Rượu là một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực của nhiều quốc gia. Nhưng bạn có thực sự hiểu rõ về loại đồ uống này? Hãy cùng khám phá rượu là gì, lịch sử hình thành và quy trình nấu rượu thủ công truyền thống của Việt Nam.
Mục Lục
1. Rượu là gì?
Trong hóa học, rượu là một hợp chất hữu cơ chứa nhóm -OH gắn vào một nguyên tử cacbon, liên kết với một nguyên tử hydro hoặc cacbon khác. Tuy nhiên, trong đời sống hàng ngày, “rượu” thường được dùng để chỉ đồ uống có cồn.
Thành phần chính của rượu bao gồm nước, ethanol và các tạp chất khác như rượu bậc cao, methanol, aldehyd, furfurol… Các tạp chất này có thể gây hại cho sức khỏe nếu hàm lượng vượt quá mức cho phép.
Công thức cấu tạo của rượu Ethanol (C2H5OH)
=> Công thức cấu tạo hóa học của rượu Ethanol (C2H5OH).
Rượu có từ bao giờ?
Nguồn gốc của rượu
Không ai có thể xác định chính xác thời điểm và địa điểm rượu xuất hiện lần đầu tiên. Những gì chúng ta biết đều dựa trên các câu chuyện và truyền thuyết được lưu truyền qua nhiều thế hệ.
Ở châu Âu, đồ uống chứa cồn lên men đã xuất hiện từ thời tiền sử. Người Ai Cập và Sumer là những người tiên phong trong sản xuất bia và rượu vang bằng cách sử dụng các loại men tự nhiên. Họ cũng là những người đầu tiên ứng dụng rượu trong y học. Các bằng chứng khảo cổ gần đây cho thấy người Trung Hoa đã sản xuất rượu từ khoảng 5000 năm trước Công nguyên.
Dấu mốc quan trọng trong lịch sử phát triển của ngành rượu
Rượu vang đã là thức uống quen thuộc trong các bữa ăn và tiệc tùng của người Hy Lạp cổ đại. Vào thế kỷ 1 trước Công nguyên, người La Mã cũng sử dụng rượu vang trong các bữa ăn. Tuy nhiên, cả người Hy Lạp và La Mã đều có thói quen pha loãng rượu vang với nước.
Trong khoảng thế kỷ 8-9, các nhà giả kim thuật Hồi giáo đã phát minh ra phương pháp chưng cất rượu mạnh từ rượu vang. Rượu được sử dụng rộng rãi trong đời sống hàng ngày và y học thời bấy giờ. Đến khoảng giữa thế kỷ 12, rượu mạnh du nhập vào châu Âu thông qua các nhà giả kim thuật, và từ giữa thế kỷ 14, lượng tiêu thụ rượu bắt đầu tăng trưởng mạnh mẽ.
Tại Việt Nam, rượu gạo, rượu đế hay “rượu quốc lủi” là những loại rượu truyền thống được nấu thủ công. Rượu đã có mặt từ rất lâu đời và trở thành một phần không thể thiếu trong các dịp lễ Tết, hội họp, liên hoan…
Nguyên liệu nấu rượu thủ công tại Việt Nam
Các nguyên liệu phổ biến
Rượu ở Việt Nam được nấu từ những nguyên liệu đơn giản và gần gũi. Thành phần chính bao gồm ngũ cốc giàu tinh bột và men rượu.
Các loại ngũ cốc phổ biến để nấu rượu là gạo tẻ, gạo nếp, gạo lứt, gạo nương, lúa mạch, ngô hạt, mầm thóc, sắn, hạt mít, hạt dẻ, hạt bo bo… Mặc dù một số vùng miền có những nguyên liệu đặc trưng riêng, nhưng nhìn chung, gạo nếp vẫn là lựa chọn hàng đầu để tạo ra những mẻ rượu thơm ngon và có vị ngọt đặc trưng.
Nguyên liệu cao cấp
Sự đa dạng và cầu kỳ trong việc lựa chọn nguyên liệu nấu rượu thể hiện rõ nét qua việc sử dụng các loại gạo nếp đặc sản như nếp cái hoa vàng, nếp bông chát, nếp ruồi, nếp mỡ, nếp Mường, nếp sáp, nếp thơm, nếp hương, nếp ngự, nếp quạ, nếp cái, nếp tiêu, nếp sột soạt, nếp ba tháng… Rượu nấu từ gạo tẻ cũng rất phổ biến ở nhiều vùng miền.
Một số loại gạo tẻ ngon cũng được ưa chuộng để nấu rượu như gạo cúc, gạo co, gạo trì, gạo ba trăng, gạo trăng biển, gạo tứ quý, gạo bắc thơm, gạo tám, gạo nàng hương… mang đến những chén rượu thơm ngon, đậm đà hương vị.
Về men rượu, hai loại men được sử dụng phổ biến nhất là men lá và men thuốc bắc. Mỗi vùng miền lại có bí quyết ủ men riêng, tạo nên sự khác biệt và độc đáo cho hương vị rượu của từng vùng.
