Thần Anubis, vị thần chết của người Ai Cập cổ đại
Trong thế giới thần thoại Ai Cập cổ đại, Anubis nổi lên như một nhân vật đầy quyền năng và bí ẩn. Thường được miêu tả với hình dáng một con chó đen hoặc một người đàn ông đầu chó rừng đen, Anubis không chỉ là vị thần giám sát quá trình chết mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ người chết và phán xét linh hồn. Tín ngưỡng thờ cúng Anubis đã tồn tại hàng ngàn năm, để lại dấu ấn sâu đậm trong văn hóa và tôn giáo Ai Cập cổ đại.
Anubis, vị thần chết của người Ai Cập cổ đại, không chỉ đơn thuần là một biểu tượng của sự kết thúc mà còn là người bảo vệ, người phán xét và người đồng hành của linh hồn trên hành trình đến thế giới bên kia.
Nguồn gốc và ý nghĩa tên gọi
Các nhà sử học tin rằng tín ngưỡng thờ cúng Anubis bắt đầu phát triển từ rất sớm, khoảng 6.000-3.150 năm trước Công nguyên, trong thời kỳ Ai Cập cổ đại. Hình ảnh đầu tiên của thần xuất hiện trong các lăng mộ thuộc triều đại Ai Cập thứ nhất, đánh dấu sự khởi đầu của một tín ngưỡng lâu đời và phổ biến.
Điều thú vị là tên gọi “Anubis” thực chất có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp. Trong tiếng Ai Cập cổ đại, thần được gọi là “Anpu” hoặc “Inpu”, có liên quan đến các từ chỉ “đứa trẻ hoàng tộc” và “sự phân hủy”. Tên gọi Imy-ut, có nghĩa là “Chúa tể của vùng đất linh thiêng”, cũng thường được dùng để chỉ Anubis, nhấn mạnh vai trò của thần trong việc bảo vệ và cai quản thế giới của người chết.
Hình tượng và biểu tượng
Hình ảnh đặc trưng của thần Anubis, với đầu chó rừng đen, có lẽ bắt nguồn từ tập tính của loài chó rừng thường đào bới và tha xác chết mới chôn. Màu đen trên đầu thần tượng trưng cho sự phân hủy và màu mỡ của đất phù sa sông Nile, những yếu tố quan trọng trong quan niệm về sự sống và cái chết của người Ai Cập cổ đại.
Thần Anubis, vị thần chết của người Ai Cập cổ đại
Anubis đảm nhận nhiều vai trò khác nhau trong quá trình chết của con người, từ việc giúp linh hồn người chết đến thế giới bên kia, quyết định số phận của họ ở đó, cho đến bảo vệ xác chết khỏi những kẻ xâm phạm. Vì thế, Anubis được tôn kính như một vị thần chết, thần ướp xác và thần bảo vệ linh hồn người chết.
Thần thoại về Anubis và Osiris
Tuy nhiên, vào khoảng thế kỷ 25 trước Công nguyên, một vị thần khác liên quan đến người chết đã nổi lên, đó là thần Osiris. Sự xuất hiện của Osiris đã làm thay đổi vị thế của Anubis, khiến ông mất đi vị trí là vua của người chết. Câu chuyện về nguồn gốc của Anubis cũng được viết lại để thần phục tùng Osiris.
Theo thần thoại, Osiris kết hôn với em gái xinh đẹp của mình là Isis. Isis có một người em sinh đôi tên là Nephthys, người đã kết hôn với Set, vị thần chiến tranh, hỗn loạn và bão tố.
Nephthys, không yêu chồng mình, lại đem lòng yêu Osiris. Nàng cải trang thành Isis và quyến rũ Osiris. Dù Nephthys được cho là vô sinh, nhưng sự kiện này đã khiến nàng mang thai và sinh ra Anubis. Vì sợ cơn thịnh nộ của chồng, Nephthys đã bỏ rơi con mình.
Isis, sau khi phát hiện ra chuyện ngoại tình và đứa trẻ vô tội, đã tìm thấy Anubis và nhận nuôi đứa bé.
Set, khi biết chuyện ngoại tình, đã giết chết và phân xác Osiris, ném các mảnh thi thể xuống sông Nile. Anubis, Isis và Nephthys đã cùng nhau tìm kiếm các mảnh thi thể này. Isis tái tạo lại thi thể chồng, và Anubis bắt đầu quá trình ướp xác cho cha. Bằng cách đó, ông đã tạo ra quy trình ướp xác nổi tiếng của Ai Cập và trở thành vị thần bảo trợ của những xác ướp.
Thần Anubis, vị thần chết của người Ai Cập cổ đại
Set vô cùng tức giận khi biết thi thể Osiris đã được tái tạo. Hắn tìm cách biến thi thể kẻ thù thành một con báo, nhưng Anubis đã bảo vệ cha và dùng thanh sắt nóng chọc lên da Set, tạo nên những đốm trên da báo.
Ra, vị thần Mặt trời của Ai Cập, đã hồi sinh Osiris. Tuy nhiên, Osiris không thể tiếp tục cai trị với tư cách là vị thần của sự sống. Thay vào đó, ông tiếp quản vị trí thần chết của Ai Cập, thay thế con trai mình là Anubis.
Vai trò của Anubis trong cõi chết
Mặc dù Osiris tiếp quản ngôi vị thần chết, Anubis vẫn duy trì một vai trò quan trọng trong cõi tử. Là vị thần cai quản quá trình ướp xác, Anubis chịu trách nhiệm trừng phạt những kẻ phạm tội cướp mộ, một trong những tội ác tồi tệ nhất ở Ai Cập cổ đại. Người ta tin rằng Anubis sẽ bảo vệ và tôn trọng người chết, mang họ đến một thế giới bên kia yên bình và hạnh phúc.
Anubis cũng được coi là người thi hành những lời nguyền, những lời nguyền được cho là đã ám ảnh các nhà khảo cổ học từng khai quật các ngôi mộ Ai Cập cổ đại, như mộ của Tutankhamun.
Trong các nghi lễ tang lễ, Anubis đóng vai trò quan trọng trong việc cân đo trái tim của người chết để xác định xem họ có xứng đáng được vào thế giới bên kia hay không. Trái tim của người chết sẽ được đặt lên một chiếc cân, đối trọng với một chiếc lông vũ tượng trưng cho sự thật và công lý. Nếu trái tim nặng hơn chiếc lông vũ, linh hồn sẽ bị quái vật Ammit nuốt chửng. Nếu trái tim nhẹ hơn, linh hồn sẽ được phép bước vào thế giới bên kia.
Thần Anubis, vị thần chết của người Ai Cập cổ đại
Kết luận
Thần Anubis là một trong những vị thần quan trọng nhất trong thần thoại Ai Cập cổ đại. Từ vai trò là thần chết, thần ướp xác đến người bảo vệ linh hồn và người phán xét, Anubis đã để lại một di sản vĩnh cửu trong văn hóa và tôn giáo Ai Cập. Hình ảnh của Anubis vẫn tiếp tục truyền cảm hứng và gợi lên sự tò mò về thế giới cổ đại và những bí ẩn của sự sống và cái chết. Anubis không chỉ là một vị thần mà còn là một biểu tượng của sự bảo vệ, công lý và hy vọng trong hành trình đến thế giới bên kia.