ghi 3 tức là dây thứ tám.
Bước 4: Khi bạn nhân 4×1, hãy cộng kết quả tức là 4 với phép nhân trước đó mà chúng ta đã làm tức là 3 × 2 = 6. Bây giờ 4 + 6 trở thành 10. Mang một đến dây thứ bảy là 3 và bây giờ nó trở thành 4 và dây thứ tám trở thành 0.
Bước 5: Thực hiện phép nhân cuối cùng được 4 × 2 = 8. Được ghi ở dây thứ chín. Vì vậy, câu trả lời của chúng tôi là 408.
Cách tính soroban mới đầu sẽ hơi khó khăn để hiểu, nhất là với các bé. Nhưng khi tập luyện thường xuyên, tư duy phát triển, việc sử dụng soroban sẽ hoàn toàn trở nên đơn giản.
Kết Luận
Trên đây là những thông tin chi tiết về phương pháp học toán Soroban. Hy vọng rằng bạn đã hiểu rõ hơn về cách ứng dụng Soroban vào giáo dục trẻ. Để giúp trẻ phát triển trí tuệ toàn diện và bắt kịp xu hướng công nghệ 4.0, việc trang bị các giáo cụ STEM hiện đại là vô cùng quan trọng.
Trong giai đoạn vàng của sự phát triển trí não, việc tiếp xúc với các đồ chơi giáo dục càng sớm càng mang lại nhiều lợi ích cho trẻ.