Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) là một biểu tượng của sự hợp tác quốc tế trong lĩnh vực khám phá không gian. Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện về ISS, từ lịch sử hình thành, cấu tạo phức tạp, các nghiên cứu khoa học đang được tiến hành, đến những sự cố đã từng xảy ra và những điều thú vị có thể bạn chưa biết.
Mục Lục
ISS là gì?
Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS), hay còn gọi là Trạm Không gian Quốc tế (International Space Station), là một dự án hợp tác quốc tế giữa năm cơ quan vũ trụ hàng đầu thế giới: NASA (Mỹ), Roscosmos (Nga), JAXA (Nhật Bản), ESA (Châu Âu) và CSA (Canada). Mục tiêu chính của ISS là tạo ra một phòng thí nghiệm nghiên cứu khoa học trên quỹ đạo Trái Đất tầm thấp.
ISS bắt đầu được xây dựng từ năm 1998 và là trạm vũ trụ duy nhất có người sinh sống liên tục kể từ ngày 2 tháng 11 năm 2000, khi phi hành đoàn Expedition 1 đặt chân lên trạm. Hiện tại, phi hành đoàn Expedition 65 đang làm việc trên ISS từ tháng 4 năm 2021.
Với độ cao khoảng 400 km so với mặt đất, ISS có thể được quan sát từ Trái Đất bằng mắt thường, đặc biệt là khi nó phản chiếu ánh sáng mặt trời. Trạm di chuyển với vận tốc trung bình 27.743,8 km/giờ, tương đương với việc bay quanh Trái Đất 15,79 lần mỗi ngày. Ước tính chi phí xây dựng ISS từ khi bắt đầu đến khi hoàn thành vào năm 2010 vào khoảng 130 tỷ USD, một con số thể hiện sự đầu tư khổng lồ vào khoa học và công nghệ.
Lịch sử hình thành và phát triển của ISS
Sự ra đời của ISS là kết quả của việc hợp nhất hai dự án không gian lớn: Trạm vũ trụ Tự do (Freedom) của Hoa Kỳ và Trạm vũ trụ Hòa bình 2 (Mir 2) của Nga.
Năm 1984, Tổng thống Mỹ Ronald Reagan công bố kế hoạch xây dựng trạm quỹ đạo của Mỹ. Tuy nhiên, sau khi Liên Xô sụp đổ và Chiến tranh Lạnh kết thúc, Hoa Kỳ bắt đầu đàm phán với các đối tác quốc tế để cùng nhau xây dựng một trạm vũ trụ chung.
Tổng thống Ronald Reagan công bố dự án Trạm vũ trụ Tự do, tiền thân của ISS.
Dự án hợp tác giữa năm cơ quan không gian được công bố vào năm 1993, kết hợp các kế hoạch xây dựng trạm vũ trụ của mỗi bên. ISS được xây dựng dựa trên việc lắp ghép hai mô-đun chính: Unity của Mỹ và Zarya của Nga. Đến nay, hai mô-đun này vẫn hoạt động bình thường trên quỹ đạo.
Các nghiên cứu khoa học trên ISS
ISS không chỉ là một trạm không gian, mà còn là một phòng thí nghiệm khoa học độc đáo, nơi các nhà khoa học thực hiện nhiều nghiên cứu quan trọng trong các lĩnh vực khác nhau.
- Sinh học: Nghiên cứu về ảnh hưởng của môi trường không trọng lực lên cơ thể con người, bao gồm teo cơ, loãng xương và sự thay đổi của chất lỏng. Nghiên cứu về sự tiến hóa, tăng trưởng và phát triển của động thực vật trong không gian.
- Vật lý: Nghiên cứu về vật lý chất lỏng trong môi trường vi trọng lực, sự kết hợp của các chất lỏng trong không gian và sự cháy trong môi trường trọng lực thấp.
Các nhà khoa học trên ISS tiến hành nghiên cứu về sự phát triển của cây trồng trong môi trường không trọng lực.
Kết quả của các nghiên cứu này có ứng dụng lớn trong nhiều lĩnh vực, bao gồm xây dựng các căn cứ trên không gian, tìm kiếm sự sống trên các hành tinh khác và phát triển các phương pháp chữa bệnh mới.
Những sự cố trên ISS
Mặc dù là một công trình kỹ thuật phức tạp, ISS cũng đã trải qua một số sự cố trong quá trình hoạt động.
- Thảm họa tàu Columbia (2003): Mỹ đình chỉ hoạt động của các tàu con thoi trong 2,5 năm, mọi hoạt động thay đổi phi hành đoàn do Nga thực hiện bằng tàu Soyuz.
- Sự cố khói (2006): Một máy cung cấp oxy phát khói, kích hoạt báo cháy. May mắn là không có ngọn lửa nào bùng phát và các phi hành gia an toàn.
- Sự cố máy tính (2007): Một máy tính ngừng hoạt động, dẫn đến ngừng cung cấp oxy và các thiết bị kiểm soát môi trường.
May mắn thay, tất cả các sự cố đều được kiểm soát và không gây ra hậu quả nghiêm trọng.
Những điều thú vị về ISS
- ISS có thể chứa tối đa 9 nhà khoa học, nhưng thông thường có 3 phi hành gia thường trực trên trạm. Hiện tại có 7 nhà khoa học đang sinh sống và làm việc trên ISS.
- ISS được trang bị 2 phòng tắm, 1 phòng tập gym và 50 máy tính.
- Nước trên ISS tồn tại ở dạng giọt hoặc quả cầu nhỏ do môi trường không trọng lực.
- Khối lượng của ISS gần 420 nghìn tấn và sử dụng năng lượng mặt trời.
- Mảng pin năng lượng mặt trời của ISS có diện tích tương đương 8 sân bóng rổ.
- Hơn 230 nhà khoa học và phi hành gia từ nhiều quốc gia đã từng đến ISS.
- Cho đến nay, chưa có người Trung Quốc nào đặt chân lên ISS.
Không gian làm việc và sinh hoạt bên trong mô-đun Columbus của ISS.
Kết luận
Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) là một biểu tượng của sự hợp tác quốc tế và là một phòng thí nghiệm khoa học độc đáo trong không gian. Với những nghiên cứu đang được tiến hành, ISS hứa hẹn sẽ mang lại những khám phá quan trọng và góp phần vào sự phát triển của khoa học và công nghệ. Trong tương lai, ISS có thể trở thành tiền đề cho những chuyến thám hiểm xa hơn vào vũ trụ và mở ra những cơ hội mới cho nhân loại.