Nghiên cứu khoa học ngày càng chứng minh vai trò quan trọng của men vi sinh (probiotic) đối với sức khỏe. Chúng không chỉ hỗ trợ tiêu hóa mà còn tăng cường hệ miễn dịch, chống nhiễm trùng, cải thiện tâm trạng và nhận thức. Cùng với đó, các khái niệm như chất xơ (prebiotic) và synbiotic cũng ngày càng được nhắc đến nhiều hơn. Vậy, men vi sinh là gì? Chất xơ và synbiotic đóng vai trò như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết này.
Mục Lục
Hệ Vi Sinh Vật Đường Ruột (Gut Microbiota)
Khi một đứa trẻ mới sinh ra, đường ruột của bé hoàn toàn vô trùng. Ngay lập tức, hệ tiêu hóa này sẽ được “lấp đầy” bởi vô vàn vi sinh vật từ mẹ và môi trường xung quanh. Đến khi trẻ được một tuổi, hệ vi sinh vật đường ruột độc nhất của mỗi cá thể sẽ hình thành và phát triển. [1]
Các nhà khoa học ước tính rằng chỉ có khoảng 10% tế bào trong cơ thể người thực sự là tế bào của cơ thể. Phần lớn còn lại là một hệ sinh thái đa dạng gồm các vi khuẩn không gây hại. Khoảng 1-2 kg vi khuẩn trong số đó cư trú trong ruột, chủ yếu ở ruột già. [2]
Hệ vi sinh vật đường ruột chứa ít nhất 10^14 vi khuẩn [3] với tối thiểu 160 loài khác nhau. [1]
Thành phần của hệ vi sinh vật đường ruột bao gồm khoảng 30 loài Bifidobacterium, 52 loài Lactobacillus, cùng với các chi khác như Streptococcus và Enterococcus. [4]
Bộ gen của toàn bộ hệ vi sinh đường ruột, được gọi là “microbiome,” lớn hơn bộ gen của con người ít nhất 100 lần. [3]
Hệ vi sinh vật đường ruột tham gia tích cực vào các quá trình trao đổi chất, dinh dưỡng, sinh lý và miễn dịch của cơ thể. [5] Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cân bằng nội môi năng lượng và tương tác thông qua trục vi khuẩn-ruột-não. [3] Điều này ảnh hưởng đến tâm trạng và khả năng nhận thức của con người. Ngoài ra, chúng còn kích thích phản ứng miễn dịch, ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh, và sản xuất các vitamin quan trọng như vitamin B và K. [1]
Chế độ ăn uống có ảnh hưởng đáng kể đến hệ vi sinh vật đường ruột. Vì vậy, cấu trúc hệ vi khuẩn của những người sống ở các khu vực khác nhau trên thế giới cũng khác nhau. [6] Ví dụ, các chủng Bacteroides thường liên quan đến chế độ ăn giàu chất béo động vật hoặc protein, trong khi Prevotella lại phát triển mạnh trong chế độ ăn giàu carbohydrate. [6]
Sự thay đổi trong thành phần vi sinh vật có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng, rối loạn miễn dịch, viêm nhiễm, stress oxy hóa và kháng insulin. [5]
Hệ vi sinh vật đường ruột khỏe mạnh đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe tổng thể.
Men Vi Sinh (Probiotic)
Men vi sinh (Probiotic) là các vi sinh vật sống, thường được gọi là “vi khuẩn có lợi,” mang lại lợi ích sức khỏe khi hiện diện và/hoặc được tiêu thụ với số lượng phù hợp. [1]
Thuật ngữ “probiotic” có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp, mang ý nghĩa “vì sự sống.” [5]
Mặc dù lợi ích của probiotic đã được biết đến từ thời cổ đại (đặc biệt là vi khuẩn axit lactic như Lactobacilli và Bifidobacteria), khái niệm này chỉ thực sự nổi lên vào cuối những năm 1800 và đầu những năm 1900. Khi đó, người ta cho rằng việc tiêu thụ sữa chua chứa Lactobacillus có thể giúp giảm số lượng vi khuẩn gây hại trong ruột và kéo dài tuổi thọ. [5]
Men vi sinh tự nhiên có nhiều trong các sản phẩm thực phẩm lên men như sữa chua, kefir, dưa cải bắp, kim chi, miso và natto. [1]
Các chủng probiotic phổ biến nhất thuộc về chi Lactobacillus và Bifidobacterium, tiếp theo là các chi Streptococcus, Enterococcus, Propionibacterium, Bacillus và Escherichia. Ngoài ra, một số loài nấm men cũng được sử dụng làm men vi sinh, ví dụ như S. boulardii và S. cerevisiae. [7], [1]
Probiotic có thể tăng cường hệ thống miễn dịch, cải thiện chức năng da, tăng cường sức đề kháng chống lại các tác nhân gây dị ứng, giảm tác nhân gây bệnh cho cơ thể [8], có tác dụng chống viêm, cải thiện khả năng dung nạp glucose [9], giảm huyết áp và chỉ số BMI [10].
