Phẫu Thuật Giảm Béo: Các Phương Pháp, Chỉ Định và Lưu Ý Quan Trọng

Béo phì đang trở thành một vấn đề sức khỏe toàn cầu, ảnh hưởng đến hàng trăm triệu người trên thế giới. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) định nghĩa béo phì là tình trạng chỉ số khối cơ thể (BMI) từ 25 kg/m2 trở lên đối với người châu Á-Thái Bình Dương và từ 30 kg/m2 trở lên đối với người Âu. Khi các phương pháp điều trị nội khoa và thay đổi lối sống không mang lại hiệu quả, phẫu thuật giảm béo trở thành một lựa chọn được nhiều người cân nhắc. Vậy phẫu thuật giảm béo là gì, khi nào cần thực hiện và những rủi ro tiềm ẩn nào cần lưu ý?

Các Phương Pháp Phẫu Thuật Giảm Béo Phổ Biến

Phẫu thuật giảm béo, hay còn gọi là phẫu thuật chuyển hóa (bariatric surgery), bao gồm nhiều phương pháp khác nhau, mỗi phương pháp có ưu và nhược điểm riêng. Dưới đây là 4 loại phẫu thuật phổ biến nhất:

  • Thắt đai dạ dày giảm béo (Lap-band): Phương pháp này sử dụng một dải silicone để thắt quanh phần trên của dạ dày, tạo thành một túi nhỏ giúp hạn chế lượng thức ăn có thể tiêu thụ. Tuy nhiên, do tỷ lệ biến chứng dài hạn cao và hiệu quả giảm cân thấp, phương pháp này ngày càng ít được sử dụng.

  • Phẫu thuật nội soi cắt dạ dày hình ống (Laparoscopic Sleeve Gastrectomy – LSG): Bác sĩ sẽ cắt bỏ khoảng 80% dạ dày, tạo thành một ống hẹp. Điều này giúp giảm lượng thức ăn có thể chứa trong dạ dày, đồng thời loại bỏ phần dạ dày sản xuất hormone gây đói, từ đó giảm cảm giác thèm ăn.

  • Phẫu thuật nội soi nối tắt dạ dày chữ Y (Laparoscopic Roux-en-Y Gastric Bypass – RYGB): Đây là phẫu thuật chuyển hướng đường đi của thức ăn để giảm khả năng hấp thụ calo. Bác sĩ sẽ tạo một túi nhỏ từ dạ dày và nối trực tiếp với ruột non, bỏ qua phần lớn dạ dày và tá tràng.

  • Chuyển dòng mật tụy/chuyển vị tá tràng (Biliopancreatic Diversion/Duodenal Switch – BPD/DS): Đây là một phẫu thuật phức tạp kết hợp cắt dạ dày và nối tắt ruột, dẫn đến giảm hấp thu thức ăn. Phương pháp này thường được chỉ định cho những người có BMI rất cao (trên 50).

Ngoài ra, còn có các thủ thuật ít xâm lấn hơn như đặt bóng dạ dày và khâu nội soi dạ dày.

  • Đặt bóng dạ dày (Gastric Balloons): Bác sĩ sẽ đưa một quả bóng vào dạ dày qua đường miệng và bơm phồng lên. Bóng này sẽ chiếm một phần không gian trong dạ dày, giúp bạn cảm thấy no nhanh hơn. Bóng dạ dày là một giải pháp tạm thời và thường được tháo ra sau 6 tháng.
  • Khâu nội soi dạ dày (Endoscopic Suturing): Bác sĩ sử dụng một ống nội soi để khâu dạ dày từ bên trong, thu nhỏ kích thước dạ dày mà không cần phẫu thuật mở.

Vì Sao Phẫu Thuật Giảm Béo Lại Hiệu Quả?

Phẫu thuật giảm béo hoạt động theo hai cơ chế chính:

  • Giới hạn thể tích: Dạ dày nhỏ hơn sẽ hạn chế lượng thức ăn bạn có thể ăn trong một lần.
  • Thay đổi chuyển hóa: Các phẫu thuật như cắt dạ dày hình ống hoặc nối tắt dạ dày có thể làm thay đổi nồng độ hormone trong cơ thể, đặc biệt là hormone ghrelin (hormone gây đói), từ đó giảm cảm giác thèm ăn.