2. Quy trình nấu rượu thủ công truyền thống
Quy trình nấu rượu thủ công đòi hỏi sự tỉ mỉ và kinh nghiệm của người nấu. Dưới đây là các bước cơ bản để tạo ra những giọt rượu thơm ngon:
Bước 1: Nấu cơm rượu
Công đoạn nấu cơm rượu tương tự như nấu cơm ăn hàng ngày. Gạo được ngâm và rửa sạch để loại bỏ tạp chất, sau đó nấu cho đến khi hạt gạo tơi xốp và trương phồng.
Tùy thuộc vào nhu cầu sử dụng, người nấu có thể điều chỉnh lượng gạo cho phù hợp. Để cơm rượu không bị nát hoặc nhão, tỷ lệ gạo và nước thường là 1:1. Mục đích của việc nấu cơm là để làm chín hạt gạo và hồ hóa tinh bột, tạo điều kiện cho vi sinh vật dễ dàng lên men rượu.
Bước 2: Trộn men
Men rượu được loại bỏ lớp trấu, sau đó xay hoặc giã nhuyễn. Khi cơm đã nguội bớt, men được rắc đều lên bề mặt cơm (lưu ý rắc men khi cơm còn ấm, tránh trường hợp cơm quá nguội hoặc quá nóng).
Trộn đều để men phủ kín các hạt cơm nếp.
Mẹo nhỏ khi rắc men là nên chia lượng men làm hai phần. Rắc một phần lên mặt cơm, sau đó lật mặt cơm và rắc nốt phần men còn lại.
Bước 3: Ủ giai đoạn 1 (ủ khô)
Cho cơm nếp đã trộn men vào hũ thủy tinh hoặc bình gốm và đậy kín.
Sau khoảng 4-5 ngày, bình cơm rượu sẽ tự động tiết ra nước và có mùi thơm đặc trưng của rượu.
Nhiệt độ lý tưởng để cơm rượu lên men thành công là khoảng 20-25 độ C. Nếu trời lạnh, có thể đặt hũ ủ gần bếp. Nếu trời nóng và không có điều hòa, rượu sẽ nhanh bị chua và năng suất thấp (hao rượu).
Bước 4: Ủ giai đoạn 2 (ủ ướt)
Thêm nước vào hũ men. Cứ 10 kg gạo sẽ cần khoảng 15 lít nước. Đậy kín hũ để quá trình lên men diễn ra hoàn toàn, giúp rượu hóa hết tinh bột và đường.
Thời gian ủ ướt kéo dài từ 1-2 tuần (tùy thuộc vào mùa và thời tiết). Khi nếm cơm và nước thấy có vị cay, nước trong là có thể đem đi chưng cất.
Bước 5: Chưng cất rượu
Đổ toàn bộ nước và cái rượu vào nồi chưng cất.
Trong quá trình chưng cất, cần chú ý không để rượu bị khê hoặc trào ra ngoài.
Thông thường, 10 kg gạo có thể thu được 7-8 lít rượu ngon với nồng độ cồn 40-45 độ. Quá trình chưng cất kết thúc khi nếm thấy rượu nhạt dần.
Bước 6: Khử độc tố và lão hóa rượu
Để rượu ngon và an toàn hơn, rượu sau khi chưng cất nên được xử lý qua máy khử độc tố và lão hóa rượu để loại bỏ các chất độc hại như Andehit, Methanol, Furfurol, Este… Việc này giúp rượu êm hơn, không gây đau đầu, chóng mặt khi uống.
3. Làm thế nào để rượu ngon và an toàn hơn?
Quá trình chưng cất không đúng cách có thể làm tăng hàm lượng độc tố trong rượu. Do đó, người ta thường áp dụng một số phương pháp như đun nóng, hạ thổ rượu… trước khi uống để giảm thiểu lượng độc tố.
Ngoài ra, sử dụng máy lão hóa rượu là một giải pháp hiệu quả để khử độc tố và nâng cao chất lượng rượu.
Máy khử độc tố và lão hóa rượu Gipwin
Máy lão hóa rượu Gipwin là sản phẩm được nghiên cứu và sản xuất bởi Công ty TNHH UHC Việt Nam, kết hợp với các chuyên gia đến từ Hoa Kỳ. Đây là một giải pháp giúp nâng cao chất lượng rượu và bảo vệ sức khỏe cho người sử dụng.
Ưu điểm vượt trội của máy lão hóa rượu Gipwin
- KHÔNG sử dụng khoáng chất, hóa chất hay vật liệu lọc
- KHÔNG làm thay đổi tính chất của rượu
- KHÔNG làm thay đổi hương vị, màu sắc của rượu
- KHÔNG thay đổi nồng độ rượu
- KHÔNG phụ thuộc vào loại rượu cần xử lý
Máy lão hóa rượu Gipwin sử dụng công nghệ vật lý từ trường đa phân cực, kết hợp sóng siêu âm và từ trường để loại bỏ độc tố trong rượu, làm già rượu, giúp rượu uống êm, ngon và không bị gằn sốc. Máy lão hóa rượu Gipwin đang ngày càng được ưa chuộng và tin dùng trên khắp cả nước.