Điều quan trọng cần lưu ý là trong các nghiên cứu lâm sàng, việc sử dụng hỗn hợp probiotic thường cho thấy hiệu quả tốt hơn so với việc chỉ sử dụng một chủng duy nhất trong việc cải thiện hệ vi sinh vật đường ruột. [4]
Chất Xơ (Prebiotic)
Prebiotic, hay còn gọi là chất xơ, là các carbohydrate đặc biệt, như polysaccharide, fructan và inulin, có tác dụng có lợi đối với thành phần và hoạt động trao đổi chất của vi sinh vật đường ruột. Ví dụ, một chế độ ăn giàu inulin và các loại chất xơ liên quan đã được chứng minh là làm tăng số lượng Bifidobacteria. [1]
Synbiotic
Synbiotic là sự kết hợp giữa prebiotic và probiotic. Sự kết hợp này mang lại tác dụng hiệp đồng, giúp tăng cường lợi ích sức khỏe một cách tối ưu. [11]
Tài Liệu Tham Khảo
[1] Grant MC, Baker JC, An overview of the effect of probiotics and exercise on mood and associated health conditions, Crit Rev Food Sci Nutr, 2017 Dec 12, [2] Douglas S Kalman, Howard I Schwartz, Patricia Alvarez, Samantha Feldman, John C Pezzullo and Diane R Krieger, A prospective, randomized, double-blind, placebo-controlled parallel-group dual site trial to evaluate the effects of a Bacillus coagulans-based product on functional intestinal gas symptoms, BMC Gastroenterology2009, [3] Caifeng Li, Xin Li,Hongqiu Han, Hailong Cui, Min Peng, Guolin Wang, and Zhiqiang Wanga, Effect of probiotics on metabolic profiles in type 2 diabetes mellitusA meta-analysis of randomized, controlled trials, Medicine (Baltimore), 2016 Jun. [4] Ghalia Khoder, Asma A. Al-Menhali, Farah Al-Yassir, And Sherif M. Karam, Potential role of probiotics in the management of gastric ulcer, Exp Ther Med. 2016 Jul, [5] Ji Youn Yoo and Sung Soo Kim, Probiotics and Prebiotics: Present Status and Future Perspectives on Metabolic Disorders, Nutrients. 2016 Mar, [6] Katherine Leung and Sandrine Thuret, Gut Microbiota: A Modulator of Brain Plasticity and Cognitive Function in Ageing, Healthcare (Basel). 2015 Dec, [7] Yizhong Wang, Xiaolu Li, Ting Ge, Yongmei Xiao, Yang Liao, Yun Cui, Yucai Zhang, Wenzhe Ho, Guangjun Yu, and Ting Zhang, Probiotics for prevention and treatment of respiratory tract infections in children:A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials, Medicine (Baltimore). 2016 Aug. [8] Ruixue Huang, Ke Wang, and Jianan Hu, Effect of Probiotics on Depression: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials, Nutrients. 2016 Aug. [9] Nova E, Pérez de Heredia F, Gómez-Martínez S, Marcos A, The Role of Probiotics on the Microbiota: Effect on Obesity, Nutr Clin Pract. 2016 Jun, [10] Thushara RM, Gangadaran S, Solati Z, Moghadasian MH, Cardiovascular benefits of probiotics: a review of experimental and clinical studies, Food Funct. 2016 Feb. [11] Maria Jose Sáez-Lara, Candido Robles-Sanchez, Francisco Javier Ruiz-Ojeda, Julio Plaza-Diaz, and Angel Gil, Effects of Probiotics and Synbiotics on Obesity, Insulin Resistance Syndrome, Type 2 Diabetes and Non-Alcoholic Fatty Liver Disease: A Review of Human Clinical Trials, Int J Mol Sci. 2016 Jun,
Viện nghiên cứu Y Dược – PMRinstitute