Khi Nào Cần Phẫu Thuật Giảm Béo?

Các tổ chức y tế lớn trên thế giới đã đưa ra các khuyến cáo về việc chỉ định phẫu thuật giảm béo:

  • Liên đoàn Đái tháo đường Quốc tế (IDF): Phẫu thuật là một lựa chọn cho bệnh nhân tiểu đường type 2 có BMI trên 35, hoặc BMI từ 30-35 nếu không kiểm soát được bệnh bằng các phương pháp khác.
  • Hội nghị Thượng đỉnh về Phẫu thuật Đái tháo đường (DSS): Phẫu thuật nên được xem xét cho bệnh nhân tiểu đường type 2 có BMI trên 35 không kiểm soát được bằng lối sống và điều trị nội khoa, hoặc BMI từ 30-35 như một phương pháp thay thế.
  • Hội nghị Thượng đỉnh về Phẫu thuật Đái tháo đường Châu Á (ADSS): Phẫu thuật cho người châu Á nên được xem xét ở những bệnh nhân có BMI trên 37, hoặc BMI trên 32 nếu không kiểm soát tốt bệnh tiểu đường type 2 (HbA1c > 7.5%) sau khi điều trị nội khoa tích cực. Phẫu thuật có thể được xem xét ở những bệnh nhân có BMI trên 27 với nhiều bệnh lý đi kèm và không kiểm soát tốt bệnh tiểu đường type 2 (HbA1c > 7.5%) sau khi điều trị nội khoa tích cực.

Phẫu thuật thường được khuyến cáo cho bệnh nhân từ 18 đến dưới 70 tuổi.

Chống Chỉ Định Của Phẫu Thuật Giảm Béo

Mặc dù không có chống chỉ định tuyệt đối, nhưng có một số trường hợp chống chỉ định tương đối, bao gồm:

  • Suy tim nặng
  • Bệnh mạch vành không ổn định
  • Bệnh phổi giai đoạn cuối
  • Đang điều trị ung thư tích cực
  • Tăng áp lực tĩnh mạch cửa
  • Phụ thuộc vào thuốc/rượu
  • Suy giảm năng lực trí tuệ

Ngoài ra, bệnh Crohn là một chống chỉ định tương đối với phẫu thuật nối tắt dạ dày chữ Y. Bất kỳ chống chỉ định nào với gây mê toàn thân cũng là chống chỉ định cho phẫu thuật giảm béo.

Rủi Ro Tiềm Ẩn Của Phẫu Thuật Giảm Béo

Như với bất kỳ cuộc phẫu thuật lớn nào, phẫu thuật giảm béo tiềm ẩn những rủi ro ngắn hạn và dài hạn, bao gồm:

Rủi ro ngắn hạn:

  • Chảy máu
  • Nhiễm trùng
  • Phản ứng với thuốc gây mê
  • Thuyên tắc mạch
  • Vấn đề hô hấp
  • Rò rỉ từ chỗ cắt dạ dày

Rủi ro dài hạn:

  • Tắc ruột
  • Thoát vị
  • Trào ngược dạ dày thực quản
  • Hạ đường huyết
  • Suy dinh dưỡng
  • Nôn mửa

Trong một số trường hợp hiếm hoi, biến chứng của phẫu thuật giảm béo có thể gây tử vong.

Kết luận

Phẫu thuật giảm béo là một lựa chọn hiệu quả cho những người bị béo phì nghiêm trọng và không thể giảm cân bằng các phương pháp khác. Tuy nhiên, đây là một quyết định quan trọng cần được cân nhắc kỹ lưỡng, với sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa. Hiểu rõ về các phương pháp phẫu thuật, chỉ định, chống chỉ định và rủi ro tiềm ẩn sẽ giúp bạn đưa ra quyết định phù hợp nhất cho sức khỏe của mình.